گویش‌های ایرانی با فراوانی بسیار، در پهنه جغرافیایی وسیعی گسترده‌اند و در طول زمان، همچون زبان فارسی تحول بسیار داشته‌اند. بررسی این گویش‌ها، علاوه بر شناخت  پیوندهای فرهنگی جوامع زبانی ایران ، برای درک ناشناخته‌های زبانی نیز، راهگشایند. این مقاله به دو بخش تقسیم می‌گردد. هدف از بخش نخست،  مقایسه شیوه تقسیم بندی موضوعات زبانشناسی، در سه کتاب زبان فارسی متوسطه قدیم، با کتاب های نگارش متوسطه دوره...

این پژوهش به بررسی کارآمدی سرفصل دروس «آیین نگارش و ویرایش» و «کارگاه ویراستاری (1) و (2)» در برنامة درسی مقطع کارشناسی زبان و ادبیات فارسی نظر دارد. این دروس در برنامة درسی مدّنظر جنبة کاربردی دارند و ضمن تقویت مهارت‌های نویسندگی، فراگیر را برای پذیرش زمینه‌های شغلی در جامعه آماده می‌کنند. در پژوهش پیشِ رو این دروس با توجه به شاخص‌های شورای برنامه‌ریزی آموزش عالی بررسی می‌شوند. نتایج این بررسی ن...

ترجمه به عنوان بازیابی و انتقال مطالب از زبانی به زبان دیگر مواجه با سطوح مختلف زبانی اعم از صرف، نحو، لغت سازی و معنا می گردد. توجه به سبک متن و معناشناسی آن از جدیدترین مقوله های زبان شناسی است که ذهن اندیشمندان این رشته را به خود مشغول داشته است. در تنظیم لغتنامه های روسی مجموعه ای از بخش های گفتار که از نظر دستوری نقش های متفاوتی دارا می باشند مورد توجه قرار می گیرند. این اجزاء عبارتند از ف...

مهدی زرقانی از محققان خوش فکر، پر تلاش و نوجویِ نسلی است که نضج تفکراتشان در دو دهۀ اخیر، قوام یافته است که بدلیل حضور در وضعیت گذار و شکل گیری گفتمان های رقیب و موازی- نه فقط مسلط و محکوم- هم از سنت ها و روش های میراثی- ابداعیِ استادان نسل های پیشین (چون شفیعی و پورنامداریان و... ) و تجربه های آنان بهره گرفته اند و هم اقتضائات و دغدغه های جامعه و جهان خود را می شناسند و هم به مخاطب عصری و «ابژه ...

برخی از صورت­های زبانی طی تحولات زبان، چندمعنا می­شوند و ممکن است معنای اولیة خود را از دست بدهند. گاهی این صورت­ها در ساختار­های مختلف به صورت رسوبی باقی­می­مانند و معنی اصلی آنها جز از طریق بررسی­های تاریخی، قابل درک نیست. در زبان فارسی امروز، «ور / بر» به معنی «کنار، سمت، سو، نزد، پیش» به کار می­رود. در این پژوهش با استفاده از داده­های زبان اوستایی، فارسی میانه و متون ادب فارسی در دورة اسلام...

ادبیات، هنر آرایش و پیرایش کلام است به نحوی که صورت آن زیباتر و پیام آن تأثیرگذارتر گردد. برجسته‌سازی ادبی یا فراهنجاری در اثر دگرگون‌سازی زبان معیار (انحراف از نُرم) صورت می‌پذیرد. فراهنجاری ممکن است در صورت‌های زبانی (آوایی، معنایی، واژگانی، نحوی، گویشی و...) اتفاق بیفتد. در اسلام دعا به عنوان یکی از نخستین چارچوب‌هایی در نظر گرفته می‌شود که در آن روح می‌تواند مطابق با خواست الهی شکل بگیرد. د...

در این مقاله، بیشتر قالب‌های شعر کهن فارسی، به گونۀ ترکیبِ دو یا چند قالب در یک شعر، کاویده شده و‌ محور پژوهش، ساختارشکنی‌ها و قالب‌شکنی‌های شیخ سعدالدین انصاریِ کابلی، در حوزۀ ادب فارسی پرداخته شده ‌است. از میان شاعران کلاسیک ادب فارسی، شیخ سعدالدین، بیشتر به نوآوری و ساختارشکنی در حوزۀ شعرِ کهن فارسی دست ‌زده است؛ هنجارشکنی‌های او در قالب شعر فارسی بی‌سابقه است و در بخش‌های مختلف جلوه می‌کند. شی...

زبان فارسی و عربی از دیرباز پیوند ناگسستنی با هم یافته‌اند که یکی از مؤلفه‌های فرهنگی و ادبی دو ادبیات فارسی و عربی را تشکیل داده است. زبان و موضوعات مربوط به آن از جمله مباحث دستوری، یکی از مؤلفه‌های فرهنگی و ادبی این دو زبان و ادب است که از همدیگر تأثیر پذیرفته‌اند. از جمله مقوله‌‌هایی که از مباحث دستوری و نحوی به شمار می‌آید و نقش تعیین‌کننده‌ای در رساندن مفهوم و مقصود گوینده به مخاطب دارد، ...

یکی از فرآیندهای اصلی مؤثر در بالابردن جایگاه یک زبان، معیارسازی است. فرهنگستان زبان و ادب فارسی به‌عنوان یک نهاد برنامه‌ریزی زبانی، می‌تواند معیارسازی مفاهیم جدید علمی، فنی و تخصصی در حوزه‌های مختلف را در دستور کار خود داشته باشد تا متخصصان رشته‌های علمی بتوانند از زبان بومی خود برای تبادل نظر و دانش فنی بهرۀ کافی ببرند. این پژوهش، ازنظر هدف از نوع پژوهش‌های نظری، چارچوب این تحقیق براساس اینفو...