میرزا محمد علی خان سدهی اصفهانی، متخلّص به سروش (1285-1228 ه.ق)، از شاعران بنام دوره بازگشت ادبی است؛ که قصایدش تقلیدی از قصیده سرایان نامی دوره غزنوی است؛ تا آنجا که به فرّخی قرن سیزده ملقّب شده است. وی در قصاید خود، ریزه کاری های زبانی سبک خراسانی را به کار برده است. از وی‍‍ژگی های فکری سبک خراسانی سروش می توان به بهره گیری از اسطوره های ایرانی، عشق مجازی و زمینی، واقع گرایی، روحیه شاد باشی و ...

عبدالحلیم در این جستار، کارکردها و کاربردهای شگرد التفات را در قرآن بررسی می کند. ابتدا به دیدگاه برخی مستشرقین مانند نولدکه، وات ـ بل و وانزبرو درباره برداشت اشتباه از این شگرد اشاره می کند. آن گاه در بخش اول و دوم مقاله، ابتدا دربارة معنای التفات، واژه های مترادف التفات، توجه جدی به التفات در کتب بلاغت، انواع خاص و عام التفات، و نیز جایگاه التفات در علم بلاغت بحث می کند و در کنار صنعت التفات،...

رساله حاضر پژوهشی است بر روی 5 غزل از دیوان حافظ (نسخه محمد قزوینی و قاسم غنی 1320) که از نظر آواشناسی، معناشناسی و دستور بررسی شده است . در بررسی آوایی این نتیجه بدست آمد که تعداد کل همخوانها بیشتر از واکه ها است . در میان همخوانها، همخوانهای انفجاری و در میان واکه ها، واکه پیشین باز پروقوع ترین واجها هستند. در این اشعار هجاهای کوتاه بیشتر از هجاهای بلند بکار رفته و تعداد هجای cvcc که بلندترین...

غلام احمد احمدی مدراسی از جمله شاعران ناشناخته­ی پارسی­گوی هنـد است که در اواخر دوره­ی تیمـوریان مـی­زیستـه؛ تنـها اثـر باقی­مانـده از  این سراینده، منتخبی از غـزلیّـات او است کـه نسخه­ای خطّی از آن در کتابخانه­ی مجلس نگهـداری می­شـود. احمـدی مدراسی را می­توان در ردیف شـاعران درجه­ی دوم این دوره به شمار آورد؛ شاعرانی که شاید در قالب­ها و مضامین شعر فارسی تحوّلی پدید نیاورده­اند؛ امّا شعرشان نمودی ا...

علمای علم بلاغت عربی و فارسی شرط عمدۀ بلاغت را فصاحت دانسته اند. فصاحت به کلمه، کلام و متکلّم تعلّق دارد. فصاحت متکلّم عادت و ملکۀ نفسانی او در برآوردن کلمات و کلام فصیح است و فصاحت کلام نیز در صورتی میسّر است که فصاحت کلمه مهیّا باشد. فصاحت کلمه مبرّا بودن آن از چهار عیب است: تنافر حروف، غرابت استعمال، مخالفت قیاس و کراهت در سمع. از سوی دیگر طبق نظر فرمالیستهای روس، آشنایی زدایی از زبان معیار، موجب ...

فراهنجار به معنی شکستن شیوه­ی متداول زبان با نگرش هنرمندانه که به موجب آن عناصر زیبا شناختی و ادبی کلام مجال ظهور پیدا می­کنند. گاهی اوقات زبان به شکلی ماهرانه از فرم معیار و متداول خود خارج شده و وارد عرصه ی جدیدی می شود. این خروج از روند عادی زبان سبب رستاخیز واژگان شده و ترکیبهای زبانی جدید را به وجود می­آورد. نمونه والای این هنر مندی در کلام حضرت حق وارد شده است. عادت برای انسان، نابینایی ذ...

  سبک هندی از معدود سبک های شعر فارسی است که نام های متعددی دارد. نام هایی که مشاجرات فراوانی برانگیخته و موجب گفتگوهای بسیاری شده است. آنچه موجب آشفتگی در نامگذاری این شیوه شده، بی توجهی به علایق و سلایق دو گروه از شاعران این شیوه است که با توجه به تفاوت های زمانی، زبانی و مکانی، جلوه ی خاصی از زبان فارسی را به نمایش در آورده و بخشی از ظرفیت های این زبان فاخر را آشکارساختند. از این رو در این م...

میرزا محمدقاسم قاسمی­گنابادی با تخلّص شعری قاسمی از شاعران پر کار عصر صفوی است. وی چند منظومه به تقلید از خمسۀ نظامی سروده است. یکی از منظومه­های او عمده­الاشعار است که منظومه­ای حکمی- اخلاقی است. نگارندگان علاوه بر تصحیح منظومۀ عمده­الاشعار به بررسی سبک­شناسانۀ این اثر در سه سطح زبانی، ادبی و محتوایی پرداخته­اند. بررسی این منظومه نشان­دهندۀ آن است که میرزا محمدقاسم قاسمی­گنابادی­ شاعری تواناست ...

در این پژوهش با دیدی کلی به بررسی سبکی 50 غزل از دیوان حافظ پرداخته شده است . بررسی آوایی این پژوهش نشان داد که گرایش حافظ بیشتر به سوی استفاده از هجای cv و بعد از آن هجای cvc و سپس cvcc است . نتایج جدول خوشه های دو همخوانی نشان داد که بطور نسبی میانگین خوشه های دو همخوانی برای هر غزل 34 وقوع است . بیشترین تعداد وقوع مربوط به خوشه هایی است که یک جزء آن سایشی و جزء دیگر انفجاری است . (با توجه به...

رساله حاضر پنجاه غزل منتخب از دیوان خواجه شیراز را از نظر آوایی، دستوری و معنایی مورد تجزیه و تحلیل قرار داده است . این بررسی نشان داده است که در اشعار حافظ نسبت هجاهای کوتاه به هجاهای بلند تقریبا دوبرابر است . استفاده از هجاهای کوتاه یکی از دلایل روانی اشعار حافظ است . در بررسی خوشه های همخوانی مشاهده شد که چهار خوشه دو همخوانی سایشی - انفجاری، غنه - انفجاری، روان - انفجاری و سایشی - روان دارا...