زهد به ‌عنوان یکی از عوامل اصلی شکل‌ دهندۀ تصوف، از مباحث مهم و مورد توجه صوفیه است که در متون عرفانی از آن سخن به میان آمده است. در این پژوهش دیدگاه‌های مولانا جلال‌الدین محمد بلخی دربارۀ زهد بررسی شده است. مولانا تلقیات متفاوتی نسبت به زهد داشته و از منظرهای گوناگون به این مقوله نگریسته است. هدف پژوهش پاسخ به تبیین تلقیّات متفاوت مولانا در باب زهد و چرایی نگاه‌های متفاوت از سوی او است. نگارندگ...

این تحقیق چهار فصل دارد که در فصل اول، معنای عقل از دیدگاه مولانا و غزالی بررسی شده است که در مجموع مولانا عقل را به پنج معنا می داند که عبارت می شوند از عقل غریزی، تجربی، عملی، عقل به معنای علوم ضروری، عقل سلیم که با روایات معصومین (ع) نیز مطابقت دارد. فصل دوم «ارزش و جایگاه عقل» از نگاه مولانا بررسی شده است. فصل سوم پیرامون قلمرو عقل بحث شده است، در این که مولانا محدوده عقل و دایره کاربرد آن ...

مولانا در سیر رشد خود همواره یار و همدمی در کنار خود داشته است. هریک از این همدمان، نقش خاص و متفاوتی در تعالی و تربیت او داشته‌اند. در مثنوی، نقش حسام­الدین، آخرین همراه مولانا، با ستایش­های اغراق‌آمیز مولوی همراه می‌شود؛ به همین سبب شناخت چگونگی نقش چلبی در ارتقای روحی مولوی دشواری‌هایی دارد. در این مقاله با توجه به آثار مولانا و زندگی‌نامه‌های او، می‌توان دریافت که حسام‌الدین با قابلیت­های ف...

جوهرة ناب شعری در سخن شاعران بزرگ امری است بدیهی که در کمال آن مسایل و تکنیک‌های ادبی تأثیری فراوان دارد. شعر شاعرانی چون حافظ و سعدی از چنین جوهره‌ای ناب و والا برخوردار است و در مقایسه با شعر مولانا شاید بتوان گفت که شعر تر است. لیکن آن چه به شعر مولانا تشخص و والایی می‌بخشد عشق خاص و نوع بیان احساس مافی‌الضمیر مولاناست. بطور کلی دو عامل اصلی موسیقی و عشق در القا نمودن احساسات پاک مولانا به ...

تحلیل­گفتمان­انتقادی، نوعی از تحقیقات تحلیل­گفتمان و رویکردی به زبان است که به مؤلفه­های گفتمان­مدار و پیامدهای سوءاستفاده از قدرت توسط افراد، گروه­ها و نهادهای مسلط، توجه می­کند. قدرت، یکی از مفاهیم عمدة مطرح در این رویکرد است که در این مقاله، سعی بر آن است تا یکی از عناصر زبانی­ای، که منعکس­کنندة قدرت در نامه­های مولانا هستند، بررسی شود. هدف از انجام این پژوهش، که روش‌تحقیق آن از نوع توصیفی-ت...

مثنوی معنوی مولانا یکی از آثار مهم آموزشی در زمینه ی تعلیمات عرفانی است. اگرچه مولانا در این زمینه، دنباله رو دو شاعر بزرگ پیش از خود یعنی سنایی و عطار است، اما خلاقیت و نوآوری مولانا در عرصه ی داستان پردازی، وی را در زمره ی یکی از برجسته ترین داستان سرایان قرار می-دهد و نشان داده ایم که آنچه نزد وی اهمیت دارد فقط پرداختن به عالم معنا نیست بلکه در نظر وی صورت حکایات و قصه ها نیز مهم است. در این...

در اندیشه عرفانی مولانا حقیقت زبان ریشه در معنا دارد که منبعث از بارگاه الهی است. مولانا در «مثنوی» نسبت به زبان دیدگاهی کاملاً درونی و محتوایی دارد. در نظر وی دنیا همواره در حال تحول است و هر لحظه مشکل و صورت تازه‌ای می‌یابد. در تعاملات عرفانی مولوی پیرامون زبان، حقیقت زبان چیزی از جنس لفظ نیست بلکه از جنس صداست و آن «صدا» سرچشمه اصلی کلمات است. نظریات عرفانی مولا...

هدف در این مقاله، نمایاندن تحقیق و تقلید از دیدگاه مولانا است. ابتدا نگاهی گذرا به معنای لغوی و اصطلاحی این دو واژه شده است که در معنای هر دو واژه، «استحکام و قدرت و استواری» لحاظ گردیده است.تحقیق و تقلید در جهان‌بینی مولانا جایگاهی ویژه دارد. مولانا معتقد است انسان باید بکوشد تا از درجه تقلید به مقام تحقیق برسد و اگر هم در مواردی از تقلید ناچار است، باید با تقلید، محققانه برخورد کند؛ بداند چه ...

در سر آغاز متن رساله ی وحدتیه و مولف چنین معرفی شده است : " مولانا جلال الدین علیه الرحمه و اعلی الله مقامه". و بازدر ابتدای رساله از او با کلمه ی "حضرت مولانا " یاد می شود: " در این مرتبه حضرت مولانا به لسان حال و حقیقت محمّدیه عبارت می فرماید." جز این چیز دیگری دکر نشده است . پس از بررسی مکرر متن و جستجوی فراوان و عجالتا" گمان نگارنده در مورد این جلال الدین، یکی از اشخاص زیر است : الف- مولانا ...

غزلیات مولانا در میان آثار شاعران فارسی، افزون بر جنبه‌های بسیارِ دیگر، از لحاظ واژه‌ها نیز بی­‌همتاست. گستردگی دایرۀ واژه‌های مولانا به تناسب وسعت مفاهیم و مضامین شعر اوست. ذهن سیّال او، هم­چنان­که غالباً در ابداع و خلق معنی فعال است، در لفظ نیز از تنگنای واژه­‌های رسمی آزاد است و تجارب تازه­ در موضوع و وزن، خود به خود سخن او را از کلمات و ترکیبات تازه مشحون کرده است. شماری از کلمات شعر مول...