جلد نخست این مجموعه در سال 1383 زیر همین نام به‌نظارت روانشاد دکتر سرکاراتی و با مقدمه‌ای از ایشان از سوی فرهنگستان زبان و ادب فارسی انتشار یافته است؛ اما در مجموعۀ پنج جلدی کنونی ساختار جلد اول، شیوۀ کار و واژه‌ها، تغییر اساسی یافته و مقدمه‌ای در 165 صفحه، شامل تحولات تاریخی واج‌های فارسی (پیوست یکم در 61 صفحه)، و سپس پیوست دوم و فهرست سوم شامل جدول تطبیقی واج‌های زبان فرضی هندواروپایی و تحولا...

در زبان روسی و فارسی، قید یکی از انواع کلام اکست که از لحاظ حالات صرفی تغییر نمی کد. از لحاظ نحوی، قید در هر دو زبان می تراند در کنار خود متمم داشته باشد. برخی از زبان شناسان، قید تفضیلی را همان قید تعییریافته محسوب می کنند و معتقدند که قید در زبان روسی تغییر می کند. در زبان فارسی نقش نحوی واژه در جمله می تواند وجه تمایز قید از صفت باشد. در هر دو زبان، قید گاهی واژه ای یا گاهی کل معنی جمله را ب...

تغییر زبان اجتناب ناپذیر است و این تغییر با تداخل زبانها نیز انجام می شود. ورود الفاظ و ساختهای بیگانه به زبانها امری رایج است، همچنانکه ورود دیگر پدیده ها امری عادی و پذیرفتی است. ورود الفاظ و ساختهای زبانی به زبان دیگر را قرض گیری می نامند. قرض گیری یا آوایی است یا واژگانی یا دستوری. چنانچه واژه بیگانه با همان معنی اصلی اش به زبان دیگری وارد شود و ترجمه ای معنایی و لفظ به لفظ شود، آن را گرته ...

نام‌‌های جغرافیایی عناصری نسبتاً پایدار در معرفی سرگذشت تاریخی مکان‌‌ها هستند. به عبارت دیگر در صورت هرگونه تغییر در فرهنگ زبان یک منطقه نام مکان‌های جغرافیایی در آن کمتر دگرگون می‌شود. به همین دلیل در برخی مواقع، مشاهده می­شود که جاینام‌‌های یک منطقه با زبان مستقر در آن همخوانی ندارد.از جمله چنین مواردی، منطقه آذربایجان است که با وجود رواج و استقرار زبان ترکی در آن جاینام‌‌هایش در بیشتر نواحی ا...

الفبای عربی که به تعبیری مادر رسم الخط زبان های فارسی، ترکی، اردو، کردی، پشتو و... است، قرن هاست که در شمار مطرح ترین حروف الفبای جهان به شمار می رود و ازسوی شماری از اقوام مسلمان به عنوان رسم الخط برگزیده شده است. در این مقاله، به عمده ترین استدلال های طرفداران تغییر و تبدیل رسم الخط عربی زبان های ترکی، فارسی و... اشاره شده است. نارسایی و عدم تناسب الفبای عربی، صعوبت الفبای عربی، بیگانگی، پالا...

زبان همچون دیگر پدیده‌های اجتماعی و طبیعی پیوسته در تغییر و دگرگونی است؛ این تغییر در ابعاد مختلف زبان صورت می‌گیرد؛ یکی از مباحث زبانی در حوزة تحوّل‌های واژگان و واک هاست؛ گاهی در معنا و گاهی در تغییر مقوله ها و زمانی نیز در ابدال و قلب و تخفیف و دیگر گونه‌های آن؛ این مقاله می‌کوشد فقط مبحث کاهش تک‌واژهای اشتقاقی و صرفی در واژگان زبان فارسی را بررسی نماید و سهم تخفیف این تک واژها در میان تخفیف‌...

مقالۀ حاضر به بررسی شکسته‌شدن خوشه‌های همخوانیِ آغازین وام‌واژه‌های انگلیسی در زبان فارسی، که منجر به تغییر هجا می‌شود، می‌پردازد. داده‌های پژوهش از سه فرهنگ معتبر، انوری (1383)، مشیری (1371) و زمردیان (1384)، جمع‌آوری شده‌است. چارچوب این پژوهش نظریۀ بهینگی ـ یکی از رویکرد‌های محدودیت بنیاد ـ است که پرینس و اسمولنسکی در سال 1993 آن را در چارچوب مکتب زایشی مطرح کردند. در این پژوهش، در پی پاسخ به ...

رابطة فرهنگ با زبان از دیر باز مورد بحث بوده و مطالب موافق و مخالف زیادی درباره آن نوشته شده است. دربارة تعریف فرهنگ، نظریات متعدد و گاه متناقضی وجود دارد. اکتسابی بودن، راه و رسم زندگی جامعه بودن و برخی به عنوان عاداتی که یک انسان به عنوان عضو جامعه اخذ می‌کند، تأکید دارند. از سوی دیگر زبان به عنوان یک پدیدة اجتماعی باعث رشد شاخه‌ای از زبان‌شناسی به نام «جامعه‌شناسی زبان» شده است. در این دیدگا...

چکیده: در این مقاله به بررسی تغییر و تحولات واژگان دخیل عربی که در فرهنگ بزرگ سخن بسیاری از آن‌ها ذکر شده‌اند، پرداخته‌ایم. این تغییرات در سطح معنایی توصیف و طبقه‌بندی می‌شود. در حین این انتقال، تعداد زیادی از واژگان عربی با مدلول‌های اصلی و اولیة خود در زبان عربی، وارد زبان فارسی شده و در زبان مردم جاری و ساری گشته‌اند؛ اما معنا و مدلول اولیة خود را از دست داده و معنای جدیدی گرفته‌اند؛ م...

مقدمه: فرآیند تدریس و یادگیری طی دهه‌های اخیر تحت تأثیر تغییر و تحولات زیادی قرار گرفته است. این مطالعه با هدف ارزیابی برنامه درسی زبان تخصصی پزشکی در دانشکده‌ی پزشکی دانشگاه علوم پزشکی اصفهان، از دیدگاه دانشجویان و اساتیدانجام شد. روش‌ها: در این مطالعه توصیفی-مقطعی600 دانشجوی پزشکی سال سوم و هفتم دانشگاه علوم پزشکی اصفهان در نیمسال دوم سال تحصیلی95-94 و 6 نفر از اساتید زبان تخصصی پزشکیبه صو...