امروزه به کارگیری رمز و نماد، یکی از ویژگی های چشمگیر در شعر معاصر عربی در آمده و به آن عمق و جلوه ای تازه بخشیده است. ادبیات عرب بویژه شعر معاصر از این قائله مستثنی نبوده است. خلیل حاوی شاعر برجسته لبنانی از جمله شاعرانی است که از این ظرفیت هنری زبان، به خوبی استفاده نموده است. وی دین و کتب مقدس، تراث و فولکلور جهانی و همچنین طبیعت را مصدر و منشأ رمزهای شعری خود قرار داده است. خلیل حاوی با خلق...

ادبیات آپوکالیپتیک را می‌توان قسمی ادبیات آرمان‌گرایانه به شمار آورد که در آن شاعر- نویسنده از وضع اکنونی جامعه خود و گردش امور ناخرسند و ناراضی است و با استمداد از قوه تخیل آفرینشگرانه­اش در پی ایجاد جهانی آرمانی، جهانی غیر از جهان اکنونی است. در این نوع از ادبیات، هیمنه اضطراب و فروبستگی­ها و نابهنجاری­های سیاسی، اجتماعی و دینی و ناتوانی در غلبه برآن، نگاه شاعر- نویسنده را به آینده معطوف می­د...

شعر مدرن را شعر تصویر می نامند، چراکه یکی از جلوه های هنر شاعری در عصر معاصر، تخیل بدیع و خلق تصاویر نو، همراه با کشف رابطه ای جدید بین پدیده ها است. تصویر، جهان کوچکی از دنیای بزرگ شاعر است و پرده برداری از آن، پرده برداشتن از ذات و وجود هنرمند است و شیوه ی تعامل او را با این جهان نشان می دهد. شاعران، همیشه در اندیشه کشف ارتباط نغز و ارائه ی تصویرهای نو از جهان بوده اند تا نگرش فکری خاص خود را...

رنگ از دیر باز نقش مهمی درآفرینش آثار ادبی ایفا نموده است. شاعر گاه برای عینیت بخشیدن به تصاویر هنری و کشف روابط میان اجزای آن، جلوه‌های واقعی و محسوس رنگ را به کار گرفته و گاه برای تبیین افکار بیان ناشدنی از فضای نمادین آن بهره جسته است. ریشه‌ی بکارگیری نمادین این عنصر را می‌بایست در پرتو تجارب ذاتی، احوال سیاسی و اجتماعی، گرایش‌های فلسفی خاص شاعر به ویژه پیچیدگی و ابهام موجود در شعر، جستجو نم...

   کهن الگوی سفر، همواره، بن­مایه­ای سمبلیک داشته، به عنوان نمودی از سرنوشت انسان­ تلقی می­شود. اسطوره شناس آمریکایی «جوزف کمپبل» با بررسی نمونه­های فراوانی از سفرهای اسطوره­ای، موفق به طرح الگویی گشت که تا امروز، خط سیر قهرمانان اسطوره­ای بر مبنای آن قابل واکاوی است. در دیدگاه وی، سفر قهرمان همان ماجرای زندگی بشر است که در قالبی نمادین عرضه می­گردد. شاعر لبنانی، «خلیل حاوی» در قصیدة «السندباد ...

کهن‏الگو، صورت ازلی، صورت مثالی و به‏بیان یونگ، «آرکی‏تایپ»، عبارت از طرح کلی آن دسته از رفتار‏های بشری است که در ناخودآگاهی جمعی ریشه دارند. از مهم‏ترین کهن‏الگو‏هایی که یونگ،آن‏ها را بررسی کرده است، می‏توان آنیما (مادینۀ روان مرد)، آنیموس (نرینۀ روان زن)، پرسونا (نقاب اجتماعی فرد)، سایه و خود را نام برد. هدف اصلی از نوشتار حاضر، بررسی نمود آنیما در ذهن وزبان شاعر و اندیشمند معاصر عرب، خلیل حا...

   کهن الگوی سفر، همواره، بن­مایه­ای سمبلیک داشته، به عنوان نمودی از سرنوشت انسان­ تلقی می­شود. اسطوره شناس آمریکایی «جوزف کمپبل» با بررسی نمونه­های فراوانی از سفرهای اسطوره­ای، موفق به طرح الگویی گشت که تا امروز، خط سیر قهرمانان اسطوره­ای بر مبنای آن قابل واکاوی است. در دیدگاه وی، سفر قهرمان همان ماجرای زندگی بشر است که در قالبی نمادین عرضه می­گردد. شاعر لبنانی، «خلیل حاوی» در قصیدة «السندباد ...

اسطوره‌ها به علت شخصیت‌های نمادین خود، بهترین دستمایه‌ی شاعران معاصر قرار گرفته‌اند تا بوسیله آنها پرده از اندیشه‌های خود بردارند. در این میان، اسطوره‌ی تموز بیش از دیگر اساطیر مورد توجه شاعران قرار گرفته که دلیل آن را نیز باید در وضعیت نابسامان جامعه عربی جستجو کرد. از جمله‌ی این شاعران، خلیل حاوی وعبدالوهاب بیاتی می‌باشند که با وجود بکارگیری اسطوره‌ی تموز در همان راستای انگیزش امت عربی با هم ...

پیش­زمینة دینی حضور ابلیس در داستان آفرینش و عصیانِ او زیرساختی است که تصویرساز گناه، شرارت و لعنت ابدی در اذهان است. اما گاهی نویسندگان با برهم زدن دلالت­های مألوف و با آشنایی‌زدایی از نام­هایی چون ابلیس، به بازآفرینی اسطوره­های دینی در قالبی نو و مفهومی گاه در تقابل با درون‌مایة نخستین آن می­پردازند که چندان با باور عمومی سازگار نیست. پژوهش حاضر، با تکیه بر این بعدِ ادبیات در آشنایی‌زدایی از مف...