بر اساس دیدگاهی که در میان بخشی از پژوهشگرانِ حوزه حافظ شناسی رایج شده است، حافظ در دوره ای از زندگی خود به کار «دیوانی» می پرداخت و از جمله مأموران و کارگزاران تشکیلات اداری و دیوانی بوده است. بررسی دقیق استنادات و شیوه استنباط های صورت گرفته، ضرورت بازبینی این دیدگاه را بیان می کند. این پژوهش در پی پاسخ به این پرسش­ها است که دیدگاه اشتغال حافظ به دیوانی بر چه پایه و اساسی استوار شده است؟ و بر ...

از بایسته های دفاع از «ایده علوم اجتماعی اسلامی» ارائه الگو و مدل برای تحقیقات اجتماعی است. اما این امر همراه با دشواری هایی است؛ از یک سو با وجود سابقه بحث از علم دینی در میان متفکران اسلامی و مسیحی، برخی از راهکارها و رویکرد های دفاع از ایده علوم انسانیِ اسلامی، نسبی گرایانه است و از سوی دیگر هدف گذاری واقع گرایانه در تحقیقات اجتماعی از بایسته های الگوپردازی در علوم اجتماعی اسلامی است. اهداف ت...

سکوت عنصری است که همانند دیگر مفاهیم و عناصر معناساز و دلالت‏مند با عنصر متضاد خود یعنی صدا دریافت و فهم می‌شود. مفهوم سـکوت درگفتمان فیلم همچون گفتمان ادبیات ممکن است به‌شکل عنصری غایب و در پس‏ زمینه‌ی متن قرار گیرد. سکوت توسط عناصر ساختاری و محتوایی و نشانه‌های متنی مانند رابطه‌ی طیفی و هم‏ بسته در گفتمان فیلم تجلی می‌یابد. با پاسخ به این پرسش که سکوت در سینما چگونه بازنمایی می‌شود، می‌توان ب...

نیاز جنسی و ارتباط با جنس مخالف یک نیاز اولیه طبیعی است  که در جوامع مختلف مطابق با هنجارهای معینی که مهم­ترین آن­ها ازدواج است، تامین می­گردد. با این حال برخی از روابط دگرجنس­خواهانه، خارج از چارچوب ازدواج جریان دارد و بیشتر تحت تاثیر هنجارهای شخصی تنظیم می­شود و با  شیوه­های مختلف توجیهی و پنهان­سازی نیز تداوم پیدا می­کند. این نوشتار درصدد است با تحلیل پدیدارشناختی تجربه­های دگرجنس­خواهانه و ...

اعیانی‌سازی فرایندی مشتمل بر ارتقای دارایی‌های تنزل‌یافته یا فرسودۀ شهری توسط طبقه متوسط یا عاملان ثروتمند است. این فرایند به شکل نیرومندی درون جغرافیای شهری سرمایه‌داری جریان دارد و بازتاب‌دهندۀ تعارض گروه‎های ذینفع شهری است. هدف نوشتار حاضر ارائۀ تصویر و تحلیلی داده­بنیاد از شرایط و فرایندهای حاکم بر تجربۀ اعیانی‌سازی در یکی از نمونه‌های بحث‌برانگیز آن در ایران یعنی بافت پیرامونی حرم مطهر در ...

خطبه 216 نهج­البلاغه سهم قابل توجهی در تبیین رابطه حکومت و مردم در اندیشه­­ی ­سیاسی علی(ع) دارد. این پژوهش با رویکرد توصیفی و بهره­گیری از روش تحلیل گفتمان،...

از بایسته‌های دفاع از «ایده علوم اجتماعی اسلامی» ارائه الگو و مدل برای تحقیقات اجتماعی است. اما این امر همراه با دشواری‌هایی است؛ از یک‌سو با وجود سابقه بحث از علم دینی در میان متفکران اسلامی و مسیحی، برخی از راهکارها و رویکرد‌های دفاع از ایده علوم انسانیِ اسلامی، نسبی‌گرایانه است و از سوی دیگر هدف‌گذاری واقع‌گرایانه در تحقیقات اجتماعی از بایسته‌های الگوپردازی در علوم اجتماعی اسلامی است. اهداف ت...

بحث از روش شناخت پدیده‌­های طبیعی، انسانی و اجتماعی همواره یکی از مجادله‌برانگیز‌ترین مباحث در میان دانشمندان علوم مختلفبوده است. پارادایم‌های روش‌شناسانه متفاوت هرکدام براساس مبانی هستی‌شناسی و معرفت‌شناسی متفاوت بدین مسأله پرداخته‌اند. پارادایم اثبات‌گرایی (پوزیتیویستم)، به جهان یگانه مستقل از ذهن باور دارد، در نتیجه علم را واحد می‌داند، بر همین اساس روش‌های علوم طبیعی را بر علوم انسانی و اجت...

نظریۀ معناکاوی کریستوا را میتوان متأثر از دو گرایش پدیدارشناسی و روانکاوی دانست. درواقع کریستوا با بیان عمل‌کرد معنازایی یا به عبارتی مواجهۀ فرایندهای دلالت (امر نشانهای و امر نمادین‌) به پدیدارشناسی و روانکاوی بازگشتی انقلابی دارد. وی برای عمق‌دادن به تفسیر معنا، و شرح و تفسیر امر نمادین به پدیدارشناسی رجوع می‌کند و امر نشانهای را از روانکاوی فروید به ارث میبرد. کریستوا با برداشت خود از پدیدار...

مقاله حاضر در پی پاسخ این پرسش است که فهم مبتنی بر واقعیت چیست و چگونه امکان‌پذیر است؟ فرضیه نگارنده این است که در فهم واقعگرایانه، «تبیین علّی» بر «توصیف» (آنگونه که در نگرش هرمنوتیک مطرح است) و «تجویز» (آنگونه که در پوزیتویسم منطقی متداول است) تقدم دارد. این مقاله کتاب «لویاتان» هابز را به عنوان نماگر کلاسیک تحلیل واقعگرایانه انتخاب و ادعاهای خود را بر مبنای آن اثر ماندگار طرح و تبیین کرده است...