شعر هر شاعر، آیینه اوضاع اجتماعی و فرهنگی روزگارش است و ابهام و وضوح شعرش نیز تا حدی به جلوه های حیات اجتماعی که بدانها اشاره کرده است، بستگی دارد. لذا، تجزیه و تحلیل شعر شاعران برجسته ای چون: رودکی، انوری و خاقانی، علاوه بر ارائه تصویری روشن از جنبه های زندگی اجتماعی روزگار آنان، می تواند بخشی از پیچیدگیها و دشواریهای شعر آنان را نیز حل کند.در این پژوهش سعی شده است، بخشی از عناصر اجتماعی که شا...

تشبیه از مهم‌ترین و پرکاربردترین عناصر خیال در کلام و شعر است. این عنصر خیا‌ل‌انگیز به اشکال مختلف دست‌مایة هنرنمایی شاعران و ادیبان بوده است .یکی از شیوه‌های تشبیه‌پردازی، آوردن ارکان تشبیه در ساختار یک گروه اسمی است. گروه‌های اسمی واحدهای نحوی هستند که هستة آن‌ها اسم است و معمولاً یک یا چند وابسته به‌صورت پیشین یا پسین آن‌ها را توضیح می‌دهد.گروه‌های اسمی با دو ساختار متفاوت ِترکیب اضافی (مضاف و...

استفاده از آیات قرآن و احادیث نبوی در متون منثور پس از اسلام امری رایج بود که به منظور حفظ کلام الهی و نبوی، همچنین آرایش و تزیین متن به شیوه‌های گوناگون به کار می‌رفت. کاربرد آیات و احادیث، اساس و شالودة متون عرفانی را تشکیل می‌دهد که در نثرهای ساده و فنّی این دسته از متون به صورت گسترده به کار رفته است. کتاب شرح شطحیّات اثر روزبهان بقلی از جمله متون منثور عرفانی به نثر فنّی (قرن ششم) است که در آ...

تشبیه در خیال آفرینی و آراستگی متن تاریخ وصّاف نقش مهمی را ایفا می‌کند. وصّاف الحضره، در این اثر سعی دارد تا با بهره‌گیری از عناصر بیانی؛ بخصوص تشبیه، منطق نثری این کتاب را به نثر شاعرانه نزدیک‌تر نماید. نبود نسخه‌ای منقّح از تاریخ وصّاف و نثر مصنوع و متکلّف آن، همواره موجب گردیده تا این کتاب ارزشمند، کمتر مورد اقبال و بررسی قرار گیرد. این پژوهش برآن است تا ضمن آشنا ساختن مخاطبان با ساختار تشبیه در ...

یکی از مهم‌ترین مباحث تاریخ کلام و فلسفه، چه در مغرب‌زمین و چه در فرهنگ اسلامی، همواره این بوده است که آیا عقل انسان قادر است به ذات و صفات پروردگار، معرفت ایجابی پیدا کند یا تنها می‌تواند به معرفت سلبی (تنزیهی) دست یابد. در این مقاله کوشیده‌ام نشان دهم که هم دلایل عقلی و هم آیات و احادیث اسلامی اثبات می‌کنند که یگانه معرفت دست‌یافتنی برای ذهن ما دربارة ذات و صفات الهی، معرفت سلبی است و هرگونه ...

مقاله حاضر ضمن اشاره ای گذرا به محتوا و درونمایه عبهرالعاشقین نوشته روزبهان بقلی شیرازی (522ـ606) بر آن است که در گام نخست به تصویرپردازی و ساختارهای تصویری روزبهان در این اثر عرفانی بپردازد، سپس نقش این تصاویر و شگرد های بلاغی را در بازنمایی اندیشه و ذهنیات روزبهان، و نیز نحوه ارتباط میان آنها را مورد بررسی قرار دهد. حاصل این پژوهش آن است که با توجه به ذهنیت استعاره گرای روزبهان، «قطب استعاری ...

این پایان نامه در پی نوعی تصویرشناسی روانشناسانه در حوزه ی شعر حافظ است و از آنجایی که بررسی روانشناسانه تصاویر از جنبه ی تأثیر تصویرپردازی در ادراک شاعر و بَر، عاطفه و روان خواننده قابل تبیین است. لذا سعی نموده ایم در راستای تصویرهای شعریِ شاعر متبحر و هوشمندی همچون حافظ که قافله سالار تلاقی تصاویر عاشقانه- عارفانه است به این مهم بپردازیم. در فصل اول که تحت عنوان تناسب و روانشناسی است ابتدا نظر...

فریدون مشیری با حضور در طبیعت توانست ذهنیت شعری خویش را با طبیعت درآمیزد و آن را دست آویزی برای تصاویر شعری خود سازد. طبیعت در مراحل سه گانه ی شعر مشیری حضوری زنده و الهام بخش دارد. دستاورد این پژوهش ناظر بر این است که مضامین اصلی اشعار مشیری در زمینه ی طبیعت با نگاهی نمادین، رمانتیک و فضای اجتماعی و انسانی شاعر مطرح شده است.از عناصر طبیعی مورد توجه مشیری می توان به گل و انواع آن و شب که هر کدا...

ملحمه عنوانی است که در ادبیات معاصر عرب بر مجموعه های شعری طولانی اطلاق می¬گردد که داستان زندگی یک انسان بزرگ را در موقعیت های مختلف به تصویر می کشد. ادبیات کهن عرب از ملحمه با این مفهوم اصطلاحی تهی می باشد. ملحمه در ادبیات معاصر عرب به عنوان یکی از انواع ادبی مطرح شده و در این میان ملحمه های دینی و اسلامی از اهمیت بیشتری برخوردار بوده اند. عبدالمنعم فرطوسی شاعر شیعه عراقی و جورج شکّور شاعرمسیحی...

بیشترین مهارت هر شاعری در زیبایی تشبیهات است که رخ می نماید و شاعر توانا کسی است که مشبه خود را به چیزی تشبیه کند که در همه جا و هر زمان یافت شود و هر کسی با خواندن آن بتواند لطف آن را دریابد، قطران تبریزی از آن دسته شاعرانی است که در خلق تصاویر زیبا مبتکر است، به خصوص تصاویر تشبیهی که در واقع عمده ی صور خیال او را تشکیل می دهند. پژوهش حاضر در دو بخش تنظیم گردیده: بخش اول شامل دو فصل است. در فص...