ممالیک، غلامان ترک نژادی بودندکه در دستگاه حکومتی ایوبیان به کار گرفته شدند. این بردگان ترک نژاد بر اثر لیاقت و کاردانی به مقامات بالای حکومتی دست یافتند و توانستند ایوبیان را ساقط نمایند.از آنجا که ادعا و کوشش سیاست مداران مسلمان ولو در ظاهر برآن بود تا چیزی با نام سیاست اسلامی مبنای عمل قرار گیرد این مساله در مورد دولت ممالیک که فاقد جایگاه مناسب برای رسیدن به حکومت اسلامی بود به وضوح قابل مش...

یکی از مؤلفه‌های مهم در فراهم کردن مقدمات یورش فراگیر سلیم اول به قلمرو ممالیک، همراه کردن مدرسیان و علمای صاحب افتاء و زعماء طبقه علمیه بود. در بررسی مسألۀ حمله عثمانی‌ها به ممالیک، اگرچه به جواز مدرسیان و فقهاء عثمانی، اشاره می‌شود، اما اغلب به پیچیدگی‌ روند صدور این فتاوی و ملاحظات مدرسیان و فقهاء صاحب فتوی، توجه چندانی نمی‌شود. این پژوهش نشان می‌دهد با توجه به اینکه فتوی ملا عرب شیخ‌الاسلام...

ماهیت نظامی ساختار حکومت ایلخانان و ممالیک، جایگاه ویژه سپاه و سلطۀ هرچه بیشتر اشرافیت نظامی را در پی داشت. سنخ مناسبات دو حکومت که در بیشتر موارد وجه تقابلی داشت، موجب می‌شد سران نظامی در چگونگی این مناسبات سهم تعیین کننده‌ای داشته باشند. از جمله مصادیق این مسأله، پناهندگی اختیاری یا اجباری بزرگان نظامی به قلمرو حکومت رقیب بود که با اقبال بسیار همراه می‌شد و سیاست و اقتصاد مناطق محلّ منازعه را ...

حکومت ممالیک، به‌رغم گذشته باشکوه خود، به تدریج دچار ضعف و در نهایت فروپاشی شد. کالبدشکافی این مسئله، همواره ذهن مورخان را به خود مشغول ساخته است. از این‌رو پژوهش حاضر در پی پاسخ به این پرسش اساسی است که مهم‌ترین عوامل اقتصادی مؤثر در سقوط ممالیک کدام‌اند؟ نوشتار پیش رو به روش توصیفی ـ تحلیلی و با بهره‌گیری از منابع معتبر، دریافته است که ضعف و فروپاشی این حکومت، افزون بر زمینه‌های سیاسی مانند ف...

     شکست سپاهیان هولاکوخان در نبرد عین جالوت ( 658ه /1260م) باعث گرایش وتمایل ایلخانان ودول مسیحی اروپا به برقراری و گسترش  روابط سیاسی ، نظامی و اقتصادی فی مابین گردید .تا پیش از مواجه شدن ایلخانان با مقاومت ممالیک نه مغولان به فرستادگان پاپ ودول اروپایی اعتنای در خوری مبذول می داشتند ونه اروپا ئیان به مغولان اعتماد داشتند .      شکست عین جالوت وناکام ماندن لشکر کشی های بعدی ایلخانان به شام ...

رنک نشان مصوری بود که در بخشی از تشکیلات اداری و نظامی دورۀ ممالیک مورداستفاده قرار می گرفت. رنک هرامیر بر حسب مسئولیتش، نقش و رنگی متمایز از رنکدیگر امرا و صاحب منصبان دولتی داشت . نقش های رنک ها قابل تقسیم به سه نوعحیوانی، گیاهی و نقوش اشیاء و ابزار است که این نوع اخیر از دو نوع دیگر رایج تر ومعمولاً معرف مقام و منصب امیر بو د. مثلاً نقش دوات، نشان دهندۀ منصب دواتدار،نقش شمشیر برای سلاحدار، بقج...

یکی از سنت‌های تشکیلاتی در مصر عصر ممالیک استفاده گسترده از نشان‌های مصور (رنک، جمع آن رنوک) با نقوش مختلف حیوانات، گیاهان و اشیاء بود. این مقاله به این پرسش اصلی پرداخته است که  از میان نقوش حیوانی متداول در نشان‌های تشکیلاتی ممالیک، نقش شیر در چه مواضعی و برای چه کسانی و به چه منظوری استفاده می‌شده است؟ در این پژوهش تلاش شده است در گام نخست، موارد متعدد کاربرد نقش شیر، احصاء و سپس به منظور در...

خطة آذربایجان به عنوان یکی از مهم ترین مناطق سرزمین ایران و همچنین خاستگاه صفویان و مذهب تشیع، نقش مهمی در توسعه و تکامل سنت مقبره سازی اسلامی داشته است. به نظر می رسد طی دوران ایلخانی در این منطقه، سبک خاصی از معماری تدفینی در قالب مقابر برجی شکل تکوین یافته است که مبانی آن ریشه در تصوف اسلامی بخصوص مکتب شیخ زاهد گیلانی و شیخ صفی الدین اردبیلی از عرفای نامی قرون هفتم و هشتم هـ ق دارد. از مهمتر...

خاندان ایوبی در سال 648 هـ .ق بدنبال شورش یکی از واحدهای نظامی مملوک و به قتل رسیدن آخرین فرمانروای ایوبی سرنگون و شجره الدر سلطان جدید مصر شد. ممالیک در نبرد عین جالوت از سرزمین شام در برابر تهاجم مغولان دفاع کردند . آنان آخرین امیرنشین های مستقل ایوبی در شام را در هم کوبیدند و بقایای دولت های صلیبی را تا سال 691 هـ .ق از منطقه بیرون راندند. سپس مرزهای امپراطوری خود را تا دره فرات علیا و ارمنس...

یکی از تحّولات برجسته در نیمه‌ی دوم سده‌ی هفتم هجری/ سیزدهم میلادی، برپایی حکومت ایلخانانِ مغول در چهارچوب مرزهای سیاسی ایران است. از ویژگی‌های قابل توجه این حکومت، چالش‌های مرزی و اختلافات سیاسی- نظامی آنان با همسایه‌ی غربی خود، ممالیک مصر بود. در این میان، نقش گروه‌های فراری و پناهنده به خصوص افراد و گروه‌هایی که از سمت حکومت ایلخانان مغول به سوی ممالیک مصر می‌گریختند و به آنان پناهنده می‌شدند،...