حماسهء گیلگمش که اصل سومری اما روایت بابلی دارد از ترجمهء زبانهای اروپایی از لوحه های سنگی آن به زبان فارسی برگردانده شده است و در قالب چند ترجمهءکامل یا تلخیص به دست ما رسیده است. هر چند سیر اصلی داستان یک روایت دارد اما در بسیاری موارد مطالبی متفاوت در بعضی از روایات بیان شده است. در این تحقیق به تمام جزییات نمی پردازیم زیرا توضیحات برخی موارد تأثیری عمده در فهم اصل داستان ندارد اما در مواردی...

سادات علوی ساکن در ماوراء النهر در قرن ششم هجری، نقش قابل توجهی در تحولات سیاسی ـ اجتماعی آن منطقه، به‌ویژه غلبه قراختاییان بر آنجا داشتند که به خاطر سکوت منابع تاریخی، تا کنون مغفول مانده؛ ولی به‌رغم قلّت داده‌های تاریخی، می‌توان حضور فعال سادات علوی در عرصه سیاست و جامعه ماوراءالنهر در قرن ششم را ردّیابی و مطالعه کرد. این مقاله در صدد است، با روش توصیفی ـ تحلیلی به فعالیت سادات و نقش آنها در تح...

حکمت در عرفان اسلامی بخصوص تا قرن چهارم باتوجه به سابق? آن در قرآن وحدیث مثبت ودرسده های بعدی عمدتا با توجه به اشتراک معنایی آن با فلسفه منفی ارزیابی شده است. دربار? حکمت تعریف جامع و واحد میان عرفا وصوفیان وجود نداشته و بیشترتعاریف آنان ناظر به غایات، اسباب ویا فضیلت حکمت بوده یا به ویژگی های حکیم پرداخته است.در رسال? حاضرابتدا مفهوم حکمت و ویژگی های حکیم درعرفان اسلامی، با توجه به نسبت آن با ...

در آغاز قرن سوم با موافقت خلافت عباسی، خاندان دهقانی سامانی، بر نواحی مرزی قلمرو اسلامی در شرق ماوراء النهر مسلط شده و به تدریج بر دامنه قدرت و قلمرو آن اقزوده شد تا اینکه همه نواحی شرقی قلمرو اسلامی از جبال تا رود طراز را زیر سلطه گرفت. در ابتدای امر، علاوه بر پیوند سیاسی و مذهبی، دعاوی استقلال طلبانه صفاریان و علویان طبرستان علیه خلافت عباسی، عامل تحکیم روابط آنها با خلافت عباسی شد. اساس مناس...

نقد و بررسی ساختار شخصیت از نظریه‌های مدرن نقد ادبی و مبتنی بر مبانی روان‌شناسی است که توسط فروید بنیان‌گذاری شد. وی فرایندهای ذهنی هر فرد در مراحل رشد را به سه ساختار شخصیتی نهاد، خود و فراخود تقسیم نمود و آن را شرح و گسترش داد. در پی این دریافت، ناقدان به آثار ادبی نگاه تازه‌ای افکندند و تحلیل‌گران تلاش کردند به بررسی این سطوح در شخصیت‎های آثار ادبی بپردازند. پژوهش حاضر به بررسی و بیان تعارضا...

چکیده: «نشانه¬شناسی» علم پژوهش نظام¬های دلالت معنایی است که زبان یکی از این نظام¬هاست. نشانه رابطه¬ای ذهنی و انتزاعی میان تصور صوتی یعنی «دال» و مفهومِ آن صورت، یعنی «مدلول» است که این رابطه «دلالت» خوانده می¬شود. ما در این پژوهش برآنیم تا بر اساس نظریۀ «نشانه¬شناسی» پس از ذکر کلیات بحث در فصل اول، در فصل های بعدی، سروده¬های «کلمات سبارتاکوس الأخیرة» از أمل دنقل، «مقتطفات من خطاب نوح بعد الطوفا...

با ظهور شاه اسماعیل صفوی و تأسیس حکومت صفویه، در ایران و ایجاد حکومتی متمرکز بر اساس عقاید شیعی، شریعتنامه نویسی بار دیگر مورد توجه قرار گرفت. یکی از افرادی که برای مقابله با صفویان اندیشه تجدید خلافت و جمع کردن آن با سلطنت مطلقه را در قالب شریعتنامه نویسی مورد توجه قرار داد، فضل بن روزبهان خنجی است. مقاله حاضر به بررسی آرا و نظریات وی در این زمینه در دو دوره از زندگی اش، یعنی در عصر آق قوینلوه...

موتیف از مهم‌ترین باورهای مسلط در هر اثر ادبی است، که بخشی از درون‌مایه اثر را تشکیل می‌دهد، و تکرار شدن و برانگیزنده بودن از ویژگی­های بارز آن است. موتیف، دانشی تازه و نوظهور نیست؛ بلکه، عمری به قدمت ادب و هنر دارد؛ شاعران عصر جاهلی از موتیف­های خاصی، مثل ایستادن بر اطلال و دمن، خطاب قرار دادن دو همراه و رفیق، وتفاؤل جستن و... استفاده نموده‌اند. در میان شعرای معاصر در ادبیات عربی، بدر شاکر سیا...

خجند یکی از شهرهای کهن و سابقه دار ماوراءالنهر است که پژوهش دربارۀ مسائل جغرافیایی تاریخی آن همواره مورد توجه پژوهشگران ایرانی بوده است. در این مقاله برخی از پژوهش های انجام شده در ایران درباره جغرافیای تاریخی این منطقه معرفی و نقد شده است. لغت نامۀ دهخدا نخستین منبعی است که مقاله ای جداگانه را به معرفی خجند اختصاص داده است. هرچند اساس منبع شناسی تاریخ خجند در لغت نامه بسیار مختصر است، قابلیت ا...