نواندیشان دینی(اسلامی) به مسئله انحطاط و احیای تمدن اسلامی فراوان پرداخته اند و از همین رو درگیر مسئله سنّت و تجدد هستند. در برخورد با این دو مسئله، دو رویکرد متفاوت اخذ کرده اند؛ گروهی طرفدار رفتاردرمانی و گروهی به رویکرد شناخت درمانی گرویده اند. طرفداران رویکرد دوم می گویند برای حل مشکلات جامعه اسلامی باید اندیشه های دینی ما پالایش و تغییر یابد. استاد مطهری از این گروه است در عین حال مدل نواند...

موضوع این رساله اقبال و روشنفکری دینی می باشد و سوال اصلی در این تحقیق و پژوهش نیز این گونه طرح گردیده که : مهمترین شاخصه های روشنفکری دینی در اندیشه های اقبال چیست؟ و آیا اصولا روشنفکر دینی واقعیت خارجی دارد؟ و اگر دارد مشخصه های اصلی و ویژگی های مهم آن چیست؟ یافتن پاسخ برای پرسش های فوق جزء رسالت اساسی و هدفهای اصلی این رساله به حساب می آید و در این راستا بررسی شخصیت ، افکار و عملکردهای علامه...

در دوران معاصر، ضرورت پاسخ گویی به چالش سنت، خصوصاً فربه ترین بخش آن یعنی دین، و مدرنیته جریان های فکری عدیده ای را در سرزمینهای اسلامی موجب شده است. یکی از مهم ترین و در عین حال بحث انگیزترین این جریان ها، روشنفکری دینی است. روشنفکری دینی نوعی فعالیت روشنفکرانه در عرصه دین است و از این حیث از یک سو، جریان مطرحی در هر دو عرصه روشنفکری و نواندیشی دینی به حساب می آید و از سوی دیگر، امکان پذیری دار...

چکیده این نوشتار ضمن مطالعه جریان های روشنفکری دینی در جمهوری اسلامی ایران درصدد است تا به مطالعه نقش روشنفکران دینی در توسعه عمومی در ایران بپردازد از این رو با دستیابی به ویژگی و جنس گفتمان های روشنفکری دینی درصدد است تا به مطالعه عقلانیت ارتباطی و عقلانیت انتقادی در گفتمان های روشنفکری بپردازد. البته ما به طور دقیق با کاربرد رویکرد ارتباطی به حوزه عمومی، وجه تمایز جامعه مدرن و سنتی را در حض...

زبان پدیدآورنده حیات اجتماعی و زیست­جهان هر جامعه انسانی است. در هر عصری و در هر جامعه­ای نباید از تنها یک بازی زبانی بلکه باید از بازی­های زبانی سخن گفت؛ بازی­های زبانی که ذخایر نشانه­شناختی جامعه را شکل داده و امکان بازتولید آنها را در منازعه ­گفتمان­های سیاسی فراهم می­کنند. جامعه ایرانی نیز در یک قرن اخیر واجد چنین خصلتی بوده است. در این میان زبان سیاسی روشنفکری دینی یکی از بازی­های زبانی در...

مهم‌ترین جریان‌های فکری اسلامی در اندونزی، جریان اسلام سنتی، اصلاح‌طلبی دینی و جریان روشنفکری یا الهیات لیبرال است. جریان اسلام سنتی میراث‌دار فرهنگ اسلامی، جریان اصلاح‌طلبی دینی تحت تأثیر مراکز اسلامی در خاورمیانه مانند مکه، مدینه و قاهره و جریان روشنفکری دینی یا الهیات لیبرال تحت تأثیر اندیشمندان نواندیش مسلمان مانند فضل‌الرحمان است. پرسش اصلی پژوهش حاضر بررسی جریانهای فکری اسلامگرایی در جهان...

قرآن کریم مهم ترین میراث تاریخی مسلمانان است. این متن در طول تاریخ حیات دینی مسلمین، مقتدرترین کتاب و منشاء عالی ترین محصولات فکری، فرهنگی، هنری و حتی زیبایی شناختی بوده است. نقش محوری قرآن کریم را در هیچ یک از حوزه های حیات جمعی مسلمین نمی توان نادیده انگاشت. به دلیل نقش قابل توجه قرآن کریم در تاریخ حیات مسلمین است که آن را از مولفه های بنیادی ذهنیت اجتماعی و فرهنگی مسلمان و ایرانیان انگاشته ا...

مقاله حاضر به بررسی جریان نواندیشی در تاریخ معاصر در حوزه های اجتهاد و فقاهت می پردازد و تلاش می کند تا با بیان مختصری از تاریخ روشنفکری، ویژگی های نواندیشی حوزوی را برشمارد. نگارنده بیان می دارد که نواندیشی مبتنی بر اجتهاد و فقاهت تشیع، نه تنها در مهمترین عرصه های فعالیت روشنفکری، یعنی عرصه نقد و اصلاح فکری و اجتماعی حضور داشته، بلکه همواره جریان اساسی و مرجع بوده است. در بخش دیگر، مقاله به ...

روشنفکری دینی به‌عنوانمحصول رویارویی دین با مدرنیته، یکی از رویکردهای مناقشه‌انگیز و پرنفوذ چند قرناخیر دنیای اسلام است. این رویکرد در ایران نیز به یکی از مباحث مهم و جنجال‌برانگیزمیان اندیشمندان تبدیل‌شده و جهت‌گیری‌های بعضاً متفاوتی را تجربه کرده است. این جهت‌گیری‌هاسبب شده است تا روشنفکری دینی ایران در قالب موج‌های متفاوتی نام‌گذاری گردند.”احیاگری اسلامی“، ”اسلامی‌سازیدانش“ و ”جریان متأخر“ آن...

چکیده: آشنایی و برخورد فرهنگ ایرانی ـ اسلامی با فرهنگ غرب و دستاوردهای تمدنی آن، موجب گردید که در محافل آن روز بحث نحوه برخورد با این فرهنگ مطرح شود. در بین متفکرین ایرانی سه نوع واکنش شناخته شده نسبت به تمدن غرب مطرح گردید: دیدگاه غربگرا، دیدگاه سنتگرا، دیدگاه احیاگرا. عده ای از متفکرین و اندیشمندان دوره رضاشاه تحت تأثیر فضای ایجاد شده دراین دوره، در راستای عرفی سازی دین شروع به فعالیت و نظر...