قصص قرآنی حجم گسترده ای از معارف قرآنی را به خود اختصاص داده است، خاورشناسان در راستای مطالعات قرآنی واسلا می خود، به این موضوع بیش از مباحث دیگر توجه کرده اند. آنان همانطور که نسبت به قرآن رویکردهای مختلفی در پیش گرفتند، رویکردشان در مقیاس کوچکتر درباره قصص نیز متفاوت و گاه متناقض است، از اینرو در این پژوهش بر آن شدیم تا برخی دیدگاهها را درباره قصص قرآنی در چند مقاله از مقالات دایرهالمعارف قرآ...

دائرهالمعارف قرآن (the encyclopedia of the qurʾān) که اکنون حدود یک­دهه از انتشار آخرین مجلدات آن می گذرد، به لطف معرفی های مکرر در قالب مقالات و گفت وگوها و نشست های علمی، آن قدر در ایران شناخته شده هست که دیگر نیازی به معرفی مجدد آن نباشد. این اثر مرجع از همان آغاز در ایران مورد توجه جدی قرار گرفت و بسیاری از مدخل های آن ترجمه و نقد شد. شاید همین توجه جدی انگیزۀ کافی برای اقدامی بسیار بزرگ تر...

نحو عربی در طول قرن ها به نهایت پیچیدگی و سختی رسید که در نوشته ها و دائره المعارف های نحوی پدیدار گشت و به همین سبب دانشمندان نحو و به ویژه دانشمندان آندلس به سهولت و آسانی آن همت گماشتند. در قرن هفتم هجری ابن مالک اندلسی کتابی را در نحو نوشت و آن را ألفیه نام نهاد و در آن قواعدعلم نحو را در هزار بیت بیان کرد. این کتاب با استقبال نحویون مواجه شد و به آن اهتمام ویژه ای کردند پس آن را شرح داده ا...

جایگاه مقدس پیامبر اسلام در پیشگاه خداوند تبارک و تعالی و حجیت گفتار و افعال آن حضرت به عنوان سنت نبوی نزد مسلمانان، باعث شده است که موضوع مطالعه و نگارش زندگی این حضرت همواره طی تاریخ اسلام اهمیت بسیاری داشته باشد. اهمیت این امر سبب شده که حتی متفکران و نویسندگان مستشرق غربی نیز به نگارش رویدادهای حیات پیامبر اسلام و افعال و گفتار ایشان دست زنند. البته در گستره انگیزه غربیان برای مطالعه زندگی ...

یکی از دیدگاه های مهم طرفداران روش شناسی فلسفه ملاصدرا بر تفکیک مقام داوری از مقام گردآوری مبتنی است. این گروه استفاده ملاصدرا از دین را تنها در مقام گردآوری می دانند و از این رو، آن را خلاف روش فلسفی نمی دانند. مدعای تحقیق پیش روی این است که جایگاه برجسته ای که ملاصدرا برای دین قائل است، به اخذ دیدگاه دائره المعارفی در باب دین در آرای وی انجامیده است. افزون بر این، اخذ این دیدگاه سبب شده است و...

اسماعیل جرجانی یکی از تأثیرگذارترین پزشکان و آناتومیست های ایرانی قرن دوازدهم میلادی است که بخش عمده دست نوشته هایش را در اواخر عمر پس از 70 سالگی به رشته تحریر درآورده است. کتاب جامع مرجع پزشکی جرجانی، با عنوان ذخیره خوارزمشاهی در حدود سال 1112م. نگارش یافته و قدیمی ترین دائره المعارف پزشکی نوشته شده به زبان فارسی به شمار می آید. این کتاب یکی از کتاب های مرجع دانشجویان رشته پزشکی آن دوران بوده...

کتب آیات الأحکام کتبی تفسیری فقهی هستند که آیات فقهی قرآن را گرد آورده و به بیان نکات و احکاممستنبط خویش از آن ها می پردازند. کتب استدلالی فقه هم با توجه به رویکرد استدلالی و استفاده فراوان از آیات در استنادات خویش می توانند مرجعی کامل از آیات الأحکام باشند که با در برگیری تمامی آیات الأحکام و حتی آیاتی فراتر از آن ها نکاتی بیشتر و کاربردی تر استخراج کرده و با رویکردی دقیق تر از کتب آیات الأحکا...

امروزه دایره المعارفها، منبع اولیه و مهم برای کسب اطلاعات در خصوص موضوعات مختلف هستند. موضوع زن و حقوق او نیز از جمله موضوعات مهمی است که مورد توجه بسیاری قرار گرفته است. در مدخل "زنان و قرآن" “women and the qur’an” از دایره المعارف قرآن “encyclopedia of qur’an” پروفسور راث رودد مطالبی را در خصوص حقوق زنان از نگاه قرآن ارائه داده است؛ او در مواضع مختلف به برخی حقوق ویژه زنان در اسلام و تساوی آن...

با گسترش جهانی پژوهش های قرآنی و طرح دیدگاه های نو پیرامون قرآن، از سوی خاورشناسان، که عمدتاً این دیدگاه ها با نگرش برون دینی و روش های غیر سنتی عرضه می شود و به نوعی حاکی از بی اعتنایی به نصوص دینی است. بایسته است این دیدگاه ها در بوته ی نقد قرار گیرد تا شاهد نظریاتی استوارتر بر پایه های درون دینی باشیم. نگارش دایره المعارف پنج جلدی قرآن لیدن که جدیدترین اقدام علمی و فرهنگی خاورشناسان پیرامون م...

اهتمام نوشتار حاضر، بررسی انتقادی مقالة «عصمت» (Impeccability)، اثر پال ای واکر، مورخ و مدرس دانشگاه‌های آمریکا و کاناداست که آن را در دایرة‌المعارف قرآن لایدن به طبع رسانده است.  حاصل این دیدگاه او درخصوص خاستگاه، ابعاد و ماهیت عصت را می‌توان چنین خلاصه کرد: عصمت، یعنی مصونیت از گناه و خطا؛  هرچند که این اصطلاح و این مفهوم، این‌گونه در قرآن به‌کار نرفته است اما بر پا...