یکی از مسائلی که در چهار دهه گذشته در میان زبان‌شناسان گشتاری‌ ـ زایشی محل بحث بوده است، رابطه میان صرف و نحو است. پرسشی که هم اکنون در این حوزه مطرح است، این است: آیا ساخت واژه دستگاه مستقلی است یا می‌توان آن را زیرمجموعه‌ای از نحو به شمار آورد؟ در این مقاله کوشیده‌ایم با توجه به فرایندهای واژه‌سازی زبان فارسی نشان دهیم که پذیرش استقلال صرف و نحو موجه‌تر به نظر می‌رسد.   مهم­ترین دلایلی که ا...

ساختواژه (صرف) شامل دو لایه تصریفی و اشتقاقی است. در صرف تصریفی انواع مقولات دستوری مورد مطالعه قرارمی گیرد و در صرف اشتقاقی (واژه سازی) به ساخت خود کلمه توجه می شود. در زبان های ایرانی ، از جمله در فارسی میانه زرتشتی ، واژه از نظر ساخت اشتقاقی بر چهار نوع است : بسیط (ساده) ، مشتق، مرکب و عبارت. هر یک از این انواع خود دارای گونه های مختلف است که به روش های مختلف ساخته می شود، به ویژه واژه های م...

پژوهش حاضر با بهره‌گیری از رویکرد ساختواژة شناختی در تلاش است تا پسوندهای اشتقاقی با مفهوم «دارندگی» در زبان فارسی را با استفاده از ابزار تحلیلی معرفی شده در این رویکرد مشخصاً برگرفته از هماوند (2011) یعنی مقوله‌بندی، حوزه‌بندی و مفهوم‌سازی، طبقه‌بندی نماید و به واکاوی معناشناختی هر کدام از آنها بپردازد. به این منظور با گردآوری داده‌ها با مراجعه به پایگاه دادگان زبان فارسی (PLDB)، سایت واژه‌یاب ...

پژوهش حاضر به بررسی محدودیت‌های ناظر بر ترتیب پسوندهای اشتقاقی زبان فارسی بر مبنای رویکرد محدودیت‌های ‌پردازشی می‌پردازد. داده‌های این پژوهش از پایگاه داده‌های پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی جمع‌آوری شده است. برای انجام این پژوهش، 8  پسوند زبان فارسی در سلسله‌مراتب قرارگیری وندها در رویکرد پردازشی قرار گرفتند، آن‌گاه ارتباط بین رتبه‌بندی پسوندها در این سلسله‌مراتب با زایایی، نسبت‌های تجز...

هدف از پژوهش حاضر بررسی ساخت اسم مکان در فارسی از رهگذر وندها و شبه¬وندهای اشتقاقی دال بر مکان می¬باشد که علی¬رغم شباهت در کارکرد ، به لحاظ معنایی کاملاً یکسان عمل نمی¬نمایند. برای نمونه پسوند «- زار» در فارسی علاوه بر اشاره به مفهوم مکان، به مفهوم کثرت چیزی نیز اشاره می¬نماید، مانند «گلـزار ، لاله¬زار»؛ در حالیکه دیگر پسوندهای مکان¬ساز همانند «- ستان ، - کـده ، - گاه و نمونه¬های دیگر» از این وی...

بررسی اسم در زبان دری موضوع پژوهش حاضر است . دری زبان گروهی از مردم یزد و کرمان است . این پژوهش نشان داده است که ساختمان هجا در دری عبارتست از (c)cv(c) و cv(c)(c) . همزه نیز در آغاز کلمه وجود دارد. مجموعه های دو همخوانی از قبیل zv، tr، xv و غیره در آغاز کلمه دیده می شود. واژه های ساده در این گویش دارای یک تا چهار سیلاب است . در واژه های دو سیلابی هجای cv در کنار هم دیده می شود. هجاهای cv و cvc ...

از آنجا که وندافزایی یکی از پرکاربردترین فرایند های واژه سازی در بسیاری از زبان ها و همچنین در گویش های کردی است، توصیف و تحلیل نحوه ی افزایش وندها به پایه، به صورت موضوعی مهم در تکواژشناسی مطرح است. در تکواژشناسی واژگانی، نحوه ی افزوده شدن تکواژهای مختلف به پایه مورد بررسی قرار می گیرد. در همین راستا، مدل های مختلفی توسط کیپارسکی (1982 ) ، کاتامبا و استون هام( 2006 ) و ... برای ساخت واژه و لای...

هدف این پایان نامه بررسی و توصیف ساخت واجی، تصریفی و اشتقاقی واژه در گویش سیستانی ادیمی بوده است. این گویش یکی از گویشهای شرقی زبان فارسی است. برای نیل به این هدف، تعداد از گویشوران محلی از میان روستاییان در محدوده جغرافیایی منطقه ادیمی سیستان انتخاب شدند. این گویشوران بیسواد یا فقط دارای سواد خواندن و نوشتن بودند. یادآور می شود که نگارنده خود نیز گویشور گویش سیستانی ادیمی است و بیشتر عمر را در...

abstract چکیده اهمیتی که درک درست از چگونگی ذخیره سازی واژگان مشتق در ذهن انسان و دانستن روشی که برای درک و تولید این گونه واژه ها به کار می رود امری انکار ناپذیر است. همان گونه که چامسکی در نظریه دستور زبان زایشی خود اشاره کرده است، دانستن تعداد محدودی از قوانین می تواند منجر به تولید تعداد نامحدودی ساختار جدید شود. این نظریه را می توان به قوانین ساخت شناسی زبان بسط داد که در نتیجه آن، د...

پژوهش حاضر نگاهی است به ساختمان واژه در فارسی امروز و امکانات ترکیبی و اشتقاقی آن در چهار مقوله دستوری اسم، صفت ، فعل و قید که با فهرستی از وندهای زایای فارسی بدست داده شده است . باید توجه داشت که اغلب ترکیبات زبانی عناصر ترکیبی را از مقوله خود خارج کرده و کلمه جدید را در مقوله دیگری می سازند. حال اگر ترکیب دو واژه در همان مقوله باقی بماند آن را ترکیب وگرنه اشتقاق می گویند. ترکیبات ترکیبی در هر...