ره‌یافت به ذخیره‌های واژگانی متون کهن و شناخت آنها، افزون بر کارآمدتر نمودن و غنی‌سازی بیشتر گسترة واژگان زبان فارسی، گامی مؤثّر در بررسی سیر تاریخی زبان فارسی در حوزة لغات و اصطلاحات خواهد بود. تفسیر قرآن مجید، معروف به تفسیر کمبریج، یکی از ارزشمندترین آثار در بررسی جایگاه متون منثور در زبان‌شناسی تاریخی و پژوهش‌های واژه‌شناسی متون کهن است. اهمّیت واژگانی این کتاب، فراتر از یک تفسیر قرآن است و د...

س از سقوط خلافت اموی به دست سپاهیان ابومسلم خراسانی و روی کار آمدنپ خلافت عباسی ، پایتخت خلافت از شام به عراق منتقل شد و ایرانیان که در روی کار آمدن عباسیان و استحکام پایه های قدرت ایشان نقش عمده ای داشتند ، فرصتی یافتند تا با تکیه برمیراث فرهنگی و تمدن کهن ایرانی علاوه بر صحنه های سیاسی در زمینه های علمی ، ادبی و فرهنگی نیز استعداد و نبوغ خود را به نمایش بگذارند و طولی نکشید که به همت خاندانها...

شاعران پارسی­سرا از ابتدای پیدایش شعر، از ظرفیّت­های گوناگون زبان و الفاظ برای کشف مضامین تازه و بکر بهره برده­اند. با وجود پژوهش­های متعدّدی که در این باره انجام شده­است، واژه­هایی وجود دارند  که علیرغم داشتن بسامد بالا و نقش قابل تأمّل آن­ها در پهنه­ی ادب فارسی، تاکنون تحقیق و پژوهشی درباره­ی آن واژه­ها صورت نگرفته­است. واژ­ه­ی «اسپند» از جمله­ی آن واژه­هاست. پژوهش حاضر سیر تحوّل و تطوّر معنایی ای...

آثار ادبی ایران آیینه اندیشه ها، باورها، هنرمندی ها و عظمت روحی و معنوی ملّتی است که از دیرباز تا کنون بالنده و شکوفا، از گذرگاه حادثه ها و خطرها گذشته و به امروز رسیده است. پیگیری و شناخت سازه های هویّت ملّی، ضروری است. یکی از عناصر هویت ساز، ادبیّات است که در فرهنگ ایران زمین، سابقه درخشانی دارد. ادبیّات فارسی آینه تمام نمای فرهنگ و آداب و رسوم این سرزمین است. یکی از موضوعات مورد توجّه شاعران ادوار...

یکی از اصلی ترین شگردهایی که از دیرباز در تنوع و رشد انواع غنایی موثر بوده ؛ بهره گیری از داستان های شخصیت های دینی در اجزای این نوع ادبی است. در میان ادوار شعر فارسی، شاعران سبک خراسانی باتوجه به زمینه های سیاسی، اجتماعی، مذهبی و ادبی این سبک، شیوه هایی متعدد در به کارگیری عناصر دینی دارند. در محدوده ی زمانی این سبک (از نیمه ی دوم سده ی سوم تا نیمه ی اول سده ی ششم) قریب 130000بیت شعر از حدود 3...

در بلاغت فارسی اصطلاح تمثیل حوزه معنایی گسترده‌ای را در بر می‌گیرد که تشبیه مرکب، ضرب‌المثل، اسلوب معادله، حکایت اخلاقی و روایت‌های داستانی و قصه‌های رمزی را شامل می‌شود. تمثیل ریشه در عقلانیت و اندیشه دارد، از این رو رابطه‌ی آن با متون خردگرا یک رابطه‌ی مستقیم است. در تاریخ ادب فارسی، شاعران سبک خراسانی از مضامین تمثیلی بسته به میزان تعلیمی بودن سروده‌هایشان در جهت بیان مقاصد خویش بهره‌ برده‌ا...

چکیده ادب غنایی دربردارند? اشعاری است که شاعر در آن به توصیف احساسات، هیجان ها و اندیشه¬های شخصی خود می¬پردازد، این احساسات و اندیشه¬ها می-تواند عاشقانه، مذهبی، فلسفی یا اجتماعی باشد، از آن جا که بیشتر این اشعار در شرح عوامل عاشقانه و هیجان¬های عاطفی شاعر است در زبان فارسی گاهی تغزلی و بزمی خوانده شده است و چون این اشعار در یونان باستان به همراه سازی به نام «لیر» خوانده می¬شد، آن را « لیریک»می...

تاجیکستان، پاره ای از تن خراسان بزرگ است، همان خراسانی که روزگاری زادگاه بزرگان علم و ادب ایران زمین بوده است، بزرگانی چون رودکی، ناصرخسرو، مولوی، و... اکنون مدت هاست که از اصل خود جدا افتاده است. با وجود همه ی سختی هایی که در قرون معاصر تحمل کرده است، هنوز در شعر مردم این سامان، آثار تعلیم به سبک شاعران گذشته وجود دارد، همچنین آثار غنایی بی شماری نیز زینت بخش کتاب خانه های این دیار است. در این...

شیخ‌الاسلام سید نعیم فرزند عفیفا متخلص به سحاب از شاعران دورة بازگشت ادبی ایران است. تنها دست‌نویس دیوان او در مرکز دایرة‌المعارف بزرگ اسلامی نگهداری می‌شود. در دیوان سحاب انواع ادبی ازجمله شعر غنایی و شاخه‌های آن مانند مرثیه و مدح بسیار است. سبک سحاب در مدح‌ها، خراسانی و در غزل‌ها عراقی است. او شاهان قاجاری معاصرش مانند محمدشاه و ناصرالدین‌شاه و برخی از شاهزادگان را می‌ستاید. حاکمان محلی زادگا...

چکیده: ابو الفرج رونی شاعر قرن پنجم از پیشروان تغییر سبک قدیمی خراسانی به سبک نوین است که توانسته بر شعرای بعد از خود تأثیر گذار باشد . تا آن جا که انوری او را از ارکان شعر فارسی می شمارد . وی یکی از بزرگترین شاعران شعر مدحی (قصیده) است که در دیوانش اشخاص بسیاری را مدح کرده است وی علاوه بر قصیده در قا لب های شعری دیگری چون (غزل ،قطعه ،رباعی) طبع آزمایی نموده است در دیوان این شاعر بزرگ لغات و ت...