بلاغت سنتی، زیبایی شناسی آثار ادبی را تنها در سه حوزه‌ی علم بدیع، بیان و معانی بررسی می‌کند. این دیدگاه سنتی، ارزش زیبایی شناختی هر سروده یا نوشته ادبی را تنها آراسته بودن آن به آرایه‌ها و هنرهایی می‌داند که در سه قلمرو بدیع، بیان و معانی از آن‌ها سخن می‌رود. اما بلاغت جدید، معیار زیبایی اثر ادبی را علاوه بر این سه علم، در شاخص‌ها و مؤلفه‌های دیگری جست‌وجو می‌کند که موجب تمامیت و کلیت اثر و شال...

ادبیات فارسی از غنی ترین ادبیات جهانی است، لبریز از عواطف و احساسات درونی و قالب های گوناگون رایج زمان در درازنای تاریخ پرفراز و نشیب این سرزمین. بسیاری از شاه کارهای ادبی، جنبه تعلیمی دارند و از این قبیل است مثنوی مولوی و بوستان سعدی و حدیقه سنایی و منظومه های عطّار و نظایر آنها که جنبه های تعلیمی آنها همپای جنبه های ادبی پُرمایه و قوی است، عرصه کاربرد ادب تعلیمی بسیار وسیع است، زیرا به هر حال، ...

چکیده این پژوهش تحلیلی گفتمانی است از چند شعر تعلیمی و غنایی از مولوی. هدف این تحقیق بررسی کارآمدی دستور سیستمی- نقشی هلیدی در تحلیل های ادبی است، و پاسخ به این پرسش که آیا دستور نقشی قادر است دو گونه ی ادبی مختلف را از هم متمایز سازد؟ به این منظور 107 بیت از آثار مولوی انتخاب شده است، 60 بیت از مثنوی به عنوان اثری تعلیمی، و 47 بیت از غزلیات شمس به عنوان کاری غنایی؛ و سپس سه فرانقش هلیدی در ه...

آن گونه که از تذکره ها و تواریخ ادبی بر می آید، اولین شاعران فارسی سُرای لرستانی، از قرن هفتم به بعد، شروع به طبع آزمایی نموده اند و آثار آنان، به شکل دیوان مستقل و یا به صورت پراکنده، در خلال جُنگ ها، اسناد و کتیبه های تاریخی، تذکره ها و کُتب تاریخ ادبیات، ضبط شده است. با وجود این، نبودن مرجعی موثق، جامع و مستقل در حوزه ی بررسی موضوعات و مفاهیم ادبی شعر فارسی لرستان، ضرورت این تحقیق را ایجاب می ک...

ادب غنایی در بسیاری از سروده‌های عاشقانة خود به مضامین اصلی اولین ترانه‌های عاشقانه ساختة ذهن بشر توجه داشته و در واقع این ترانه‌ها مادة اولیه و سرچشمة الهام این سروده‌ها به شمار می‌آید، اما از آنجا که همواره سخن از تقابل اشعار رسمی و ترانه‌های عامیانه به میان بوده است و برخی این نوع شعر را خالی از ارزش‌های ادبی دانسته‌اند، کمتر کسی به این موضوع علاقه نشان داده است. در این جُستار تلاش ما بر این...

در گسترۀ ادب ایرانی از شاعران بزرگی می‌توان یاد کرد که هنر و قدرت صحنه‌پردازی خاصی را در اشعار خویش به‌ کار برده‌اند که به نوعی با هویت فردی و جمعی همۀ ما ایرانیان ربط و نسبت داشته است. احساسات و عواطف توأم با تفکر آدمی، مضامین و معانی آثار ادبی را تشکیل می‌دهد. نمونه‌هایی ارزشمند از اشعار غنایی به قرار زیر است: شکوائیه، مدح، مراثی، اشعار دینی و مذهبی، اصطلاحات عارفانه، خمریات، نفوذ فرهنگ اسلام...

قرن هشتم هجری از پرفروغ ترین روزگاران ادبی ایران است که بی گمان استمرار درخشش زبان، فرهنگ و ادب ایران در قرن ششم و هفتم هجری به شمار می آید. ظهور گسترده و پرتعداد شاعران و ادبای بزرگ این دوره، چون حافظ شیرازی را می توان از یکسو نماد اقتدار زبان و فرهنگ فارسی با وجود سلطه ی گسترده ی مغولان بر سرزمین ایران و از دیگر سو نشانه ی پیوند معنادار اقتدار حکومت سیاسی، آفرینش آثار ادبی مایه دار و شاعران و...

ادب غنایی در بسیاری از سروده‌های عاشقانة خود به مضامین اصلی اولین ترانه‌های عاشقانه ساختة ذهن بشر توجه داشته و در واقع این ترانه‌ها مادة اولیه و سرچشمة الهام این سروده‌ها به شمار می‌آید، اما از آنجا که همواره سخن از تقابل اشعار رسمی و ترانه‌های عامیانه به میان بوده است و برخی این نوع شعر را خالی از ارزش‌های ادبی دانسته‌اند، کمتر کسی به این موضوع علاقه نشان داده است. در این جُستار تلاش ما بر این...

گونه شناسی ادبی یا نظریۀ انواع ادبی یکی از نظریات مطرح در حوزۀ نظریۀ ادبی است که در حیات حدوداً دوهزار و چهارصد سالۀ خود محمل مناقشات، رد و قبول ها و جرح و تعدیل های فراوانی بوده است. در این مناقشات و مجادلات مسائل و مباحث مختلفی مطرح شده که سبب گسترش، تعمیق و امروزه تثبیت این نظریه شده است. این مقاله بر آن است تا از انبوه مباحث مطرح در این نظریه به مسائلی بپردازد که توجه به آنها در مطالعات گونه...

غزل نئوکلاسیک ـ که با ظهور شعر نو، در شعر کلاسیک ایران ایجاد شد ـ یکی از جریان­های شعری معاصر محسوب می­شود که تا امروز همچنان پویا و مورد توجّه است. هدف سرایندگان پیشگام آن، همگام ساختن قالب سنّتی غزل با اقتضائات روز بود. این جریان شعری از امکاناتی که شعر نو به شعر فارسی، در سطوح بیان، زبان و عناصر ادبی افزوده، بهره برده و خود نیز ابعادی نوین در غزل ایجاد کرده است؛ از آن جمله می­توان به تلفیق ادب...