کسانی که درباره دین زرتشت پژوهش می‌کنند، قاعدتاً با این پرسش مواجه شده‌اند که به باور زرتشتیان، «آیا جهان و انسان، یک آفریدگار دارد یا دو آفریدگار: یکی خالق خوبی‌ها و دیگری خالق بدی‌ها؟». اندیشمندان معاصر زرتشتی، «توحید» را باور بنیادین خویش می‌شمرند و مؤکّدا «ثنویت» را رد می‌کنند؛ اما با مراجعه به منابع زرتشتی، با تفکیک بین گات‌ها و غیرگات‌ها، عبارات گوناگونی در این باره به چشم می‌خورَد که برخی ا...

نوشتار حاضر که به بحث از توانایی های فلسفة اسلامی در حوزۀ سیاست می پردازد، این پرسش را محور قرار می دهد که آیا فلسفۀ اسلامی استعداد و قابلیت ورود به حوزۀ سیاست یا پرداختن به مباحث فلسفۀ سیاسی را دارد؟ در این راستا، ضمن تبیین معنا و مفهوم «فلسفۀ سیاسی اسلامی» و اشاره به جایگاه فلسفه اسلامی در میان دانش های اسلامی، نسبت فلسفۀ اسلامی و تاریخ تمدن اسلامی به ویژه در ایران، مورد بحث قرار گرفته است. ...

این جستار از میان انواع توزیع تنها با یک گونه از آن یعنی «توزیع محصول میان نهاده های تولید» سروکار دارد و در این باره به دو مسئله اصلی می پردازد:1. به طور مطلق نمی توان ادعا کرد در بازار رقابت بازده نهایی یک نهاده از ارزش افزوده آن نهاده و از سهم مشارکت آن در تولید حکایت می کند. بلکه این نظریه در صورتی معتبر است که مقید به فروضی شود از قبیل اینکه علاوه بر همگن از درجه یک بودن تابع تولید مطمئن ش...

از صدر اسلام تاکنون، برخی اندیشمندان بر این بوده اند که امر به معروف و نهی از منکر، وظیفه ای فردی است و مانند بسیاری تکالیف و احکام الهی، بر فرد مسلمان واجدالشرایط واجب است. در این دیدگاه، شرایط و مقتضیات زمان و مکان، کمتر مؤثّر است و حکومت دینی و اسلامی وظیفه خاصی ندارد. دیدگاه دیگر، امر به معروف و نهی از منکر را افزون بر وظیفه فردی، موضوعی اجتماعی و حکومتی می داند. بر مبنای نگرش دوم، توسعه فره...

به رغم بحث فراوان از اثرپذیری آکویناس از اندیشه‌ی ارسطو و الهیات مسیحی، تأثیر فکری اندیشمندان اسلامی بر نظریه‌ی حقوق طبیعی آکویناس همواره مغفول مانده است. مسأله‌ای که علت آن را باید در عدم تلاش اندیشمندان مسلمان در ایجاد یک تئوری نظام‌مند حقوق طبیعی دانست. مقاله‌ی پیش‌رو، با تبارشناسی نظریه‌ی حقوق طبیعی آکویناس از یک‌سو، و اثبات تسلط اندیشه‌ی اسلامی بر متفکرین قرون وسطی و آکویناس از سوی دیگر، ن...

با توجه به مفروضات نظریه رفتار تولید کننده از چشم انداز نظریه رایج تولید در می یابیم که انگیزه تولید در نظام سرمایه داری با طرز تلقی آنان از نفع شخصی ارتباط تنگاتنگی دارد. آنچه از این تفکر سرچشمه می گیرد مطلوبیت گرایی است. ولی در این مطلب که چه چیزی مطلوبیت را حداکثر می کند اختلاف وجود دارد. حداکثر کردن سود در رفتار تولیدکننده یکی از مهمترین مصادیق مطلوبیت گرایی می باشد. در این نوشتار ضمن طرح...

چکیده صفات و ویژگی های قرآن کریم، همواره بستر مناسبی جهت اندیشه ورزی و تضارب آراء میان اندیشمندان و مفسران اسلامی بوده است. یکی از این ویژگی ها، جامعیت قرآن است که جزو باورهای بنیادین مسلمانان و از مبانی مهم فهم و تفسیر قرآن به شمار می آید. به تبع جامعیت قرآن، مساله مهم دیگری که مطرح است کیفیت جامعیت قرآن می باشد، بدان جهت که صرف اثبات جامعیت قرآن بدون تبیین کیفیت آن ممکن است در عالم واقع، ذهن...

واقعیت تلخ رویاروییهایی درونی که امروزه جهان اسلام بدان دچار است، بسیاری از اندیشمندان را به چاره اندیشی واداشته است. گره‌گشایی از وضعیت موجود هیچ راهی جز گفتگو ندارد. این نوشتار پس از مروری بر مفهوم گفتگو و برخی ویژگیهای آن، با تکیه بر تجربة زیسته (Lived Experience) به اهمیت گفتگوی ایرانی ـ عربی و زمینه های آماده برای موفقیت آن و قابلیت تعمیم الگوی این گفتگو برای همة دیگر انواع گفتگوها در امت ...

گذشتۀ درخشان و تمدن‌ساز جهان اسلام و عقب‌افتادگی کنونی آن مسئله‌ای است که ذهن خیلی از اندیشمندان مسلمان را به خود مشغول داشته است. هر یک از اندیشمندان مسلمان نیز به‌طور معمول متناسب با یافته‌ها و بافته‌های فکری و فلسفی خود بدان پرداخته‌اند. محمد عابد‌جابری در راستای جستن راهکاری برای برون‌رفت از فضای فکری مسدود عربی-اسلامی به تحلیل «سنت» و «گذشتۀ» آن روی ‌آورده و با نگرشی تاریخی و ساختارمند و د...