پس از شکل‌گیری حکومت سلاطین دهلی، تحولات گوناگون در جنبه­های مختلف حیات سیاسی، اجتماعی و فرهنگی هند شکل گرفت. از جمله این تحولات، رسمیت یافتن زبان فارسی در دربار سلاطین دهلی و نگارش آثار ادبی و تاریخی متعدد به زبان فارسی بود. تاریخنگاری رسمی مسلمانان در هند به زبان فارسی با نگارش تاج المآثر در اوایل سده هفتم هجری آغاز شد و با نگارش آثاری چون طبقات ناصری، تاریخ و فیروزشاهی برنی رونق یافت. در این...

ادب کهن پارسی و به ویژه شعر عرفانی، مشتمل بر دو ویژگی انسانی عشق به جمال و تأمل در ژرفای انسان و جهان است و این دو ویژگی، توجه ادب پژوهان و مترجمان جهان را به آثار شاعران عارف از جمله جلال الدین مولوی معطوف کرده است. فواید آشنایی پژوهشگران ایرانی با آنچه در زبان ها و ملت های دیگر در زمینه ترجمه و پژوهش ادبیات فارسی می گذرد، روشن است؛ چه این آگاهی به ما امکان می دهد که زبان و فرهنگ خود را از منظ...

ایرانیان از دیرباز، بنا به دلایل و شرایط اقلیمی، آیینی، فرهنگی و سیاسی – اجتماعی به تقدیر، بخت و سرنوشت به عنوان عامل و فاعل در زندگی خود باور و اعتقاد داشته اند. آنان هم چنین، فلک و مترادفات و مشتقات معنایی آن چون سپهر، چرخ، گردون، دهر و... را به عنوان عامل و کارگزار تقدیر و سرنوشت و یا به ترادف همان تقدیر و سرنوشت در نظر می گرفته اند. این باور و اعتقاد که در این تحقیق "فلک باوری" نامیده شده...

این مقاله، با تحقیق و تفخص در مثنوی معنوی، دیوان شمس، خمسهء نظامی، دیوان خاقانی-، بوستان سعدی و تمامی آثار منظوم عطار فراهم آمده است, بدین ترتیب که ابتدا، ابیاتی راکه به نحوی با طب ارتباط داشته استخراج کرده، سپس با مراجعه به کتب معتبر طب قدیم، اطلاعات مربوط به هر بیت را جمع آوری نمود ه ا یم. ذکر این نکته لازم است که در برخی ابیات، خواص طبی یک ماده و یاگیاهی دارویی موردنظر شاعر بوده است و در برخ...

اصفهان نامی آشنا در تاریخ و فرهنگ و ادبیات عربی است زیرا بزرگان و نام آوران بسیاری که از آنان، کتابها و آثار پر بها و ارزشمند باقی مانده منسوب به این شهر می باشند. زبان و ادبیات عربی در این خطه از قرن چهارم هجری شکل می گیرد و و در سده های پنجم و ششم به اوج خود می رسد به طوری که در سده چهارم هجری، اصفهان، بعداد ثانی لقب یافت. اصفهان سرزمین طبیعت زیبا و سر سبز و حاصلخیزی است که خداوند انواع مواهب...

مثلها به عنوان ستون فرهنگ مردم و یکی از اقسام ادبی همواره مورد توجه شاعران بوده است؛ چنان که حتی کاربرد مثل و تمثیل و استشهاد یکی از شاخصههای سبکی به شمار میآمده است. در این مقاله ضمن برشمردن کارکردهای مثل و اشاره به پیشینه تحقیق، ضربالمثلهای منظوم از جهات گوناگون بررسی میشوند و تفاوت ارسال مثل با تمثیل، اسلوب معادله، تضمین، تلمیح و کلام جامع تبیین میگردد که یکی از دو مسأله اساسی تحقیق در این م...

در میان نویسندگان جهان، طبیعت گرایان (ناتورالیست ها) بیش از همه به حیوانات و اشیا اهمیّت می-دهند. توجّه این نویسندگان به طبیعت، توصیف دقیق محیط طبیعی و اجتماعی و وقایع و شخصیّت ها ـ با این تأکید که محیط، تسلّطی قهری و جبری بر حدوث وقایع و شخصیّت ها دارد ـ دلیل این اهمیّت است. طبیعت و بخصوص حیوانات، در آثار ادبی ایران از دیرباز مورد توجّه بوده اند. حیوانات در آثار ادبی در قالب فابل ادبی ظهور کرده اند. ...

در این مقاله نگارندگان باتوجه به ارتباطِ نزدیکِ زبان‌شناسی و ادبیات ازیک‌سو و نیز کارآییدستاوردهای زبان‌شناختی در زمینه شناخت و فهمِ بهترِ متونِ ادبیِ کلاسیک از سوی دیگر ، نظیر آثار مولانا ، ابتدا با مروری بر مطالعات انجام شده در زمینه باهم­آیی(ترکیب‌های واژگانی) از رویکرد‌های مختلفِ معنایی، ساختواژی و نحوی از سوی زبان­شناسان غیر ایرانی و ایرانی ، به بررسیِ دادهای تحقیق می‌پردازند. شایانِ ذکر است که محو...

برجسته ترین ویژگی آثار منظوم و منثور فارسی که گنجینه عظیم فکر و فرهنگ ماست بهره‌مندی عارفان و شاعران بزرگ از فرهنگ غنی اسلام  و علوم و معارف آسمانی است و در این میان نهج البلاغه جایگاهی ویژه و درخور تأمل دارد. این پژوهش تلاشی است برای تبیین بهره‌گیری دو تن از مشاهیر این سرزمین از سخنان حضرت علی (ع) در نهج البلاغه. در این مقاله سعی شده است تأثیر این شاهکار بلاغت و شیوایی و مفاهیم بلند و ملکوتی آ...

در زبان های اسلامی به ویژه عربی و فارسی، قصاید، غزل ها، قطعه ها و آثار بسیاری از شاعران در حمد و ستایش خداوند، و مدح و ثنای پیامبران و اولیای الهی سروده شده است. مدایح مذهبی نیز از مقوله ی شعر می باشد. چون در این گونه آثار شاعران با استفاده از زبان والای شعر و خلق آثار عرفانی و رمز و نماد، صداقت و انسان کامل بودن پیامبران الهی را به فرهنگ جامعه و شعور اجتماعی منتقل می سازند. معجزات و سیمای پیام...