عطار از جمله شاعران و عارفان بزرگ ایرانی است که افکار و آثار او تأثیر چشمگیری بر ادبیات و عرفان ایرانی گذاشته است. این تأثیر چنان است که متفکّر بزرگی چون مولوی خود را پیرو او می داند. از این رو تحقیق در آثار و افکار عطار همواره مورد توّجه محققان ایرانی و غیر ایرانی بوده است. دربار? مفهوم «خدا» نیز که موضوع اصلی این تحقیق است، تاکنون کتاب ها و مقاله های بسیاری نوشته شده است، اما موضوع عطار و تلقی ...

سعدی، یکی از مهم ترین ارکان ادب فارسی است که شهرتی جهانی دارد. بوستان و گلستان او را یکی از اثرگذارترین متون بر ارزش ها و باورهای مردم ایران دانسته اند. بنابر این پی بردن به آن بخش از نظرگاه های سعدی که در این دو اثر بیان شده اند، مهم به نظر می رسد. خدا، جهان و انسان اساسی ترین محورهای جهت دهنده به اندیشه و زندگی هر فرد محسوب می شوند. پژوهش موجود، به توصیف دیدگاه های سعدی درباره ی این سه موضوع ...

مثنوی معنوی اثر گرانبهای مولانا جلال-الدین بلخی دریای متلاطمی از مفاهیم و رموز حیات است. یکی از این مفاهیم، ارتباط معنادار زندگی در راستای اعتقاد به خداست. در این دیدگاه نگاه مولانا به پدیده مرگ با نگاه طرفداران فلسفه پوچی متفاوت است و همین تفاوت در دیدگاه تفاوت در اندیشه و آراء را سبب شده است. طرفداران فلسفه پوچی مرگ را پایان حیات بشری می دانند، بنابراین بدیهی است که با چنین اندیشه ای کل نظام ...

در این پژوهش ، دیدگاهها و آراء قدیس اگوستین و امام محمد غزالی درباره خدا ( اثبات وجود خدا، صفات و افعال خدا) و انسان ( ماهیت انسان معرفت انسان نسبت به خدا ، جبر و اختیار ، اخلاق) طرح و بررسی مقایسه ای شده است. شناسایی شخصیت غزالی و اگوستین و معرفی آثار ایشان در پیشگفتار این رساله آمده است .

اصطلاح «انسان کامل» برای اولین بار توسط محیی الدین بن عربی (560-638ق) به کار رفته است. در آموزه‌های عرفانی ابن عربی، اندیشه انسان کامل از جایگاه فخیمی برخوردار است. پس از ایشان، دو عارف نامی دیگر، عزیزالدین نسفی (م: حدود 700ق) و عبدالکریم بن ابراهیم گیلانی – جیلی - (767-832ق) هر یک کتابی را با عنوان «انسان کامل» به رشته تحریر در آوردند و به شرح و بیان دیدگاه‌های ابن عربی پرداختند. انسان کامل در...

راه عشق یکی از دو راه رسیدن به احد در دیدگاه افلوطین است. مقاله حاضر ابتدا در مقام توصیف راه عشق، آن را یک فرایند سیر و سلوک نفس می داند که از دیدن زیبایی های محسوس شروع و به زیبایی های معقول ادامه می یابد و بعد به فوق زیبایی عروج می کند تا خود را در حد امکان، شبیه احد نماید و با او یگانه گردد. سپس این موضوع بررسی می شود که آیا ارتباط عاشقانه بین انسان و خدا صرفاً از طرف انسان برای رسیدن به خداس...

«هدایت» و «ضلالت» از سوی خدا ازجمله مباحث توحید افعالی است. هدایت منسوب به خداوند چند گونه است که از جمله آنها هدایت تکوینی است که شامل همه موجودات می‌شود و هدایت تشریعی که ضد ندارد (اضلال)؛ زیرا هیچ‌گاه خداوند حکیم با وضع قوانین، موجبات گمراهی بندگان را فراهم نمی‌کند. در مقابل هدایت تکوینی خدا، اضلال تکوینی است، که به‌معنای اضلال کیفری محقق می‌شود، نه ابتدایی و بدوی. شبهه چرایی اضلال از سوی خد...

در تبیین دیدگاه های نجات شناختی مذاهب کلامی باید بررسی شود که نجات انسان در جهان آخرت، جنبه استحقاقی دارد یا تفضّلی و اینکه این به تدبیر دنیوی بشر مربوط است یا تقدیر ازلی الهی. سپس می توان جایگاه خدا و انسان را در آموزه نجات شناختی یک مکتب به درستی تعیین نمود. مطالعه و بررسی تاریخ اندیشه های کلامی نشان می دهد پاسخ های کلام اسلامی به این پرسش ها، در قالب سه دیدگاه نجات شناختی قابل تفکیک و معرفی ا...

از نظر ملاصدرا، تنها گونهٔ ممکن شناخت درست و معتبر نسبت به خداوند علم حضوری است. اما به نظر می رسد که علم حضوری انسان نسبت به خداوند خالی از اشکال و ابهام نباشد. با توجه به سایر اصول و مبانی ملاصدرا در حکمت متعالیه می توان گفت که قائل شدن به علم حضوری در منظومهٔ فکری و نظام فلسفی ملاصدرا با سایر بخش های فلسفهٔ صدرایی ناسازگار است. در این مقاله، شش مورد از این ناسازگاری ها تحت عنوان «تأمل» مطرح شده...

در عرفان والاترین صفت خدا عشق است. عشق عظیم ترین و ماورائی ترین نیرو در همه ی کائنات است و صفات الهی از مجرای عشق ظهور می یابند. درنظر عاشق، هر چیز نشانی از معشوق دارد که درگفتار عاشق با آن چیز، تجلّی می کند و نمودار می شود. عشق از منظر ارباب معرفت، مهم ترین رکن وپایه ی طریقت و مبنای وصول به بارگاه حقیقت باری تعالی است. برای وصول به مقام قرب و شهود جمال حضرت دوست، عقل پای بند است؛ ولی عشق؛ حلقه ...