زُروان نام یکی ازایزدان  باستانی است که درنوشته های پهلوی خدای زمان بوده و در دورۀ میانه به عنوان خدای یگانه ظهور می­یابد؛ به عبارتی در دورۀ میانه، زروان شخصیتی کاملاً مستقل یافته و در رأس اهورا­مزدا و اهریمن، ثنویّت زردشتی را تحت­تأثیر قرار می­دهد. نمونۀ چنین تفکّری در اساطیر دیگر ملل نیز دیده می­شود و همواره زمان در دیدگاه بشری به عنوان خدای خالق جهان مورد نظر بوده­است. حضور و نقش نحلة زروانی و ا...

ایلام که در تاریخ کشور ما به عنوان پلی از دورهء پیش از تاریخ به دورهء تاریخی محسوب می گردد، مهمترین و پربهاترین اوراق فرهنگی، سیاسی، اجتماعی و ... کشور باستانی ما را پر نموده است ، چرا که ضمن ابداع خط که خود به تنهایی گامی بزرگ در جهت آشنایی ما با ابعاد چند گانهء حکومت 2000 سالهء ایلام می باشد، اولین قومی است که حکومت مرکزی را در ایران پایه گذاری کرده است . اگر چه در سدهء اخیر، حفاریهای کم و پر...

ویژگی گیسوری از مفاهیم مبهم و نادر در حوزۀ حماسه و روایات پهلوانان است، اما با غور در منابع گوناگون و به‌ویژه در نظر داشتن برخی منابع غیر ایرانی می­توان دریافت که همین شواهد اندک نیز به توصیف کهن صاحبان کارکرد جنگاوری در اندیشة اقوام هندواروپایی راه می­برد. سرکشی نیز از ویژگی‌های جدایی‌ناپذیر پهلوانان است. این صفت نه به معنای طغیان بلکه مترادف حفظ استقلال و عدم وابستگی به دیگر کارکردها به‌ویژه ...

هدف از این پژوهش شناخت خدایان و نمادهای مقدس مربوط به آنها در چهار تمدن شرق باستان ، (ایران هند، مصر و بین النهرین ) می باشد. صحبت در مورد اعتقادات اقوام گوناگون، هم وجوه اشتراک عقیدتی آنها را که زاییده سرشت و ذاتی مشترک است، آشکار می سازد و هم تفاوتهای آنان را که ناشی از تفاوت های مکانی و فرهنگی است نشان می دهد. با آگاهی از پیشینه چهار تمدن شرق باستان در این پژوهش تلاش می کنیم تا از طریق بررس...

بشر در تاریخ دیرپای خود از اندیشه های دینی متنوعی بهره مند بوده است. پرستش مادر- خدایان، یکی از انواع آنهاست. تندیسه های فراوان به دست آمده از حفاری های انجام شده در مناطق گوناگون، مؤید وجود سنت پرستش مادر- خدایان و ایزدبانوان، کهن ترین سنت مذهبی، در جهان قدیم است. این سنت به مثابه یکی از باورهای پراهمیت ایران باستان نیز درخور بررسی است. مقاله پیش رو به بررسی برجسته ترین ایزدبانوان ایران باستان...

این مقاله بر تحلیل علمی-تاریخی آیین نوروز در ‌هفت‌پیکر نظامی متمرکز است. مردمان فلات ایران از دیرباز هرساله با بیداری طبیعت در فصل بهـار، به پیشواز رویش گل‌ها و سرسبزی درختان کهن‌سال می‌رفتند و با جشنی نمادین همراه با نیایش‌هـایی آیینی به قدردانی از ایزدان می‌پرداختند تـا با جلب رضایت خدایان، به باززایی گیاهان و برکت­بخشی زمین کمک کنند. این جشن ملی با گذر زمان با نام نوروز از زمـان کورش بزرگ تا...

بسیاری از خدایان اساطیری، از جهان اسطوره‌ها بیرون آمده و در حماسه‌‎ها به صورت پهلوانانی نامی و یا شاهانی بزرگ نشان داده شده‌اند. یکی از آن پهلوانان حماسی، سمک، در داستان منثور حماسی ـ پهلوانی سمکِ عیّار است. این پهلوان با داشتن برخی ویژگی‌های اساطیری، همچون ایزدان اسطوره‌ای، ایندرا و مهر، پنداشته می‌شود. از جمله ویژگی‌های اساطیری سمک، می‌توان به این موارد اشاره کرد: آزاد ساختن مادینگان شهریاران ا...

شاید امروزه کمتر بچه ای به سراغ بازی های سنتی و علمی برود و یا برای گذراندن وقت خود با دوستان به کوچه برود و با آنها بازی کند، اکثر آنها ترجیح می دهند وقت خود را در دنیای فن آوری و دیجیتال بگذرانند و به بازی های رایانه ای سرگرم شوند. جاذبه بازی های رایانه ای امروزه بسیار شگفت انگیزتر از بازی های سنتی و قدیمی است و اینکه کودکان، نوجوانان، جوانان و گاهی بزرگترها جذب اینگونه بازی ها می شوند بی دلی...

اسب نزد ایرانیان باستان بسیار گرانبها بود و در جایگاه مظهر و شکوه قدرت به بارگاه ایزدان راه یافت و خدایان نیز در مواردی برای نشان دادن قدرت خود، بصورت اسب درآمدند. بستن اسب به ارابه به دست مردم آریایی نژاد صورت گرفت که در اطراف دریاچه آرال زندگی می کردند. اختراع ارابه موجب مهاجرت گروه زیادی از مردم منطقه به سرزمین های ایران، هند، آسیای صغیر و اروپا شد. به تدریج با استفاده از اسب در میادین جنگی،...