چکیده شیوه تدفین اموات در هر منطقه در نزد هر قومی از ویژگی های خاصی برخوردار است و از آنجائیکه شیوه تدفین برخاسته از تفکرات، عقاید و فرهنگ هر جامعه است، بنابراین با بررسی این شیوه ها می توان به شناسایی و بازسازی بیشتر فرهنگ جوامع باستان کمک کرد. تدفین در گورستان نخل ابراهیمی به دو صورت گورخمره و گور گودالی انجام گرفته است. اکثر گورخمره های این گورستان، به جزء در یک مورد، از روی کف درون چاله ت...

روایت‌های داستانی از واقعة عاشورا، به ویژه از سدة دهم هجری به بعد، در قالب نظم و نثر در آثار مقتل‌نویسان به زبان‌های مختلف (عربی، فارسی، ترکی و هورامی) وارد شد. در این نوع مقتل‌ها، دیگر نمی‌توان واقعة عاشورا را از منظر تاریخی بررسی کرد، بلکه تاریخ و داستان در این مقتل‌ها در هم آمیخته و جدا کردن آن‌ها به نظر امکان‌پذیر نیست. نسخة مقتل امام حسین† به زبان هورامی ـ از زبان‌های ایرانی ـ تنها متنی اس...

در این مقاله، چهار قطعة تاکنون منتشرنشده از مجموعه دست‌نویس‌های مانویِ بازیافته از تورفان با شناسة M409b، M1206، M7380، و M1571a که در فرهنگستان علوم براندنبورگ (برلین) نگهداری می‌شود قرائت، ترجمه، و تفسیر شده است. این قطعات، که مشتمل بر الفبای مانوی با ترتیب ابجدی‌اند، در واقع برای نوآموزان سغدی، که قصد داشتند شعرِ بیت‌دارِ پارتی تصنیف کنند، نوعی دست‌نامۀ آموزشی بوده‌اند. در این پژوهشِ کاملاً نو، ب...

در این مقاله سفال جلینکی به عنوان یکی از انواع سفال های دورة اشکانی مورد مطالعه قرارگرفته است. مواد اولیّه و کیفیت فرآوری و شرایط پخت سفال، عواملی تأثیرگذار در استحکام و پایداری این ماده بوده است. استفاده از روش های هدفمند آنالیزهای شیمیایی به منظور بررسی این عوامل و در واقع ساختارشناسی سرامیک های تاریخی، علاوه بر آشکارسازی ارزش های نهفته در این آثار، از نظر شناخت فن آوری تولید و شناخت تاریخ آن ...

ایزد بانوان باروری نگاه دارپرباری و ناظر بارداری و زایش بسیاری از تمدن های چندخدایی اند. فرهنگ های ساکن فلات ایران نیز، از دوران نوسنگی تا پایان سلسله ساسانی، به گونه های متفاوت، این ایزدبانوان را ستوده و برای بر سر مهر ماندن شان نیایش گاه و تندیس ساخته اند. پرشماری پیکرک های باروری نشان دهنده دیدگاه نیاکان ما به قوانین حاکم بر زندگی و هراس همیشگی آنان از روی گردانی طبیعت است.برای آسان تر شدن د...

هرگاه در داستان پارتی بیژن و منیژه با باریک‌بینی نگریسته شود، بن‌مایه‌های اساطیری نهفته در آن جلوه‌ای پررنگ‌تر می‌یابد و ارتباطی عمیق و ریشه‌دار با بنیان‌های اعتقادی کیش مهر و عناصر زندة هفت‌خوانی را که با اعمال یلان اسطوره‌ای هفت‌خوان‌ساز مرتبط است،‌ به نمایش می‌گذارد. بیژن جوان پس از گذران روند آغازین سلوک میترایی، در حالی‌که رازآموزی را از سرگذرانده و آماده انجام مراحل عملی آزمون است، به فرم...

جنوب غربی ایران به جهت موقعیت خاص جغرافیایی، ژیوپلیتکی، چند چهره گی طبیعی و شرایط زیست محیطی از دیرباز سکونتگاه، پایتخت یا ایالتی مهم و شاخص در تاریخ ایران بوده است. یکی از اعصار درخشان این ناحیه دوره ی حکمرانی شاهک نشین الیمایی ست. الیماییان به عنوان بازماندگان ایلام کهن، مقارن امپراطوری اشکانی، به عنوان شاهک نشینی مستقل در جنوب غربی ایران و در همسایگی ایالت پارس و خاراسن سربرافراشتند. در متون...

   از مهمترین مشکلات شناخت معماری پیش از اسلام کمبود آثار سالم برجای ­مانده از آن زمان است. این مسئله به‌خصوص در مورد دورۀ اشکانی (247  ق. م تا 224 م) صدق می­‌کند. دوره‌ای که در آن مدارک خاص، کمیاب و گنگ است و معمولاً بیشتر آثار معماری مربوط به این دوره در خارج از مرزهای ایران امروزی قرار دارند. به دلیل کمبود آثار معماری دورۀ اشکانی، شناخت ما در مورد معماری این دوره بیشتر بر اساس قلاع و دژهای بر...

در متون کهن، «کاوکیل»، «کاکیل»، «کالیل» و«کاکثل» بر یکی از جشن­های ایران باستان و نژاد خاصی از گاو اطلاق شده است. هدف این مقاله، بررسی این نشانه­ها و بیان مدلول آن­هاست. به ­این منظور، نخست، با استناد به رسم­الخط فارسی قدیم، نشان داده می­شود که شکل­های مذکور، املاهای دیگری از »گاوکیل»­اند؛ سپس این پیشنهاد مطرح می­شود که «کیل» در این کاربرد، معادل کج است که از طریق ترکیبِ «کج و کول»، به فارسی امر...

پارتیان (اشکانیان) (۲۲۶ -۲۵۰ ق. م) حکومتی بودند که در شمال شرق ایران، مناطقی وسیع از ایران، عراق امروزی، آذربایجان، ارمنستان گرجستان قفقاز، شرق ترکیه، شرق سوریه، ترکمنستان، افغانستان، تاجیکستان، پاکستان، کویت و سواحل خلیج فارس در عربستان سعودی، بحرین و امارات متحده عربی را تحت قلمرو خویش داشتند. این دوره هم زمان است با حکومت موریای و کوشا نیان و از نظر فرهنگی عصر بسیار بااهمیتی در هند است. در م...