تاریخنگاری رسمی در جهان اسلام غالباً با ادبیاتی متملقانه‌تنها به روایت آمدوشد حاکمان و فتوحات آنان می‌پردازد و جایگاه نگاه انتقادی و نیز توجه به دیگر اقشار جامعه در آن کمرنگ یا غایب است. تعداد مورخانی که در تاریخنگاری اسلامی مستثنی از این جریان باشند اندک است. عبدالقادر بدائونی یکی از این مورخان است که با نگاهی انتقادی به ساختار حاکمیت و جامعه، وقایع عصر خویش را به رشته تحریر درمی‌آورد. بدائونی ...

ناعات بلاغی، از مهمترین عوامل سازنده¬ی سبک یک اثر ادبی¬اند؛ در واقع شیوه¬ی به کارگیری یا فراوانی نوع یا انواعی از آنها در تکوین یا تبدیل سبک آثار ادبی بسیار مؤثر است. «کنایه¬های ترکیبی» از جمله¬ی این صناعات سبک¬سازند؛ صناعاتی نویاب، مرکب از چند صنعت بیانی و بدیعی با محوریت کنایه؛ که در این جستار دو گونه¬ از آنها، یعنی«استعاره¬ی کنایه» و «استعاره¬ی ایهامی کنایه» در 300 غزل اتفاقی از 2900 غزل عبد...

متفکّر فارسی گوی شهیر هند، میرزا عبدالقادر بیدل (1054-1133ق.) از شاعرانی است که طرزی مخصوص به خود داشت و طرز وی در روزگارش شناخته و مشهور بود. این شیو? شاعری در کنار علاقه مندان، مخالفان بسیاری نیز داشت. علاقه مندی بیدل به منظور بیان شگردهای سخن سازی اش و نیز طعنه های منتقدان و فشار روانی برآمده از این وضعیّت، او را به بیان رموز و ویژگی های کلامش واداشت. او در موازات آفرینش شعر به مسائل ادبی و به...

بیان المعانی نخستین تفسیری است که تمامی سوره های قرآن کریم را از منظری تاریخی و بر اساس ترتیب نزول مورد بررسی قرا رداده است. عبدالقارد ملاحویش آل غازی، یکی از مفسران معاصر به شیوه عقلی و اجتهادی، بر پایه مصادر متعدد و با عنایت به نظم آیات و مقتضیات نزول به تفسیر آیات قرآن کریم پرداخته است. تحلیل و بررسی روش تفسیری عبدالقادر ملاحویش آل غازی از مهم ترین اهداف این نوشتار است. گفتنی است که این تفسی...

اظهارنظر شفیعی­کدکنی دربارة مشخص‌نبودن مفهوم یک بیت بیدل، توجه ویژة پژوهشگران را به آن موجب شد تا جایی که سیدحسن حسینی فصلی از کتاب بیدل، سپهری و سبک هندی را به توضیح و شرح آن اختصاص داد و محمدرضا اکرمی در 25 صفحه از کتاب استعاره در غزل بیدل دربارة این بیت سخن گفت. علی معلّم دامغانی هم در 7 شماره از ماهنامة شعر، مباحثی درخصوص این بیت مطرح کرد. هرکدام از این صاحب‌نظران از زاویه‌ای ویژه به بیت نگر...

این کتاب پژوهشی درباره زیبایی شناسی در اندیشه اسلامی است و تلاشی جدی و مهم در تحکیم اندیشه اسلامی عمومی به شمار می رود. پشتیبان این کتاب علم زیبایی شناسی عربی است. این کتاب قصیده عربی را از تهمت دور می کند ، تهمتی که بین ناقدان رد و بدل می شده و موضوع اصلی آنها بوده است . از این رو قصیده عربی به وحدت نیازمند بود زیرا مجموعه ابیات پراکنده ای داشت. این علم در زمینه پیشرفت اندیشه اسلامی گام برداشت...

رساله غوثیه ، رساله ای است به طریقه خطاب فهوانی و محادثه مثالی حضرت ربانی باغوث اعظم که به زعم عده ای از محققان سخت کوش صبرنوش به محیی الدین بن عربی نسبت داده شده است. اما دراین مقاله، ضمن بررسی و نقد دلایل کسانی که آن را به ابن عربی نسبت می دهند، با بررسی رساله غوثیه و نیز انطباق مفاد معنایی آن با دیگرآثار محی الدین عبدالقادر گیلانی معلوم می شود که این رساله از عبدالقادرگیلانی است و به اعتبار...

تفسیر مراغی از تفاسیر مهم معاصر است. مؤلّف آن احمد مصطفی المراغی رئیس أسبق دانشگاه الازهر و از شاگردان مکتب تفسیری المنار است. مفسّر با تکیه بر مبانی و روش‌هایی به تفسیر آیات قرآن پرداخته است. حجیّت ظواهر کتاب، عدم حجیّت اخبار آحاد در تفسیر، عدم تحریف قرآن، ممنوعیت تفسیر به رأی و اعتقاد به تناسب آیات، از مبانی تفسیری وی به‌شمار می‌رود. وی در مواردی مانند تفسیر آیه 3 و 4 فیل و آیه 65 و243 و 259 بقره...