الف. موضوع و طرح مسئله: موضوع این پایان‏نامه کتاب «الاخبار الدخیله» اثر علاّمه محمّدتقی شوشتری (م 1374 ش) است. تلاش مولّف در این اثر، به‏طور عمده، اثبات محرّف و موضوع بودن بعضی احادیث شیعه است؛ تلاشی که ظاهرا، به «کاسته شدن از اعتبار» یا «بی اعتباری» احادیث منقول در این کتاب، انجامیده است. جایگاه حدیث در تعالیم اسلامی «به‏شرط اعتبار»، روشن‏کننده اهمّیّت تحقیق درباره مطالب کتاب مذکور است. هدف بنیادین ...

تفسیر منسوبه به امام حسن عسگری (ع) از جمله تفاسیر اولیه شیعه است که بسیار زود هنگام اعتبار آن مورد بحث بوده است. مخالفان این تفسیر به لحاظ سندی و متنی به بحث از آن پرداخته اند. علامه شوشتری نیز از جمله این مخالفان است که در الاخبار الدخیله به اجمال به بحث از سند آن می پردازد، هم چنان که متن آن را نیز به نقد می کشد. نقد محتوایی او از این تفسیر، مفصل ترین نقد از آن محسوب می شود. او در نقد خود از ...

هدف پژوهش حاضر تحقیق پیرامون تاریخ نگاری و اندیشه تاریخ نگاری دوره اول صفویه به صورت کلی با تمرکز بر کتاب تکمله الاخبار نوشته، خواجه زین العابدین علی مشهور به عبدی بیگ شیرازی است. در این تحقیق سعی شده است تا با بررسی اوضاع اجتماعی و سیاسی سده اول دولت صفوی، تأثیر این عوامل بر تکمله الاخبار عبدی بیگ نمایانده شود. در همین رابطه این سوال مطرح می شود که دیدگاه های سیاسی، مذهبی و جهان بینی مورخین دو...

تلاش‌های فرهنگی و سیاسی شیعیان با سقوط خلافت عباسی و روی کار آمدن ایلخانان از نیمه دوم سده هفتم هجری رنگ و بوی دیگری یافت. سیاست تساهل و تسامح مذهبی بر گسترش تألیفات شیعی افزود. یکی از آثار این عصر که شناخته شده است غرر الاخبار و درر الآثار تألیف حسن‌بن محمد دیلمی است. مقصود دیلمی در این اثر اثبات امامت علی(ع)، تبیین اصول و باورهای  شیعه و ترویج این مذهب است. تحلیل‌های به ظاهر...

تاریخ نگاری درباری هم پای شکل گیری حکومت ها در ایران رشد کرده و در برخی دوره ها مانند عصر صفوی تحت تأثیر عوامل مختلف به شکوفایی رسیده و آثار مهمی بر جای گذاشته است. یکی از این مورخان عبدی بیگ شیرازی است که کتاب تکمله الاخبار او یک اثر مهم در حوزه تاریخ نگاری درباری به شمار می‌رود. نویسنده این اثر تحت تأثیر شرایط سیاسی خاص آن دوره کتاب خود را به انجام رسانده البته باورهای دینی و مذهبی نیز در تشد...

لقد وقعت مسئله الولایه علی البکر الرشیده فی النکاح محلاً لتضارب الأراء، و اختلاف الفقهاء قدیماً و حدیثاً خاصه و عامه. و ما ذلک الا لاختلاف الاخبار و تعارضها، بل الاختلاف فی تعریف البکر و الثیب مشهود أیضاً. اذن لا بدّ من البحث فی المسئله من حیث الموضوع و من حیث الحکم معاً، فبدأنا البحث فی تحدید معنی البکر و الثیب لغه و اصطلاحاً، فلا حظنا ان اللغویین یرون اَن البکر هی العذراء، و هی المرأه التی لم یسمها ...

ابن قتیبه دینوری از ادیبان و مورخان بزرگ قرن سوم هجری است. محققان همواره به اندیشه های دینی، خاستگاه نژادی، همکاری او با خلفای عباسی و نیز آثار ادبی، کلامی، فقهی، نجومی و تاریخی وی توجه کرده اند. نویسنده، در این مقاله پس از ارزیابی مختصر گرایش های سیاسی، مذهبی ابن قتیبه و نیز شخصیت های تأثیرگذار بر اندیشه وی، آثار واقعی و برخی از کتاب های منسوب به او و هم چنین چگونگی تحول در تمایلاتش را بررسی م...

تاریخنگاری محلی سومین گونه مشهور تاریخ نویسی پس از تاریخ های سلسله ای و عمومی است .هر ایالت و یا شهری به فراخور اوضاع سیاسی،اجتماعی،اقتصادی و فرهنگی خاص خود دارای یک یا چند اثر در تواریخ محلی می باشد.در این میان ایالت وسیع و پر رونق فارس با زمینه های تاریخی،فرهنگی و دینی خاص،از تاریخنگاری محلی نسبتاً پر باری به ویژه در عصر ناصرالدین شاه برخوردار بوده است. دراین عصر،آثاری چون نزهت الاخبار از میرز...

ابن قتیبه یکی از علما و ادبای مشهور عصر عباسی و خطیب اهل سنّت بود و تنها با حاکمانی که یاور اسلام بودند ، رابطه برقرار می کرد . او علاوه بر بهره مند شدن از تعالیم استادان عالی قدر ، به نوبه ی خود ، استادی بزرگ بود که توانست شاگردان زیادی را تربیت کند . او در زمینه های مختلف ، از جمله فقه ، ادب ، لغت ، تاریخ و نحو مهارت داشت و آثار زیادی هم در این زمینه ها تألیف نمود . ابن قتیبه برای اعطای بینش ...

استفاده از متون، منابع و نسخ خطی به دلایل مختلفی نظیر عدم دسترسی، خطی بودن و مشکل خواندن این متون از عمده مسائل و مشکلاتی است که بسیاری از محققین و پژوهشگران و بخصوص مورخین با آن مواجه می باشند، از این روی تصحیح و بازآفرینی این منابع یکی از مهمترین روشهای عرضه و ارائه آنها به منظور استفاده محققین و پژوهشگران می باشد. در ارتباط با تصحیح متون خطی عصر صفوی تلاشهای زیاد و ارزشمندی صورت گرفته و بسی...