چکیده باز شناسی تاریخ کهن ایران از قرن نوزدهم میلادی و گسترش مفاهیمی چون ناسیونالیسم، اندیشه­های ملی گرایانه ومساوات طلبانه در میان روشنفکران دورۀ قاجار، منجر به بازنگری متجددانه در بازپردازی­های پیشین پیرامون برخی شخصیت­های تاریخیِ تاریخ ایران باستان توسط برخی نویسندگان دورۀ قاجار شد. این پژوهش در پی بررسی بازپردازی شخصیت­های تاریخی ایران باستان در نگارش­های تاریخ نویسان دورۀ قاجار و نگرش­های ر...

دین ایدئولوژیک در فضا و شرایط قبل از انقلاب، در بین روشنفکران دینی جامعه ایران مطرح شد. علی شریعتی به‌عنوان مؤثرترین روشنفکر دینی زمان خویش، ایده اسلام به‌مثابه ایدئولوژی را به‌شکل مؤثر ارائه کرد. نگرش ایدئولوژیک به دین و ضرورت آن اما پس از پیروزی انقلاب اسلامی و استقرار جمهوری اسلامی در ایران، مخصوصاً از دهه 60 شمسی به بعد، دستخوش تردید و تنازلاتی جدی گردید و خود به محملی بدل شد برای نقد قدرت ح...

در هر جامعه فرهنگ های سیاسی مختلفی در بین توده مردم و نخبگان وجود دارد، که نوع نگرش مردم و نخبگان سیاسی را نسبت به نظام سیاسی و نهادها و فرایندهای آن نشان می دهد. این مطالعه درصدد شناسایی انواع فرهنگ سیاسی نخبگان دوران مشروطه می باشد. برای تدوین چارچوب مفهومی این پژوهش از الگویی ترکیبی با اقتباس از الگوی آلموند و پاول استفاده شده است، ولی از دستاوردهای مطالعات صاحب نظرانی چون وربا، لوسین پای، ر...

بررسی و تفحص در قانون اساسی انقلاب ها ما را با خواسته های تحقق یافته انقلابیون در این سند مکتوب و تصویب شده که ضمانت اجرایی نیز داشته، آشنا می سازد. تحقیق حاضر در تلاش است، بر اساس روش تاریخی و تحلیل محتوای کیفی از منظر جامعه شناسی انقلاب (نسل چهارم نظریه پردازان)، به تحلیل و تبیین چگونگی تحقق خواسته ها و مطالبات نیروهای اجتماعی مختلف در تدوین قانون اساسی انقلاب مشروطه بپردازد. نتایج تحقیق نشان...

غیروحیانی بودن الفاظ قرآن کریم نظریه¬ای است که برخی روشنفکران معاصر و در رأس آنها، نصر حامد ابوزید، بدان پرداخته¬اند. نظریه حامد ابوزید در این باره با استناد به آیات 193 و 194 سوره شعراء، مساله تعدد قرائات، حدیث نزول قرآن بر هفت حرف، داستان عبدالله ابن ابی¬سرح و نظریه کلام نفسی ساخته و پرداخته شده ¬است. در مطالعه پیش رو ضمن اشاره به سابقه تاریخی این دیدگاه، کوشیده¬ایم با استنتاجات تفسیری و کلام...

موفقیت اروپاییان در امور تجاری و پیشرفت هایشان در صنعت که به برتری و تسلط آن ها بر اقتصاد، مالیه و تجارت دنیا منجر شد، برخی از تجار ایرانی را به فکر واداشت که با بهره گیری از شیوه های نوین تجاری، از شکل فردی بازار سنتی خارج شوند و به صورت گروهی و با ترکیب جدید سرمایه گذاری، از سرمایه های کوچک نیز بهره گیرند. آنان تأسیس شرکت ها با کمپانی های مالی و تجاری را به عنوان راه حلی در مقابل نفوذ و هجوم ...

اواخر قرن نوزدهم نومیدی فزاینده ای بر ذهن اروپا سایه افکند. دیگر روشنگری، آن فروغ گذشته را نداشت و خشکی آن سراب بر همگان، چه روشنفکر و چه عامی محرز شده بود. وقایع نیمه اول قرن بیستم مُهر تاییدی شد بر آن همه دلواپسی. عدم آسایش، بی معنایی، پوچ گرایی و ... همگی سایه شومی بر دست آوردهای مدرنیته شده بودند. روشنفکران، علیه روشنفکران به پا خاستند. دست آوردهای مدرنیته، با آنچه که نویدش داده شده بود زمین...

ظهور و گسترش تمدن جدید در غرب، و پیدایش مفهوم ترقی و پیشرفت و بعدها نظریه توسعه در آن دیار باعث شد تا دامنه و گستره آن به سایر کشورهای جهان نیز کشیده شود. ایرانیان نیز همانند سایر ملل جهان با تمدن جدیدی روبرو شدند که با آنچه که در کشورشان می گذشت متفاوت بود. بنابراین چاره را در این دیدند که برای عقب نماندن از توسعه و پیشرفت دست به کار شده و تلاش هایی را برای رسیدن به این مقصود انجام دادند. البت...

«بازار» در جوامع اسلامی و به ویژه شیعی مذهب، ارتباط نزدیکی با محافل دینی از قبیل حوزه‌های علمیه، مساجد و هیأت‌های مذهبی داشته است. این نزدیکی و آمیختگی تنها به همجواری کالبدی بازار و مسجد منحصر نمی‌شد، بلکه فراتر از آن، نوعی همبستگی و پیوند را میان بازاریان و روحانیون در صف‌بندی‌های اجتماعی ـ سیاسی تشکیل می‌داد. بسیاری از تحلیل‌گران داخلی و خارجی که دربارة مناسبات میان اقشار مختلف جوامع شیعی...

بررسی‏های این مقاله نشان می‏دهد شبکه روشنفکران ایجادشده توسط آمریکا در دوران جنگ سرد، با درک ناکارآمدی مواجهه سخت و سلبی با اندیشه چپ، ضمن به‏رسمیت‏شناختن این گرایش، با رویکردی نرم و ایجابی اقدام به ارائه خوانشی درونی از آن در قالب «چپ غیرکمونیستی» کردند. این شبکه با تولید و پشتیبانی از این ایده که در عین تعلق معرفتی به ایدئولوژی چپ، کمونیسم را در خود استحاله کرده و نگرشی کاملاً انتقادی به آن دا...