ویلیام جونز یکی از کسانی بود که در کمپانی هند شرقی به تحقیق و ترجمه آثار ادبی پارسی پرداخت و از بررسی متن و واژگان شاهنامه به شباهت زبان های هندواروپایی پی برد. جیمز اتکینسون از کالج فورت ویلیام در کلکته در سال 1814 م. ترجمه خود را از داستان رستم و سهراب منتشر ساخت. ماتیو آرنولد (1822- 1888 م.) منظومه پرآوازه ی خود را به داستان رستم و سهراب اختصاص داد. آرنولد به دوم مقوله اقتباس از شاهنامه و تع...

یکی از رذایل اخلاقی که در طول تاریخ بشر آثار بسیار منفی فردی و اجتماعی داشته است مسأله حسد است، حسد به معنی «ناراحت شدن از نعمت¬هایی است که خداوند نصیب دیگران کرده و آرزوی زوال آنها و حتی تلاش و کوشش در این راه»! در واقع می¬توان گفت: حسد یکی از ریشه¬های اصلی تمام بدی¬هاست و از دام¬های بسیار خطرناک شیطان است، همان دامی که در نخستین روزهای آفرینش بشر کار خود را کرد و فرزند آدم (ع) «قابیل» را ب...

بیت آغازین داستان «رستم و سهراب»، از ابیات بحث‌برانگیز شاهنامه‌ی فردوسی است. محققان درباره‌ی نوع خوانش دو کلمه‌ی قافیه و معنی قافیه نخست، واژه‌ی کنج، نظرات گوناگونی ارائه داده‌اند. نگارنده در گفتار حاضر، ابتدا به نقل امهات اقوال شارحان این بیت پرداخته؛ سپس با عنایت به برخی نکات ادبی و زبان‌شناختی کوشیده است تا ثابت کند «کنج» را می‌توان هم به فتح و هم به ضم کاف خواند و معنای آن، احتمالاًچین و شکن...

هنر نقالی یکی از شاخه های مهم ادبیات عامه، بازتاب دهنده تجربه های بازسازی شده از حماسه های ملی و پهلوانی است. نقالان می کوشند با ساده ترین تعابیر و باز سازی جذاب ترین وقایع، اجزای مختلف داستان ها را متناسب با ذهنیت مخاطبان به نوعی تغییر دهند یا تکمیل کنند. به این ترتیب بر هسته اصلی داستان، شاخ و برگ های درهم پیچیده ای تنیده می شود. در این تحقیق ضمن مروری کوتاه بر پیشینۀ سنت نقالی، سازوکار روایی...

سیمای تهمینه در روایت‌های حماسی ایران چکیدهتهمینه یکی از زنان نامور شاه‌نامه‌ی فردوسی است و در داستان رستم و سهراب، نقش به سزایی از خود ایفا می‌کند. با این حال در شاه‌نامه، به سرنوشت تهمینه پس از مرگ سهراب، اشاره‌ای نشده است. این امر سبب شده است که در ادوار بعد، داستان‌پردازان و راویان داستان‌های حماسی، درباره‌ی فرجام کار تهمینه، به آفرینش داستان‌هایی دست بزنند. این داستان‌ها در دو دسته قرار می...

ویلیام جونز یکی از کسانی بود که در کمپانی هند شرقی به تحقیق و ترجمه آثار ادبی پارسی پرداخت و از بررسی متن و واژگان شاهنامه به شباهت زبان‌های هندواروپایی پی برد. جیمز اتکینسون از کالج فورت ویلیام در کلکته در سال 1814 م. ترجمه خود را از داستان رستم و سهراب منتشر ساخت. ماتیو آرنولد (1822- 1888 م.) منظومه پرآوازه‌ی خود را به داستان رستم و سهراب اختصاص داد. آرنولد به دوم مقوله اقتباس از شاهنامه و ت...

داستان رستم و سهراب، از غم انگیزترین داستان­های شاهنامه است که پژوهشگران مختلف، از جنبه های گوناگون به بحث و فحص پیرامون آن پرداخته اند. این نوشتار، با استناد به منابع مرتبط با نقدروانشناختی قرائت تازه ای در باب این داستان به دست می­دهد و در این زمینه، به مباحثی چون آنیما، مادرتباری، عقده اودیپ و عقده­ بی­مسئولیتی که همه از اصطلاحات بنیادین روان­شناسی هستند اشاره می کند. در ابتدا، به ارتباط بین...

شاهنامه فردوسی از ارزنده¬ترین آثار ادبی ایران و جهان است که از دیدگاه¬های گوناگون قابل نقد و بررسی است. این اثر ارزشمند را می¬توان به وسیله روش¬ بین¬رشته¬ای2 که گامی است نوین در راه همسوسازی پژوهش های فردوسی¬شناسی با سایر رشته¬ها و با هدف افزایش تألیفات در این حوزه، مورد تبیین قرار داد. یکی از زمینه¬هایی که به تازگی در این میدانگاه مورد توجه قرار گرفته، رویکرد روانشناختی است. در این مقاله، سعی ...

یکی از عناصر مهم تشکیل دهنده‌ی داستان، پِی‌رنگ و توجّه به روابط منطقی میان رویدادها در داستان است که توجّه‌ و باریک‌بینی نسبتاً قابل تأمّل فردوسی به این مقوله و دقّت در روابط علّی و معلولی حوادث داستانی در شاهنامه، یکی از جنبه‌های درخشان حماسه‌ی ملی ایران است. امّا با ژرف‌نگری در برخی از داستان‌های شاهنامه از جمله «رستم و سهراب»، روشن می‌شود که پیرنگ آن در بسیاری از موارد نااستوار و سست است و پرس...

اسطوره ها در پیدایش ملل و شکل گیری فرهنگ ها نقش بسزایی داشته اند. بنابراین، در بحران های ملی، هنگامی که انسجام و یکپارچگی ملت ها در خطر قرار گرفته اند، اسطوره ها به طور خاص مرکز توجه نویسندگان بزرگ بوده اند. حکیم ابوالقاسم فردوسی و ویلیام باتلر ییتس دو نویسنده مشهوری هستند که در چنین دوره های دشواری زیستند و زندگی خود را فدای احیای اساطیر ملی خویش ساختند، و در این راستا دو قهرمان اسطوره ای ایرا...