در میان آفرینندگان آثار ادبی، خواجه شمس­الدین محمد حافظ شیرازی، جایگاه ویژه‌ای دارد. این تمایز و برجستگی در گرو عوامل متعددی است از جمله این‌که حافظ در پدیدآوردن آثارش، شگردهای هنری فراوانی را به‌کاربسته که بسیاری از آن­ها به رفتار و کارکرد وی با زبان و شیوه­ی واژه­گزینی و واژه­چینی او بر روی زنجیره­ی سخن مربوط است. حافظ­پژوهان بسیاری تمام تلاش خود را به کار بسته­اند تا خود را در جهان ذهن و زبا...

چکیده انتظار حالتی روانی است که سبب وجود آمادگی در شخص و زمینه ساز تحول در معرفت، احساس، رفتار و عمل آدمی می شود تا لایق رسیدن به چیزی که منتظر آن است، شود. شعر"انتظار" به خصوص وجه دینی آن در میان شاعران ایرانی، جایگاه شایسته ای دارد و حافظ از زمره ی شاعرانی است که انتظار در سراسر دیوان او نمود دارد. هدف پایان نامه ی حاضر و آنچه که این پژوهش را نسبت به دیگر پژوهش های انجام شده، متمایز می ک...

در معماری واژگان و پیوند هنری کلام، حافظ شیرازی سرآمد سخن‌سرایان زبان فارسی است. یکی از آشکارترین ویژگی‌های سخن حافظ تراکم معانی گونا‌گون در کمترین واژهاست؛ که معمولا از رهگذر شناخته‌شده‌ترین آرایه‌ی سخن او، یعنی ایهام پدید می‌آید. در باره‌ی رفتارهای هنری و شگردهای زیبایی-شناسانه‌ی حافظ و نیز ایهام‌های شعر او تا کنون بسیار سخن گفته شده است. اما آن‌چه در این مقاله در کانون توجه قرار گرفته، گونه‌...

روابط ایرانیان با عرب زبانان پیشینه ای دیرینه دارد و به عهد هخامنشیان باز می گردد. اما با ورود دین روشنگر اسلام به ایران و افزایش گسترده روابط فرهنگی میان ملت های عرب و فارس که از ثمرات گرایش آنان به این دین مبین است، دامنه تعاملات فرهنگی، اجتماعی و اقتصادی آنان وسعت یافت. در نتیجه این پیوند، دو زبان فارسی و عربی چنان با یکدیگر آمیختند که تا امروز- پس از 14 قرن- کسی را یارای جدا نمودن واژگان عر...

تجربه ی دینی حافظ شیرازی بر اساس نظریه ی گلاک و استارک   علی اکبر باقری خلیلی*          سهراب قهّارپورگتابی**  دانشگاه مازندران چکیده چالش های دین در دنیای مدرن و دفاع به ویژه جامعه شناسان از کارکردها اجتماعی دین، موجب شد تا جامعه شناسی دین در حوزه ی پژوهش های دینی شکل گیرد و پژوهش گران این حوزه را بر آن دارد تا راه کارهایی برای عملیاتی و اجرایی کردن دین، ارائه نمایند و کارکردهای آن را در ...

تجربه‌ی دینی حافظ شیرازی بر اساس نظریه‌ی گلاک و استارک   علی‌اکبر باقری‌خلیلی*          سهراب قهّارپورگتابی**  دانشگاه مازندران چکیده چالش‌های دین در دنیای مدرن و دفاع به ویژه جامعه‌شناسان از کارکردها اجتماعی دین، موجب شد تا جامعه‌شناسی دین در حوزه‌ی پژوهش‌های دینی شکل گیرد و پژوهش‌گران این حوزه را بر آن دارد تا راه‌کارهایی برای عملیاتی و اجرایی کردن دین، ارائه نمایند و کارکردهای آن را در مناسب...

چکیده توفیق موهبتی الهی است که انسان را به خواسته های معقول و منطقی که داشته باشد، می رساند و راه سعادت او را هموار می سازد. اشتیاق به کسب توفیق الهی برای رسیدن به هدف بیش از هر چیزی در کانون نگاه متکلمین، عرفا واهل دل است که همواره آنها را به تلاش و تکاپو وا داشته است. هدف این پژوهش، شناخت توفیق در اندیشه ی حافظ شیرازی، یکی از برجسته ترین شاعران عارف و عارفان شاعر پارسی گوی است. امید به توفیق...

یکی از مباحث جدید در علوم قرآنی،زبان‌شناسی تخصصی قرآن است که امروزه‌ شاخه‌ای مهم از اسلوب‌های فهم قرآن شمرده می‌شود.یکی از شعبه‌های زبان‌شناسی نیز معنی‌شناسی است که در آن به بررسی واژگان کلیدی قرآن می‌پردازند،منظور از واژگان‌ کلیدی آن دسته از مفرداتی هستند که اگر با روشی میدانی ارزیابی معنایی شوند می‌توانند در تفسیر آیه و وجوه معنایی آن نقش بالایی داشته باشند.در این مقاله با توجه به شاخهء معناش...

یکی از موضوع­های مهمّی که در کانون توجه شاعران معاصر فارسی و عربی قرار داشته است، مسأله شرق و غرب است تا جایی که این دو اصطلاح در شعرهای بسیاری از آنها، بسآمد بالایی دارد. از جمله این شاعران، می توان به حافظ ابراهیم شاعر مصری و اقبال لاهوری پاکستانی که صاحب دیوانی به زبان فارسی است، اشاره نمود. دو شاعر یاد شده، نه تنها در کشور خود، بلکه در دیگر کشورها، به مبارزه با استعمار نامور هستند. در شعر ای...

یکی از بزرگ ترین غزل سرای قرن هشتم هجری، خواجه حافظ شیرازی است. درباره او همین بس که؛ مفاهیم تربیتی و مضامین والای اخلاقی در لابه لای اشعار شورنگیزش، خودنمایی می کند و عواطف و احساسات پاک و سرشار خوانندگان را برمی انگیزد. نیک می دانیم که حافظ بر دیوان شعرای پیشین تسلّط شگرفی داشته است و از مضامین بدیع و مفاهیم ناب آنان، برای ادای مقصود و ضرورت کلام خویش بهره می برده است. یکی از این دیوان های شعر...