شیوه پردازش نمادها و شخصیّت‌ها - دو عنصر داستانی برجسته- در مثنوی معنوی، از تأثیرپذیری مولانا از باورهایش در مورد انسان سرچشمه گرفته است. در این جستار کوشش بر آن است که برخی جنبه‌های رمزآمیز مثنوی معنوی، با بهره‌گیری از مفاهیم روان‌شناسی و اسطوره‌ای نمایان گردند. در این راستا مفاهیم روان‌شناسی داستان «رومیان و چینیان» در ارتباط با نظریه‌های ناخودآگاه فردی فروید، ناخودآگاه جمعی و کهن‌الگوی خویشتن...

چکیده برخی صاحب نظران، نقد روانشناسانه را یکی از مهم ترین اقسام نقد به شمار آورده اند. در این نوع نقد، آثار ادبی براساس دیدگاه های مطرح شده در مکاتب روانشناسی، نقد و بررسی می شود. در سال های اخیر نیز، پژوهش های بسیاری در زمینه نقد و تحلیل آثار ادبی با توجه به دیدگاه های روانشناختی، به ویژه نظریه یونگ، صورت گرفته است. یکی از مفاهیمی که در روانشناسی تحلیلی کارل گوستاو یونگ مطرح شده، مفهوم کهن ا...

‏‏در مقالة حاضر، ضمن مقایسه شعر « هنگامی که سخنان ستاره شناس دانشور را شنیدم» از والت ویتمن و آخرین بند شعر «هم سطر، هم سپید» سهراب سپهری، سعی شده است میزان مشابهت دیدگاه های عارفانه و شکل اشعار این دو شاعر نشان داده شود. شباهت جالب توجه بین اشعام ویتمن و سپهری، طریقی است که آ نها برای بیان افکار شان به کار برده اند: و از این رو، شیوه نقد این شعرها در مقالة حاضر، اساس فرمالیستی است.

شاهنامه فردوسی از ارزنده ترین آثار ادبی ایران و جهان است که از دیدگاه های مختلف قابل نقد و بررسی است. این اثر ارزشمند و افتخارآمیز را می توان از جهت زبان و ادبیات، جامعه شناسی، اسطوره شناسی، داستان پردازی و سایر زمینه ها تحلیل کرد. یکی از زمینه های به نسبت جدید که می تواند بستر پژوهش در شاهنامه باشد و آثار و نتایج مفیدی به دست دهد، روان کاوی و روان شناسی است. از روان کاوان و روان شناسان برجسته ...

 «فرایند فردیّت» در حماسۀ بهمن نامه*   بهزاد اتونی 1  دانشجوی دکتری زبان و ادبیات فارسی دانشگاه بوعلی سینا همدان  دکتر مهدی شریفیان دانشیار زبان و ادبیات فارسی دانشگاه بوعلی سینا همدان   چکیده در روانشناسیِ تحلیلی ِ یونگ، روان، به سه بخشِ: خودآگاه، ناخودآگاهِ فردی و ناخودآگاهِ جمعی تقسیم می‌گردد. ناخودآگاه جمعی، مربوط به یک فرد نیست بلکه بین همۀ مردم، از نژادها و فرهنگهای مختلف، مشترک است. ای...

آرکی‌تایپ (کهن‌الگو) مهم‌ترین اصطلاح مکتب روانکاوی کارل گوستاویونگ، روان‌پزشک سوئیسی، (1875-1961 میلادی)، است و شامل تصاویر کهن و افکار غریزی است که در ناخودآگاه جمعی مشترک انسان‌ها وجود دارد. این صور ازلی به شیوه¬ای نمادین در رویا و اسطوره خود را آشکار می‌کنند. با توجه به اینکه آثار حماسی و عرفانی با ناخودآگاه در ارتباط هستند، پس این آثار جایگاه مناسبی برای تجلی کهن‌الگوها است.از آنجا که مثنوی...

به عنوان کهن ترین قصه مکتوب عامیانه در ایران که به طور شفاهی در طی قرون متمادی شکل گرفته است، سمک عیار منبع ارزشمندی برای شناخت زن و جنسیت در گذشته تاریخی، فرهنگی، و اسطوره ای ملت ایران است. نقش پررنگ و حضور تاثیرگذار شاهدختها و ملکه ها به عنوان نمایندگان زنانگی، حضور شاهان به عنوان مظاهر مردانگی، و تصویر شدن عیاران و آیین جوانمردی به عنوان عناصر فراجنسیتی، این قصه بلند را به سند فرهنگی بی نظیر...

طبق نظر یونگ «کهن الگوها» در ناخودآگاه جمعی از طریق نمادها ظهور می یابند. زمین یکی از نمادهای طبیعی است که با مفهوم مادر زمین، مادر هستی و محبوبه سابقه ای اسطوره ای در ذهن انسان دارد. این مفاهیم به نوعی با مفهوم سیاسی زمین که اغلب مترادف واژه وطن است، مرتبط می گردد؛ به دیگر عبارت مسائل سیاسی در شکل اسطوره و با تکنیک های ویژه آن به تصویر کشیده می شود. پژوهش پیش روی به بررسی این کهن الگو در اشعار...

ورود عرصه ی تکنولوژی در عصر حاضر، موجب تضعیف پیوندهای اجتماعی و دور شدن بشر از ذات واقعی اش شده و امروزه، مسائلی از قبیل بحران هویت خودنمایی می کند؛ به گونه ای که این مسأله موجب آشفتگی انسان معاصر شده است. در این راستا، پژوهش پیش رو در پاسخگویی به بحران های ذکر شده، با بهره گیری از اصول انسان مدارانه ی معیار اجتماعی- فرهنگی توسعه ی پایدار، در پی استخراج شاخص هایی از این معیار بوده تا بتوان از ...

   کهن الگوی سایه عمیقترین سطح ناخودآگاه جمعی، انباشته از غرایز ابتدایی نوع بشر است که انسان آنها را از نیاکان خود به ارث برده است. سایه، بخش تاریک روان ناخودآگاه دارای جنبه‌های مثبت و منفی است. این پژوهش با تکیه بر ویژگیها و صفات دوسویه‌ای که این کهن الگو دارد، به تحلیل اشعار بلند الحیدری، از شاعران امروز عرب، پرداخته است. نتایج این جستار نشان می‌دهد که سایه با نمودهای مثبت و منفی‌اش در اشعار ...