تفاسیر جزمی، متن ادبی را با رویکردی قاطع بررسی می کنند، خواه این تفسیر برگرفته از آرای سنتی باشد یا در خلال رویکردهای مدرن که به هر نحوی سعی در کشاندن متون به عرصه های سیاسی و اجتماعی دارند. اما در رویکرد پساساختارگرایانه، متن ادبی معنای قطعی و نهایی خود را از دست می دهد؛ به عبارتی دیگر، از اهمیت مرکزیت معنایی در آن کاسته می شود. از این رو، خوانش های متفاوت از متن امکان پذیر می گردد که هرکدام م...

از نیمه قرن بیستم به بعد، زبان و معنا (meaning) سهم قابل توجهی از تأملات نظری را به خود اختصاص داده اند که هستی شناسی معنا، بخشی از این تأملات مربوط به معناست. نگارنده در این مقاله نشان خواهد داد هستی شناسی معنا به عنوان بخشی از مباحث سمانتیک، نشانه شناسی و نظریه پردازی تفسیری، دغدغه ای صرفاً نظری و فلسفی نیست؛ بلکه در نحوه مواجهة ما با زبان و متن تأثیر عملی دارد و مستبطن توصیه ها و راهبردهای تف...

نظریه گفتمان تلخیص سایر رویکرد های تحلیل گفتمان و یکی از روش های کیفی در حوزه مباحث سیاسی و اجتماعی است. در قلب نظریه گفتمان لاکلاو و موفه این اصل محوری وجود دارد که یک امر اجتماعی یا یک هویت اجتماعی هیچ گاه پایان یافته و تمام شده نیست. لاکلاو و موفه بستر اندیشه ورزی خود را بر قلمروهای نظری گوناگون از سوسور تا دریدا، از آلتوسر و فوکو تا لکان قرار داده اند. در این راستا آن ها با تمرکز ویژه بر وا...

این پژوهش بر آن است تا از طریق پرداختن به ضرب المثل ها به تحلیلی در باب موانع شکل گیری ارتباط اجتماعی در ایران دست یابد. ارتباط- البته از نوع صحیح آن- به عنوان سنگ بنای جامعه انسانی، تابع شرایطی است که این شرایط، از سوی دانشمندان علوم اجتماعی و به ویژه جامعه شناسان، به شیوه های گوناگون، مورد بحث و بررسی قرار گرفته است و می توان نمود نوع ارتباط در یک جامعه را از روی ضرب المثل های رایج در افواه م...

سنّت فکری – فلسفی غرب از افلاطون و ارسطو و حتی پیش تر از آن، تا قرن بیستم و در اندیشه و آرای فردینان دوسوسور زبانشناس سوئیسی، تحت تأثیر رویکردی دو قطبی، گفتار را بر نوشتار ترجیح می داده است. در این نگره، انتقال کامل معنا از طریق «گفتار» امکان پذیر می نمود؛ حال آن که نوشتار تنها فرع و جانشین گفتار قلمداد می شد. بطور طبیعی، چنین رهیافت کلام محورانه ای، سرانجام عرصه را برای هرمنوتیک کلاسیک فراهم می...

ایران و عربستان از جمله کشورهایی هستند که داعیه تسلط و رهبری بر جهان اسلام را دارند و از دریچه معرفتی خاص خود این هدف را دنبال می کنند. به دلیل اختلافات بنیادین در نشانگان زبان شناختی، رقابت و تقابل بین دو کشور نه تنها کم نشده، بلکه به شدت در اشکال گروههای شبه نظامی وابسته توسعه یافته است. بحران سوریه، نبرد بین حزب الله لبنان با گروه النصره و داعش در سوریه، درگیری های فرقه گرایانه شبه نظامیان ا...

از دهه هشتاد میلادی، نظرات هایدگر، از مهم­ترین فیلسوفانِ حوزه پدیدارشناسی، مورد توجه برخی از  نظریه­پردازانی قرار گرفت که رویکرد جنسیتی را وارد فلسفه می­کردند و یا از منظر جنسیت به فلسفه می­پرداختند. متفکران اروپایی و به­ویژه شاخه فرانسوی آن، از پیشگامان این رویکرد بودند. ژاک دریدا، فیلسوف ساختارشکن پست مدرن، و لوس ایریگاری، فمینیست معروف در حوزه فلسفه و روانکاوی، آثار هایدگر را با ابتنا به دغدغ...

جستار حاضر خوانشی نقّادانه از پاره‌ای از سرود‌های جان کیتز شاعر انگلیسی است. این خوانش، یکی از ویژگی‌های پسانوگرایی را در پرتو نظریه‌های منتقدانی همچون ویکتور شکلوفسکی و ژاک دریدا نشان می‌دهد تا سبک بارز این شاعر دوران رمانتیک انگلیس را بشناساند. آنچه بررسی پسانوگرایانة آثار کیتز را بر‌می‌انگیزد، یافتن یکی از تمهیدات برجستة پسانوگرایانه به نام «تفاوط» است. مسألۀ احتمالی بودن یک مفهوم ـ که در نظر...

طلاح تقابل های دوگانه یکی از اساسی ترین مفاهیم نقد ساختارگرایی، پساساختارگرایی، زبان شناسی و نشانه شناسی است که ضمن ریشه داشتن در نظریات سوسور و بر نظریه های ساختارشکنی دریدا تکیه دارد. هلن سیکسو (1937م-) نویسنده و فمینیست فرانسوی به تأسی از دریدا (1930-2004م) و لاکان (1901-1981م) در نظریة شالوده شکنی خود به واژگونه کردن تقابل های دوگانه اعتقاد دارد. هیفاء بیطار(1960م-) نویسندة معاصر سوری است ک...

ساخت شکنی تا جایی که به ادبیات مربوط می شود، بر نظریه و شیوه ای از خوانش اطلاق می شود که این فرضیه را که نظام زبان زمینه های مناسبی را برای تثبیت چهارچوب، انسجام و معنی قطعی اثر ادبی فراهم می کند، انکار می کند و در واقع آن را دگرگون می سازد. این رهیافت در عین حال، ساختار متن را ویران نمی کند، بلکه ساختاری را جایگزین ساختار قبلی می کند. در این مقاله، از بعد عملی این رهیافت برای تحلیل داستان بشر،...