امروزه بخش عظیمی از میراث علمی و ادبی بازمانده از اندیشمندان بزرگ ایران زمین به صورت نسخه های خطی در گوش? کتابخانه ها و موزه های ایران و جهان و به دور از دسترس عموم قرار د ارند. جستجو و بررسی مختصر در فهرست نسخ خطی ما را با انبوهی از آثار ارزشمند در زمینه های گوناگون علمی مواجه می کند، که چه بسا به دلیل ناشناخته ماندن ارزش تحقیقی آنها، همچنان دور از دسترس جامعه علمی قرار گرفته اند. گاهی تصحیح ی...

مثنوی نل ودمن زیباترین مثنوی پنج نامه ابوالفیض فیضی شاعر هندی الاصل قرت دهم است.بعد از تصحیح این مثنوی که بر اساس اقدم نسخ انجام شد به چند ویژگی سبکی بارز در این اثر پی برده شد. از جمله استفاده فراوان از بعضی لغات یا کلمات خاص و.... که در قالب فصلی جداگانه آورده شد.همچنین در هنگام تصحیح,اختلاف نسخ در بعضی از قسمت های مثنوی زیاد بود.عنوان فصل ها یا قسمت های مختلف مثنوی در نسخه ی اساس با دو نسخه ...

دراین پژوهش، مضامین یادداشتهای نسخه های خطی (قرن 6ـ 12 ق) موجود درکتابخانه مرکزی دانشگاه تهران (مجموعه سیدمحمد مشکوه شامل 183 جلد و 45 یادداشت بررسی شده است و نگارنده سعی کرده است تا با بررسی عناوین و مضامین یادداشتهایی که در أغاز یا پایان نسخ خطی نگاشته شده و ارزش کتابشناسی ونسخه شناسئ دارند ویژگیهای آنها را- با تحلیل محتوا و تجزیه تحلیل علمی و تحقیقی، شناخت نوع موضوعات، ارتباط موضوعات با متن...

نسخه های خطی موجود در کتابخانه های ایران، از مهم ترین سرمایه های علمی و فرهنگی کشور  به شمار می آید. این میراث کهن به یُمن تلاش های بی وقفه ی دانشمندان، کتّاب و کتابخانه ها در طی قرن های متمادی محفوظ مانده است. بخش خطی کتابخانه ی مدرسه ی عالی شهید مطهری شامل چهار هزار و یکصد و هشتاد و سه نسخه کتاب و رساله در زمینه ی علوم مختلف است. از آن میان، ده ها نسخه و رساله ی موجود در زمینه ی علم اخلاق، جایگ...

هدف و غایت نقد و تصحیح متون ادبی آن است که از روی نسخ خطی موجود نسخه اصلی یا قریب به اصل یک اثر را احیاء و مرتّب و مدّون کنند و آن را به صورتی عرضه دارند که خواننده تحقیق بتواند یقین و اطمینان حاصل کند که اگر اصل یک اثر را در دست ندارد نسخه ای از آن را دارد که به صورت اصلی و شکلی که مصنّف و مولّف اصلی نوشته است به نهایت درجه نزدیک است.هر منتقد ومصحّح در این کار احتیاط ودقت به کار ببرد و رسم وراه کار...

یکی از آثاری که در طولِ تاریخ بارها استنساخ شده و نسخِ گوناگونی از آن به دست ما رسیده، غزلیات شمس اثر مولانا جلال الدین محمّد است. جامع ترین تصحیح موجود از این اثر، به حدود نیم قرن پیش برمی گردد که بدیع الزمان فروزانفر بدین کار همّت گمارده است. از میانِ نسخِ متعدّد غزلیات شمس ـ چه نسخه هایی که فروزانفر در اختیار داشته و معرفی کرده و چه نسخه هایی که در دسترس ایشان نبوده است ـ تا اواخر قرن نهم، 12 نسخه،...

از وقتی که گویندگان فارسی زبان ایرانی رو به سرزمین هند آوردند و در آن­جا با اقبال و توفیق همراه شدند، کتابخانه­های آن سرزمین به‎ویژه «کتب‎خانه» امیران گورکانی، از آثار نظم و نثر صاحب­قلمان ایرانی انباشته‎شد، زبان فارسی قدر دید و بر صدر نشست. در اقصی نقاط هند، فارسی، زبان رسمی شد و نسلی از هندیان به‎وجود آمدند که هم به زبان هندی هم به زبان فارسی شعر سرودند. شاعرانی چون: عبدالقادر بیدل دهلوی و می...

نسخه خطی « اخلاق حسنی »یا (اخلاق قطب شاهی) تألیف« علی بن طیفور بسطامی » ادیب ومورّخ ایرانی قرن یازدهم هجری است ،مولف این کتاب را درآغاز پادشاهی ابوالحسن قطبشاه به تاریخ ( 1083 ق) تألیف و به نام او کرده است. این اثر به زبان پارسی با محتوای تهذیب اخلاق و حکمت عملی می-باشد و دارای یک مقدّمه و سه اصل و یک خاتمه است. این کتاب در قطع 10 در 17 سانتی متر مشتمل بر113 صفحه وهر صفحه 18 سطر به خط نسخ خوش ...

منشات­نویسی یا نامه نگاری که در قدیم به آن ترسّل نیز می گفته اند از لوازم مهم در امور دیوانی(دولتی) حاکمان و فرمان­روایان بزرگ و محلّی به شمار می­رفته و به عنوان یکی از فنون نویسندگی در گستره ی فرهنگ و ادب فارسی، جایگاه ویژه ای داشته و سابقه ی دیرینه ای دارد.                   با نفوذ زبان و ادبیّات فارسی در شبه قاره و حمایت بی­دریغ پادشاهان هند از نویسندگان وشاعران فارسی­زبان، آثار فراوانی به زبا...

دیرینگی نسخه­های خطی و خطاهایی که در یافتن صاحبان آثار رخ می­دهد باعث می­شود که بعضی از تألیفات و کتاب­ها به نام مؤلفان دیگر به خطا و اشتباه به ثبت برسد. شباهت نام کمال­الدین مسعود خجندی متوفی 803 هـ.ق. و ضیاء­الدین محمود بن جلال­الدین مسعود خجندی متوفی 622 هـ.ق. سبب گردیده است که در مواردی آثار این دو شاعر گران‌قدر فارسی به نام یکدیگر به ثبت برسد. این پژوهش بر آن است تا به خطای صورت گرفته در ا...