زبان فارسی نو کلیّتی نمودیافته در همة متون و نوشته­های فارسی نیست بلکه در پاره‏ای از حوزه‏های جغرافیایی با اندک تفاوت‎هایی در واژه­، صرف‎ونحو و آوا، صورت‎های کاربردی گوناگونی پیدا کرده که اصطلاحاً به آنها «گونه‎های زبانی» می‌گویند. کشف ویژگی‎های زبانی هر یک از گونه‎های کهن و بازجُست آنها در زبان متداول همان حوزه، از پژوهش‏های بایستۀ زبانی است. این مقاله کوششی برای نیل به این مهم در حوزۀ هرات و گون...

قلعه­گنج و رودبارِ جنوب از شهرستان­های جنوبیِ استان کرمان، خاستگاه و گسترۀ رواج گونه­های منطقه­ایِ گویش کُرْتَه، از گروه گویش­های بَشاگَردی و وابسته به خانوادۀ گویش­های ایرانی جنوب غربی هستند. این گویش به لحاظ جغرافیایی در نقطۀ مرزیِ رواج خانوادۀ زبانی خود و محل برخورد آن با گروه گویش­های بلوچیِ مکرانی، از اعضای خانوادۀ زبان­های ایرانی شمال غربی واقع گردیده و علی­القاعده، از حیث مختصات زبان‌شناختی نیز حل...

در این پژوهش، وضعیتِ جامعه‌شناختیِ کرینگانی ازمنظرِ حوزه‌های مورد کاربرد زبان و همچنین نگرش گویشوران نسبت به این گونه زبانی بررسی شده است. زبانِ اکثریتِ جمعیتِ آذربایجان، ترکیِ آذربایجانی است. زبانِ اقلیتِ مهاجرِ کرینگانی در تماس با زبان ترکی شرایط خاصِ جامعه‌شناختیِ زبانی ایجاد کرده است. 49 نفر کرینگانی با نمونه‌برداریِ مرحله‌ای جهت پاسخ به سؤالات پرسشنامه به‌عنوان ابزارِ گردآوریِ اطلاعات از مناطق مختلف انتخ...

بررسی شگردهای بلاغی اثر ادبی از راه‌های کشف زیبایی‌های متن است. در مطالعات بلاغی سنتی غالباً با نگاهی جزءنگر تنها به تعیین بسامدها و توصیف آرایه‌ها و انواع آن‌هادر متون ادبی بسنده می‌شد. در مقابل، سبک‌شناسی بلاغی، رویکردی جدید در بررسی ویژگی‌های بلاغی متن است که تأثیر آرایه‌های ادبی را بر کیفیت پردازش موضوع با توجه به آن‌گونه (ژانر) خاص بررسی می‌کند. در این رویکرد، ما با مفاهیمی از حوزۀ نقد، زبا...

مقالۀ حاضر به توصیف و تحلیل نمونه­هایی از فرایندهای واجی همگونی، درج و هماهنگی واکه­ای در ترکی قشقایی می­پردازد. داده­های مورد نیاز جهت انجام این تحقیق از طریق مصاحبه با 6 گویشور بومی در محدودۀ سنی 25 تا 60 سال جمع­آوری شده است. علاوه بر این از شمّ زبانی یکی از نگارندگان به عنوان گویشور بومی این گونۀ زبانی و هم­چنین از منابع مکتوب نیز در جمع­آوری داده­ها استفاده شده­است. داده­های ارائه شده در ای...

مجموعۀ گونه­های زبانی متداول در منطقۀ فیروزآباد را می­توان ترکیبی از گویش­ها و لهجه­ها دانست. در این مقاله، سه گونۀ زبانی متعلق به گروه گویش­های کوهمرّه­ای، گروه گویش­های لُری و گویش قشقایی و گونه­ای زبانی متعلق به لهجۀ فارسی محلی  از نظر ساخت آوایی و دستوری معرفی و تبیین شده­اند. در این زبان­گونه­ها واکه­های کشیده­ای وجود دارد که جایگاه تولیدشان، جایگاه تولید واکه­های کوتاه با کشیدگی بیشتر است. ...

«دشت­ روم» یکی از دهستان­های شهرستان یاسوج در استان کهگیلویه و بویراحمد است. گونۀ زبانی این دهستان-گویش لری- به دلایل متعدد، از جمله ارتباط اندک مردم آن با گویشوران فارسی معیار، تا حدودی دست­نخورده باقی مانده ­است. این منطقه به دلیل آب و هوای مناسب، در گذشته محل ییلاق عشایر دامدار بوده ­است، به همین سبب کاربرد واژه ­ها و اصطلاحات دامداری در این منطقه بسامد بالایی دارد. ولی در پی اجرای برنامۀ اس...

مقالۀ حاضر به توصیف و تحلیل نمونه­هایی از فرایندهای واجی همگونی، درج و هماهنگی واکه­ای در ترکی قشقایی می­پردازد. داده­های مورد نیاز جهت انجام این تحقیق از طریق مصاحبه با 6 گویشور بومی در محدودۀ سنی 25 تا 60 سال جمع­آوری شده است. علاوه بر این از شمّ زبانی یکی از نگارندگان به عنوان گویشور بومی این گونۀ زبانی و هم­چنین از منابع مکتوب نیز در جمع­آوری داده­ها استفاده شده­است. داده­های ارائه شده در ای...

گویش خلجی از گویش­های کهن ترکی در ایران به­شمار می­رود. این گویش، به­علت قرار داشتن جغرافیای تکلم آن در قلب مناطق فارسی­زبان، با دیگر گویش­های ترکی تبادلی نداشته­است. گویش خلجی تغییرات زبانی بسیارگسترده­ای را در اثر همزیستی و مراودات اجتماعی با فارسی معیار پذیرفته­است. هدف این مطالعه بررسی عوامل دخیل در این اثرپذیری در گویش خلجی مهاجران ساکن تهران است. در این پژوهش، تغییرات واژگان و طرز گفتار م...