این رساله به بررسی ارتباط عوامل سیاسی باتطور گفتمان عقلانیت درمذاهب کلامی می پردازد. منظور ازگفتمان عقلانیت رویکردهای روشی است که متکلمان جهت اثبات عقاید دینی به کار گرفتند. سیر تحولات تاریخ اسلام ویافته های نظری بسیاری ازمحققان، نشان گر ارتباط متقابل تحولات سیاسی، فرهنگی واجتماعی جامعه اسلامی با تحولات معرفتی است. مذاهب کلامی و رویکردهای روشی متکلمان نیز، به عنوان یکی از مظاهر معرفت دینی درقرو...

یکی از مسائل مهم تاریخ بشری، مسئله عقل‌گرایی و دین‌گرایی است. عده‌ای به بهانه عقل‌گرایی به دین روی خوش نشان نداده و آن را در حاشیه زندگی قرار داده‌اند عده‌ای نیز به بهانه دین‌داری و مصون ماندن از خطرات عقل‌گرایی به دستاوردهای عقل بی‌مهری نشان داده‌اند.گروهی نیز راه سوم را برگزیده، معتقد شدند که عقل و دین دو گوهر وزین‌اند که انسان به هر دو محتاج است. این مقاله ضمن توضیح انواع عقل، به بیان ویژگی‌...

  این مقاله سعی دارد ابعاد روش‌شناختی اجتماع‌گرایی را به‌عنوان یکی از رهیافت‌های هنجاری علوم اجتماعی در تبیین پدیده‌های سیاسی و اجتماعی بررسی کند. بدین‌سان در پی سؤال مؤلفه‌های روشی اجتماع‌گرایی چیست؟ اصول روش‌شناختی و مفاهیم اصلی آن را از دیدگاه السدیر مک‌اینتایر به بحث می‌گذارد. اجتماع‌گرایان سنت را به جای گفتمان قرار می‌دهند. پنج مرحله ظهور، عقلانیت، گفت‌و‌گو، افول و احیای مجدد سنت‌های فکری ...

مقاله حاضر ضمن تحلیل اندیشه­های شریعتی و جستجوی امکانات تفکر وی در گذر از تفکر تئولوژیک و سرنسپردن به سکولاریسم،  بر عناصر و وجوهی از تفکر معنوی در آرای شریعتی، تأکید می کند. شریعتی ضمن به رسمیت شناختن عالَم و زیست جهان مدرن، خواهان هویت­بخشی به جامعه­ی ایرانی/مسلمان بر اساس سنت تاریخی و فرهنگی خویش است. او تلاش می کند از طریق نقد توامان مدرنیته و سنت، راه سومی را بگشاید. همین تلاش سترگ او یعنی ...

مدرنیسم یک اپیستمه است؛ یعنی صورت‌بندی از دانایی که در دوره و منطقه‏ای خاص از جهان شکل گرفته است. این مهم بدین معناست که معرفت نهفته در مدرنیسم برآمده از ساختارها، قواعد، رسوم، تعاملات قدرت و منطق‌های جاری در عرصه‌ی زیستی انسان اروپایی بوده است. این فرآیند محصولی تاریخی است که تغییرات در عرصه­ی دانایی نسبت همسانی با قواعد زیستی دارد. اما زمانی‌که این اپیستمه بر حسب اقتضای سیاسی به حوزه­ی جغرافی...

در اسلام، همة شایستگی­های دنیوی و اخروی، بر اساس و محوریتِ عقلانیت الهی، تعریف می­شود. «عقل» در جامعیتش، «منشأ علم، قدرت، معنویت، و اعمال اراده به اذن خدا» است که از آن به «عقل رحمانی» یاد می­شود. در مقابل، «عقل شیطانی» طغیان‌گر است. «عقلانیت الهی»، به دو بخش تقسیم می‌شود: 1. عقلانیت ارزشی و 2. عقلانیت حرفه­ای و کاربردی. «عقلانیت ارزشی»، شامل سه دسته است: 1. عقل نظری: معرفت به ارزش­های اعتقادی و...

در حوزه مطالعات فلسفه دین، پرسش از عقلانیت باورهای دینی و معیارهای آن اهمیت ویژه‌ای دارد. براساس برخی از رویکردهای افراطی، مانند عقل‌گرایی حداکثری و ایمان‌گرایی افراطی، پذیرش باورهای دینی از حوزه داوری و سنجش عقلانی بیرون است. ناکارآمدی این دو رویکرد در تبیین عقلانیت باورهای دینی سبب شده است تا معیارهای دیگری برای ترسیم عقلانیت این باورها از سوی اندیشمندان دینی مطرح شود. براساس برخی از نظریات د...

مهمترین بخش در تجزیه و تحلیل یک مناقشه که منجر به حصول نتایج واقعیتری می گردد توجه به بردار ترجیحات بازیگران مناقشه میباشد.در این مقاله یک ساختار جدید از بردار ترجیحات ارائه میگردد و بیان میکند که یک یا چند حالت از بردار ترجیحات برای یک بازیگر ممکن است خیلی مهمتر از سایر گزینه ها باشند که در تجزیه و تحلیل مناقشه باید در نظر گرفته شود.چهارمفهوم پایداری شامل نش (r)، ماورا عقلانیت عمومی ((gmr، ماو...