چکیده: فرهنگ زبانی نگرش ها، باورها، هنجارها و سرمایه های ادبی- علمی و ساختارهای دستوری- بلاغی هر زبان است که پیکره اصلی آن زبان را شکل می دهد. در ترجمه قرآن کریم نیز باید به فرهنگ زبانی عصر نزول توجه کرد تا بتوان مفهوم حقیقی کلمات و آیات قرآن کریم را به زبان مقصد انتقال داد. در این نوشته به بررسی مفاهیم فرهنگی شیطان، أخ، أخت، أب، ملک، فراش، أخو عاد، شعر، صدق، أخری، غلّ ید، کشف ساق، وراء ظهر، ردُ...

 « توسیع معنایی الفاظ قرآن » از روشهای تفسیری قرآن کریم است که در آن مفسر میکوشد از همه ظرفیتهای معنایی الفاظ بهره برده، و تفسیری مطابق با نیاز عصر و زمان ارائه دهد. این شیوه بیشتر در تفاسیر علمی، اجتماعی، فلسفی ، و عرفانی نمود یافته است؛ و بیانگر بعدی از ابعاد اعجاز بیانی قرآن است . البته در این روش ممکن است معانیای از الفاظ ارائه شود که در زمان نزول قرآن قابل درک نبوده است؛ لذا موافقان و مخال...

 « توسیع معنایی الفاظ قرآن » از روشهای تفسیری قرآن کریم است که در آن مفسر میکوشد از همه ظرفیتهای معنایی الفاظ بهره برده، و تفسیری مطابق با نیاز عصر و زمان ارائه دهد. این شیوه بیشتر در تفاسیر علمی، اجتماعی، فلسفی ، و عرفانی نمود یافته است؛ و بیانگر بعدی از ابعاد اعجاز بیانی قرآن است . البته در این روش ممکن است معانیای از الفاظ ارائه شود که در زمان نزول قرآن قابل درک نبوده است؛ لذا موافقان و مخال...

چکیده تفسیر تاریخی قرآن، عبارت از تفسیر قرآن مبتنی بر مقتضیات و مناسبات عصر نزول است. زمینه پیدایش چنین تفسیری از قرآن این بوده است که قرآن کریم بر خلاف سایر کتب آسمانی یکباره نازل نشده بلکه به تدریج و در طول بیست و سه سال دوره رسالت پیامبر اسلام(ص) به اقتضای شرایط و مقتضیات عصر رسالت پیامبر(ص) نازل شده است و این شرایط و مقتضیات، قرائن حالی و مقامی آیات به شمار می روند و تردیدی نمی توان داشت ک...

صدقه بر محمد(ص) و خاندان او روا نیست. این سخن منسوب به پیامبر(ص) است. دستور پرداخت صدقات یا همان زکات در سال نهم هجری صادر شد و پیامبر(ص) مأموران خود را برای دریافت آن به­سوی اعراب تازه­مسلمان اعزام و هم­زمان صدقه را هم بر بنی‌هاشم ممنوع کرد. این گزارش که وثاقت تاریخی دارد، در فقه و کلام مسلمانان بازتابی گسترده و درازدامن یافته و تا امروز ادامه پیدا کرده‌است. درباره صدور این ممنوعیت سه علت عرضه...

 نگاهى گذرا به زندگى نامه و شخصیت عکرمه و ارائه روش تفسیرى اوست. عِکْرِمَة - مولى ابن عباس - (25-105 ه .ق.( از مفسّران تابعین است. نویسنده پس از ذکر تاریخ زندگانى وى از جمله ورود به جمع تابعین و سفرها و اخذ جوائز و دوران پایانى زندگى، به مشایخ و استادان و شاگردان عکرمه اشاره کرده و اتهامات رجالیان را درباره شخصیت وى به ویژه کذاب بودن و دروغ بستن بر ابن عباس، گرایش به مذهب خوارج، ناخشنودى معاصران از ...

با چینش آیات مربوط به «عفاف» و «حجاب» بر اساس روایات معتبر ترتیب نزول سور، روش قرآن در نهادینه سازی حجاب و عفاف در جامعه ی عصر نزول کشف می شود. قرآن کریم در اولین مراحل تعلیم خود در سوره های مکی به ایجاد نوعی بینش و معرفت بنیادی درباره ی این دو مفهوم و سپس به فرهنگ سازی به صورت گسترده و مستمر در نهادینه سازی حجاب و عفاف پرداخته است. پس از آن در سال های نزول قرآن در مدینه و هنگامی که افکار عمومی...

  خداوند متعال در آیه 69 سورۀ یس با منزه خواندن پیامبر اکرم (ص) از «شعر» می‌فرماید: «وَ مَا عَلَّمْنَاهُ الشِّعْرَ وَ مَا یَنبَغِى لَهُ إِنْ هُوَ إِلَّا ذِکْرٌ وَ قُرْءَانٌ مُّبِینٌ». این امر که چرا در این آیۀ علاوه بر نفی تعلیم «شعر» به پیامبر اکرم (ص)، حتی ساحت ایشان از شعر منزه دانسته شده، مساله‌ای است که مفسران آراء متفاوتی را پیرامون آن ارائه کرده‌اند. این پژوهش با تحلیل واژۀ «شعر» در لغت و اصطلاح و همچنین با اشاره به با...

آیات قرآن از لحظات آغازین نزولشان، مشتاقان وحی را هدایت گر و رهنمون بودند. مردم هم عصر پیامبر(ص) در دریافت معنی آیات قرآن مشکل چندانی نداشتند، اما پس از گسترش اسلام و رسیدن قرآن به دست مسلمانانی که با زبان عربی و فرهنگ و فضای عصر نزول آیات که فرهنگ و موقعیت آن زمان جزیره العرب بود بیگانه بودند، ضرورت ترجمه قرآن به زبان مورد نیاز آنان مطرح شد. برای ترجمه قرآن به زبان های دیگر علاوه بر احاطه بر ز...

مفهوم «کریم» یکی از مهم‌ترین مفاهیم مورد توجه در فرهنگ عربی، به‌ویژه در دو دورة پیش و پس از ظهور اسلام بوده‌است. تکرار این واژه در قرآن نیز نشان‌دهندة اهمیت آن است. مفهوم واژة «کریم» در عصر جاهلی و پس از نزول قرآن مجید دچار تحول عظیمی شده‌است. در نوشتار حاضر، تحول معنای «کریم» در قرآن، نسبت به دورة پیش از نزول بررسی گردیده‌است. با تحلیل فرهنگ جاهلیت و کاربردهای واژة «کریم» در دورة جاهلی، مشخص ش...