ینشد هذا البحث الکشف عن أبعاد النفس الإنسانیه لدی واحد من شعراء العصر الأمویّ، ویلقی الضوء علی بعض التبدّلات التی طرأت علی المجتمع الأمویّ، والتی أثّرت تأثیراً واضحاً فی أسلوب تفکیر الإنسان فی ذلک العصر، فجعلته یفکّر فی أمور أکثر عمقاً، وأوسع أفقا، تجلّت فی مواقفه تجاه الحیاه التی تشی بالغربه التی کان یعیشها مع ذاته؛ فبدت ملامح الغربه تظهر فی صور المکان الخصب فی أشعار العرجی، التی اتّسمت بالعمق، والدرایه...

اثبات تجرد نفس یکی از مباحث کلیدی در حوزه فلسفه اسلامی است. با توجه به آن که دانشمندان مسلمان، عموماً احادیث پیشوایان دینی خود را به عنوان گزاره‏هایی صادق پذیرفته‏اند، «استشهادات نقلی» مورد توجه قرار می‏گیرد. این مسأله در آثار صدرالدین محمد شیرازی پررنگ‏تر می‏نماید؛ وی به عنوان حکیمی متأله، سعی داشته «استدلالات عقلی» و «استشهادات نقلی» را در کنار هم مورد توجه قرار دهد. در این مقاله با بررسی اعت...

شناخت نفس انسان و حیات پس از مرگ از مقولاتی است که نقش به سزایی در زندگی انسان ها دارد. از آنجا که رابطه ی این دو مقوله از قبیل رابطه ی غایت و ذی غایت و مسیر و منتهاست، لذا در ارتباط تنگاتنگ با یکدیگر قرار دارند. پژوهش حاضر در صدد بررسی رابطه ی این دو مقوله در اندیشه ی ملاصدراست. بدین ترتیب که پس از گذری اجمالی بر نفس شناسی متقدمین، نفس شناسی ملاصدرا و نظریات بدیع ایشان مطرح، بررسی و بعضاً نقد م...

فیلسوفان پیش از ملاصدرا مانند حکمای مشاء غالباً به وحدت تشکیکی وجود اعتقادی نداشتند؛ لذا در حل بسیاری از مسائل فلسفی از جمله حوزه علم النفس ناتوان بودند، اما ملاصدرا با ارائه¬ی اصول و قواعدی مانند وحدت تشکیکی وجود، به بسیاری از مسائل و معضلات فلسفی از جمله در نفس شناسی پاسخ داده است. از دیدگاه ملاصدرا نفس محصول حرکت جوهری بدن است که در تحولات جوهری خود به تدریج با اشتداد وجودی مداوم به مقام عقل ...

بر اساس مدلول ظاهری بعضی از آیات قرآن کریم، توبه از شخص گناهکار در هنگامه مشاهده آیات الهی در حال مرگ پذیرفته نیست. این در حالی است که بر پایه حدیث «اذا بلغت النفس هذه ـ‌ و اهوی بیده الی حلقه لم یکن للعالم توبةٌ و کانت للجاهل توبةٌ»؛ توبه از شخص جاهل (بر خلاف عالم)، در آخرین لحظات زندگی دنیوی نیز مقبول است. حال، چگونه می‌توان بین این حدیث با آیات شریفه قرآن جمع کرد؟ رهیافت‌های رایج میان حدیث‌پژوه...

دخل عبد الوهاب البیاتی مرحلة جدیدة من تجاربه الشعریّة عقب إصداره الدیوان الشعری الذی أسماه ﺑ«سفر الفقر والثورة» سنة 1965 م. لقد تبلورت فی قصائده التی جادت بها قریحته الفیّاضة فی الفترة ذاتها تجارب صوفیة بشکل ملفت للانتباه. حلّل البیاتی فی دیوانه الشعری شخصیّتی الحلّاج وأبی العلاء المعرّی، ممّا یعتبره النقاد مؤشّراً واضحاً علی تحوّل الشاعر من رؤیته الواقعیّة نحو الأشیاء إلی رؤیته الصوفیة. والغایة التی نتوخّا...