شیخ صدوق و شیخ مفید به عنوان اعاظم متکلمان شیعه بهرغم تفاوتهای چشمگیر در آثار خویش در طرح مسائل عقیدتی، در مبانی که خود ارائه دادهاند قرابتهای زیادی دارند. اگرچه شیخ صدوق را به عنوان یکی از محدثان و دارندگان گرایش حدیثی با آثار عمدتاً روایی شاید به سختی بتوان در کنار متکلمانی مانند شیخ مفید و اخلاف او سید مرتضی و ... جای داد، اما با بررسی دعاوی مبنایی وی میتوان جایگاه بسیار نزدیکی میان او و حلقه...

چکیده: عطار یکی از نام آوران عرصه ی فرهنگ و ادبیات ایران زمین است و «منطق الطیر» بی گمان مهم ترین اثر اوست که هنوز هزاران حرف نا گفته درباره ی آن باقی ست. توجه به این اثر از منظر ساختارگرایی می تواند جلوه های بیشتری از هنر این شاعر نام آور را آشکار سازد. عطار در این کتاب از اسلوب «قصه در قصه» بهره گرفته است. این روش ریشه در مشرق زمین دارد و بسیاری از آثار ادب فارسی مانند: «کلیله ودمنه»، «مرزبا...

چکیده: عطار در سرودن اسرارنامه ، زبانی ساده و بی آلایش و در عین حال هنری را بر می گزیند.تمام حکایات رمزگونه اش ، بیان مفاهیم عرفانی و اخلاقی است؛صور بیانی (تشبیه،استعاره،مجاز و کنایه) را تقریباً به یک اندازه به کار می گیرد.اگر چه مجاز و کنایات فراوانی در اسرارنامه یافت می شود اما هنر عطار در ساخت تشبیهات و استعارات نو و بدیع است. عطار با استفاده از این عناصر خیال سعی دارد علاوه بر آرایش سخن...

ایمان به مبدأ و معاد از ارکان حیاتی اعتقادات بشر است و سرآغاز دعوت پیامبران الهی نیز مؤمن نمودن مردم به غیب و واقعیت های نامحسوس است که دین خدا برآنها استوار است . از این رو در هر عصر و زمان بسیاری با کشش معرفت فطری و دینی از هر خدمتی به جامعه بشریت کوتاهی نکردند تا با مطالعه آیات الهی درجه فهم و یقین مردم را نسبت به مرگ و معاد فزون تر سازند .بدین مضمون در ادبیات عرفانی ما که انعکاسی از تفکر و ...

چکیده همان گونه که کلام جدّ عطار متضمن معانی بلند عرفانی است، مفاهیم طنزآمیز او نیز شایان توجّه است. لذا در پی دست یافتن به محتوا و درون مایه طنز های او حکایات طنزآمیز مثنوی های او مورد بررسی قرار گرفت. و بر این اساس مجموعه حاضر در دو فصل و بخش پایانی به عنوان سخن آخر تنظیم گردید؛ که هر کدام از فصول به بخش های متعددی تقسیم بندی شده است. در فصل اول (کلیات و تعاریف)، به ماهیت خنده، رسالت، اهداف ...

عطار نیشابوری، شاعر و مؤلفی است که با قرارگرفتن در دوره­ای بین عصر سنایی و روزگار مولوی، حلقۀ اتصال آغاز و اوج مسیر عارفانۀ شعر فارسی شده است. در آثار عطار باتوجه­به آشنایی او به داستان­پردازی و استفاده از حکایات گوناگون، مشابهت­های مضمونی با یکدیگر دیده می­شود. در این پژوهش حکایات مشترک تذکرة‌الاولیا و مثنوی منطق­الطیر بررسی و برای دریافت نحوۀ ارتباط و مناسبات آنها با یکدیگر، از مباحث بینامتنی...

شخصیّت پادشاهان در مثنوی های عطار تا چه اندازه به چهره ی تاریخیشان شباهت دارند؟ پادشاهان در مثنوی های عطار از چه میزان تنوع برخور دارند؟ و شناخت این شخصیّت ها تا چه اندازه می تواند مخاطب را از شیوه ی کار عطار آگاه کند؟ هدف پژوهش حاضر این است که با بررسی چهره ی پادشاهان در مثنوی های عطار و مقایسه ی آن با چهره ی این شخصیّت ها در کتب تاریخی، تا اوایل قرن هفتم، به سئولات مطرح شده، پاسخ گوید. در ابتدا...

مثنوی مصیبت نامه در چهل مقاله و در ساختاری منسجم و سامانمند دیدگاه ها و تجارب عرفانی عطار را به وضوح نمایان می سازد.اصالت مصیبت نامه عطار به سبب تجارب جدید و پویایی است که عطار به واسطه آن، هم حرکت صعودی و تدریجی مراحل سلوک را بیان کرده و هم رشته و پیوند دیالکتیکی این مراحل را بازگو نموده است.آن چه در کل ساختار این مثنوی اهمیت دارد، ترکیب جریان های فکری متعدد در اندیشه عطار و تأویل ادراکات عرفا...

نامه‌های عین القضات همدانی (492ق) و مصیبت‌نامۀ عطار (553) به عنوان دو اثر برجستۀ عرفانی هرچند در ساختار نثر و نظم باهم متفاوت است، ولی از نظر مضامین و معانی بلند عرفانی دارای مشابهت‌های قابل توجهی ‌است که نشان از نزدیکی اندیشه‌های این دو عارف در نظریات و آموزه‌های عرفانی و اخلاقی دارد. عین‌القضات در نامه‌هایش همچون عطار در مصیبت‌نامه، به قصد تعلیم و برای نمایاندن ذره‌ای از دریای معرفت، به مدد ت...

تردید نیست که بخش قابل توجهی از آثار عرفانی با اهداف تعلیمی شکل گرفته­اند و پدیدآورندگان این آثار، هریک از منظری خاص به عرفان و مباحث پیرامون آن نگریسته­اند. بعضی با به کاربستن زبانی دشوار تنها خواص را مخاطب خویش قرار داده­اند و برخی دیگر با به کارگیری زبانی ساده و روشن، گسترۀ مخاطبان خویش را وسعت داده اند. عطار نیشابوری در زمرۀ شاعران و نویسندگانی قرار دارد که روش دوم را برای انتقال اندیشه­های...