این مقاله به بررسی ماهیت تعارضات گفتمانی در ایران دوره محمدرضاپهلوی می پردازد. اینکه ساخت قدرت با انقلاب مشروطه تغییرات اساسی یافت ولی هنوز تا تحقق ساخت دموکراتیک فاصله ای بسیار داشت. زیرا نظام سیاسی قدیم هرچند پایان یافته بود ولی میراث آن به کلی از بین نرفته و عناصری از آن در ساخت جدید حضور یافتند به عنوان نمونه؛ ویژگیهایی که بیش از این به عنوان عناصر اصلی گفتمان سنت شناسایی شدند مانند رابطه ع...

پرسش اصلی جستار حاضر این است که مساله سرقت ادبی یا دستبرد فکری چه نسبتی با کارکرد مؤلّف در گفتمان ادبیات دارد. کارکرد مؤلّف اصطلاحی است که فیلسوف فرانسوی، میشل فوکو (1926ـ1984 م.) در تحلیل مفهوم مؤلّف و شکل‌گیری آن در درون گفتمان مدرنیته به کار می‌برد. در این نوشتار، سرقت ادبی را با توجّه به کارکرد مؤلّف و همچنین با توسّل به این پیش‌فرض که گفتمانی که ادبیات نام دارد، متعلّق به دوره مدرن و شکل‌گرفته در...

در ایران پس از انقلاب نیز از دو گفتمان سیاسی لیبرال و فقاهتی، در نهایت این گفتمان سیاسی فقاهتی بود که توانست تفسیر خود از آزادی را بر کرسی اذهان عمومی جامعه ایران بنشاند و مورد قبول توده مردم واقع شود و پس از تقسیم به دو گفتمان سیاسی چپ و راست، این تفسیر به گونه ای متفاوت از هم رخ می نمود تا آن حد که هر یک با ارائه تفسیری منطقی و دینی از آزادی سعی در تصرف افکار جامعه به نفع خود داشته تا بتواند ...

تاریخ گفتمان روشن‌فکران غرب‌گرا، نشان از تأثیر از اندیشۀ مدرنیته دارد، گفتمانی که امام خمینیŠ و سپس رهبری، با نقادی آن به ارائه و تثبیت مدل جای‌گزین بومی (دینی) پرداخته‌اند (تاریخچه). مقوله‌ای که از دریچۀ شالوده‌شکنی خودبنیانی تفکر غربی، وارسی نشده است (پیشینه). در شرایطی که هیچ‌یک از گفتمان‌های مدرنیته قادر نبود پاسخ‌گوی مسائل جامعۀ ایرانی باشد (مسئله). اما نظام جای‌گزین چه می‌توانست باشد؟ (سؤ...

ظهور پست مدرنیسم نشانه بحران مدرنیسم است، که بحران معنا نام دارد. هر چند که امروزه مدرنیسم در مواجهه با این بحران، خود را از یک دکترین حقیقت یاب مبتنی بر این همانی عقل و دانش، به یک ضد دکترین مدعیِ نسخِ خودانگاره حقیقت در حوزه فلسفه و علم تبدیل می کند، امّا این مدرنیسم متنبّه نیز نمی تواند طرف گفت وگوی اسلام قرار گیرد. از نظر نویسنده، بحران معنا همچنان در مدرنیسم وجود دارد و این بحران، انسان را به ...

در چند دهۀ اخیر، در نتیجۀ دگرگونی های نظری و عملی، مطالعات دولت به استفاده از روش ها و رهیافت های فرااثبات گرا متمایل شده است. از جدیدترین رهیافت های فرااثبات گرا روش تحلیل گفتمانی است. براساس این روش، پدیده های اجتماعی در زمان و مکان، واقعیت یکسانی را از خود بروز نمی دهند، بلکه در گفتمان های گوناگون تفاسیر متفاوتی می یابند. بر این اساس، این پژوهش با درنظر گرفتن فرایندهای مدرنیته و پست مدرنیسم ...

بنا به گفتۀ محققان، در یکی دو دهۀ اخیر در پی گسترش وسایل ارتباط جمعی و آشنایی هر چه بیشتر جوانان با مظاهر زندگی مدرن، تأثیرات مدرنیته بیش از همه در نهاد خانواده ظهور پیدا کرده است. این مقاله برآن است تا دریابد برخورد سنت و مدرنیته چه تأثیری بر جامعه و مهم‌ترین نهاد آن یعنی خانواده داشته و این تأثیرات چگونه در فیلم‌های خانوادگی سینمای ایران بازنمایی شده است. به این منظور فیلم به همین سادگی ساختۀ...

این مقاله به بررسی ماهیت تعارضات گفتمانی در ایران دوره محمدرضاپهلوی می پردازد. اینکه ساخت قدرت با انقلاب مشروطه تغییرات اساسی یافت ولی هنوز تا تحقق ساخت دموکراتیک فاصله ای بسیار داشت. زیرا نظام سیاسی قدیم هرچند پایان یافته بود ولی میراث آن به کلی از بین نرفته و عناصری از آن در ساخت جدید حضور یافتند به عنوان نمونه؛ ویژگیهایی که بیش از این به عنوان عناصر اصلی گفتمان سنت شناسایی شدند مانند رابطه ع...

مدرنیته بیش از دیگر گفتمان‌های رقیب، به مناظره و گفتگو بر سر موضوعات بنیادین خود اهمیت ‌می‌د‌هد و به‌نظر می‌رسد وضعیت ایدئال مدرنیته، امکان نوعی چندصدایی در جامعه است. مجادله‌های فلسفی دربارۀ بنیان‌های مدرنیته از جمله نتایجی است که این چندصدایی به‌بار آورده است. افراد مختلف از دیدگاه‌های گوناگون به گفتگو‌های انتقادی دربارۀ این بنیان‌ها پرداخته و تأویلی بر تأویل‌های پیشین افزوده‌اند. فوکو و هابر...

عرفی شدن دین در دو گفتمان اسلام سیاسی وتجدد، دارای معانی متفاوتی است. تجدد در پی عرفی شدن دین است تا مفاهیم اساسی خود را در خارج از حوزه دین معنا دهی کند؛ اما اسلام گرایی در پی عرفی شدن است تا بر اساس تحولات وتغییرات ومقتضیات زمان ودر چارچوب اجتهاد، به مسائل ونیازها در دایره شریعت پاسخ دهد. در تاریخ معاصر ایران این دو گفتمان مبنای بسیاری از تحولات سیاسی ـ اجتماعی است وبرای تحلیل آنها باید با عص...