سیر تاریخی غزل از زمان رودکی تا کنون بیانگر این معناست که در دیوان اکثر شعرا غزل وجود داشته و حتی شاعرانی که در سرودن دیگر انواع شعر استاد بوده اند نیز به غزل رغبتی نشان داده اند. عبدالرحمن جامی که خاتم الشعرای زبان فارسی و برترین سراینده ی سده نهم هجری است علاوه بر دارا بودن آثار گوناگون از نظم و نثر در قالب غزل هم طبع آزمایی کرده است و بخش عمده ای از دیوان های سه گانه ی او را غزل تشکیل می د...

چکیده واژه ی « قلندر » ، هر چند از لحاظ ریشه، در هاله ای از ابهام قرار گرفته است؛ اما، از نظر تاریخ فرقه شناسی ادیان و مذاهب و سیر عرفانی، دارای دو رویکرد تاریخی و عرفانی است. اگرچه این واژه در کنار واژگانی چون : خرابات، می، گلخن، رند، قلّاش، کفر، بت، زنّار، نمونه ای از واژگان نامقدس و گویای فرهنگی ضد دینی است؛ اما، در شعر عارفانی همچون سنایی، عطار، مولانا و حافظ، دارای قداست معنایی می باشد. ق...

میرزا عظیما معروف به اکسیر اصفهانی (متوفّی 1169ه.ق) از شاعران توانا، نا شناخته و نازک خیال شبه قاره هند است که متأسّفانه نه تنها دیوان و دیگر آثار وی تصحیح نشده، حتّی در تذکره ها و تاریخ ها نیز مطلب چندانی از او نیامده است. مهم ترین اثر وی، دیوان به طور دقیق 9326 بیت در بر دارد که بخش اعظم آن را غزلیات تشکیل داده است. غزلیات اکسیر اصفهانی گنجینه ای سرشار از مضامین و بن مایه های غنایی است. فضای کلّی...

چکیده حافظ و شعر او از دیدگاه­های گوناگون، بارها و بارها مورد بحث قرار گرفته است به گونه­ای که بیم آن می رود هرچه بگوییم و بنویسیم، گفته و نوشته باشند. درین زمینه مطالب تکراری و دریافتهای شخصی نامستدل، بازی با عبارات، کلی گوییها و فلسفه بافیها و عرفان بازیها، به حدّی است که به راستی خسته کننده شده است. درین مختصر به مطلبی که شاید کمتر متعرض آن شده باشند، می­پردازم و آن مقایسة سعدی و حافظ از جه...

بزرگان ادب فارسی همواره سعدی را به زبان شیرین، فصیح وساده اش می ستایند. این نوشته قصد دارد تا با بررسی زبان غزل های سعدی، در حد بضاعت خود، به راز زیبایی و سادگی کلام سعدی پی ببرد. به این منظور زبان غزل های او را از ابعاد مختلف تحلیل کرده است. درابتدا ویژگی های کلام سعدی درسطح واژگانی و نحوی و شیوه جمله بندی بررسی شده است؛ در ادامه پیرامون دیگر اجزای زبان سعدی یعنی طرز کار برد حروف، حذف و ایجاز ...

اصولاً هر هنرمند بخشی از حافظه قومی مردم روزگار خود را منعکس می‌کند؛ این حافظه جمعی متشکّل از همه فراز و نشیب‌های تاریخی، روحی و اعتقادی یک ملّت است و به تعبیری زنجیره ناکامی‌ها، کامیابی‌ها، عشق‌ها، حسرت‌ها آرزوها، دردها، و خلاصه، تمامی تکانه‌های روحی یک ملّت، در بستر تحوّلات تاریخی واجتماعی زمان می‌باشد مثلاً: فردوسی، مظهر حافظه قومی ایرانی در بُرهه تاریخی پیش از اسلام و حافظ، مظهر حافظه جمعی ایران د...

فروغی بسطامی شاعر دوره بازگشت ادبی است که بسیار استادانه، با پیروی از استادان سبک عراقی، برخی از مفاهیم عرفانی را در خدمت شعر خود گرفته است. فصاحت، روانی و شیوایی کلام از ویژگی­های اصلی غزل عارفانه فروغی است. در این پژوهش کوشش می‌شود جایگاه مفاهیم عرفانی در غزلیات فروغی بسطامی مشخص شود. یافته‌های پژوهش نشان می‌دهد که «وحدت وجود» اساسی‌ترین ویژگی فکری فروغی در غزل عارفانه اوست. فروغی در پرداختن ...

قالب غزل با دو رویکرد غزلی و تغزلی از آغاز شعر فارسی تا اوایل قرن ششم یعنی ظهور سنایی در جریان بود، تا اینکه سنایی با وارد کردن عرفان به غزل، روح و حرکت تازه‎ای به این قالب بخشید و در پی آن، عطار با سرودن غزل‎های ناب عارفانه و قلندرانه، بهترین و هنری‎ترین شعرها را به ادبیات فارسی تقدیم کرد. این شاعر دلسوخته‎ی عاشق، شاید بیش از دیگران به حکایت‎پردازی و داستان‎سرایی شهره است. در غزلیات قلندرانه ب...

برای رسیدن به التذاذ ادبی در شعر فارسی نیاز به بهتر دانستن و درک زیبایی های هنری، ادبی- بلاغی همیشه احساس می شده است که در همین راستا، این پایان نامه به بررسی آرایه ی پارادوکس در غزل شاعران قرن 8 ه.ق پرداخته است. به همین منظور نخست در فصل اول به تعریف مباحث کلی چون ادبیات ، شعر، غزل و سیر تحول صناعی و معنوی آن، بلاغت، بدیع و سیر تاریخی آن پرداخته شده و آرای اندیشمندان و صاحب نظران را درباره ی ...

چکیده: در امر نقد و بررسی محتوای غزل پس از انقلاب اسلامی،به منظور فراهم شدن بستری مناسب برای این کار، اشاره ای مختصر به موضوع نقد و نیز ادبیات معاصر شده است . بررسی درونمایه ی غزل فارسی به عنوان معتبرترین قالب شعری در سالهای پس از انقلاب اسلامی، مستلزم شناخت و معرفی چهره های شاخص غزل معاصر است. در این پژوهش با معرفی هفت شاعر غزل سرای مشهور(قیصر امین پور، محمدعلی بهمنی، علیرضا قزوه، حسین منزوی،...