از دیدگاه ارسطو، موضوع مابعدالطبیعه یعنی «موجود»، نه بر اساس اشتراک معنوی و نه بر اساس اشتراک لفظی بلکه به طریق «نسبت به چیزی» بر موجودات اطلاق می‌گردد. به عبارت دیگر «موجود»، نه به گونه‌ای یکسان بلکه به تقدم و تأخر بر موجودات حمل می‌شود. اولین اطلاق «موجود»، جوهر است و بقیه موجودات به جهت نسبتی که با آن دارند موجود خوانده می‌شوند. تأمل در آثار فارابی نشان می‌دهد که فارابی در اطلاق «موجود» بر م...

محمدرضا حکیمی از  ادیبان ذواللسانین ادبیات معاصر ایران است که به دو زبان فارسی و عربی شعر می­سراید. حکیمی در بدیعیۀ «دموع علی سفح» (اشک­هایی بر کوهسار) ظهور حضرت مهدی(عج) را زمینه­ساز جریان عدالت در جامعه می­داند. این مقاله با  بررسی مختصات بلاغی و صنایع ادبی چکامۀ حکیمی، به دنبال کشف آن دسته از مضامین هنری و محتوایی این بدیعیه است که تا کنون مورد توجه پژوهشگران قرارنگرفته است. علاوه بر این، تح...

چکیده: بدیع به همراه معانی و بیان فنون سه گان? بلاغت را تشکیل می دهند، صنایع بدیعی به دو گون? لفظی و معنوی تقسیم می شوند. اهمیّت کاربرد صنایع لفظی بدیعی، افزایش موسیقی شعر و کلام ادبی است و همین عامل موجب تأثیر و نفوذ بیشتر شعر در نفوس مخاطبان می شود. سنایی در سرودن حدیق? خود از دو سبک پیروی کرده است: یکی سبک خراسانی که کاربرد صنایع لفظی در این سبک بسامد فراوان داشته و دیگری سبکی است که در دور?...

امام علی (ع)،امام اول شیعیان و خطیب برتر زمان خود و همه زمان هاست که در دامان پیامبر رشد یافت و در های علوم بسیاری بر وی گشوده شد و در سایه معارف بسیار و باتوجه به اقتضای زمانه،سخنان گهربار بر زبان حضرت جاری گشت و توسط سید رضی به صورت مجموعه ای مدون جمع آوری شد و عنوان نهج البلاغه را گرفت. نهج البلاغه ازجمله کتب معتبر شیعی است که پس از قرآن، درجه و مرتبه والایی را دارا می باشد وبه لحاظ اهمیت ...

مراد از « علم وجوه قرآن » معنای موضوع له واژه ها نیست، بلکه معنای کاربردی یا مستعملٌ فیه آن ها است. به این معنا که واژ هها در بافت و سیاق آیات به صورت مصادیق و معانی مختلف حقیقی، مجازی و یا کنایه ای، و نیز به نحو اشتراک لفظی و غالباً به شیوه اشتراک معنوی به کار می روند. اینگونه کاربردها در دانش وجوه موجود است ولی هیچ کدام از منابع وجوه در بیان معانی و مصادیق واژه ها به نوع دلالات الفاظ و به شاهد ...

نظریه ی تباین ذاتی موجودات از حیث نگاه کثرت گرایانه به عالم در مقابل نظریه مهم وحدت تشکیکی وجود می باشد و آنچه مشهور است، انستاب آن به مشائین ، از جمله ابن سینا ست. هر چند باید گفت این انتساب به دلایلی از جمله ناسازگاری نظریه مذکور ، سایر آراء ابن سینا مثل اشتراک معنوی «وجود» و «موجود» و تشکیک وجود، از صحت کامل برخوردار نمی باشد در مورد نسبت مشهور این نظریه به مشائین توسط حاج ملا هادی سبزواری د...

زبان شناسان در موضوع چندمعنایی و اشتراک، سخن فراوان گفته اند. قرآن پژوهان اهل سنت چندمعنایی را همان اشتراک لفظی دانسته و آن را در شاخه های مختلف علوم عربی و اسلامی نظیر علم لغت و منطق و اصول و علوم قرآنی و در واژگان وجوه و نظایر، بررسی کرده اند. متأخرین آنان در بررسی و تحقیق، به فهم روابط متداخل واژگان قرآنی و برخوردهای آنها با هم اهمیت داده و به دلالت عام در وجوه مختلفه  واژه ها پی برده اند. ا...

تاریخ بیهقی از جمله متون یگانه زبان فارسی است که به دلیل آمیختگی ذاتیش با موسیقی، تقلیدناپذیر و تکرار ناشدنی باقی مانده است. نقش برجسته موسیقی در تولید اثری همچون تاریخ بیهقی ، گرچه محصول تلفیق مؤلفه های بسیار است، انکارناپذیر می باشد. نثر موزون به شکل محسوس در آثار خواجه عبدالله انصاری و گلستان سعدی و سایر نثرهای مسجع دیده می‌شود که در آن‌ها سجع و عناصر لفظی و معنوی دیگر، نثر را تا سرحد شعر، ا...

ابن سینا شرطی لزومی با مقدّم ممکن و شرطی لزومی با مقدّم ممتنع را لزومی به حسب نفس الامر و لزومی به حسب الزام نامیده، و قسم دوم را در واقع و نفس الامر کاذب دانسته است. این حکمْ شگفت بلکه خلاف شهود است و، از این رو، نزاع های بسیاری در ردّ و قبول آن درگرفته است. در این مقاله، با گزارش انتقادی نزاع های یادشده، لزومی حقیقی و لفظی را به زبان منطق جدید و به کمک منطق موجّهات و منطق ربط تحلیل کرده ایم و نشان...

پس از کم­رنگ شدن حضور سنتی وزن و قافیه در شعر و ورود مسائل و دغدغه­های جدید به این عرصه، ضرورت استفاده از ظرفیت­ها و ابزارهای مختلف برای بیان مفاهیم، بیش از گذشته احساس گردید.شاعران کوشیدند با استفاده از عناصر متعدد، مفاهیم را به شکلی مطلوب به مخاطبان خود منتقل کنند؛ از جملة­ این عناصر، استفاده از عنصر موسیقی برآمده از تکرار بود که در شعر احمد مطر عراقی و عمران صلاحی پارسی­گوی، نقشی برجسته به خ...