با نگاهی فضایی به استقرار و پیدایش سکونتگاههای روستایی در ایران، میتوان دریافت که الگوی غالب همواره به صورت مکانی و نقطهای بوده است. نتایج پژوهشهای اخیر در این امر مشخص میسازند که این توزیع مکانی سکونتگاهی ریشه در توزیع فضایی منابع پایه به صورت نقطهای و پهنهای دارد. این مقاله با بهرهگیری از الگوهای تحلیل فضایی جمعیت، از جمله ضرایب جینی، آنتروپی و مدلهای تحلیلگر فضایی و خوشهای (cluster)، در پی آ...

از شروع دوران فعالیت و پرتاب اشیای فضایی در تاریخ، معمولاً در زمان رفت و برگشت شی ء فضایی، این شیء علاوه بر  قلمرو دولت پرتابگر، از  قلمرو هوایی دولت های دیگر نیز عبور می کرده است. این پدیده هم اکنون نیز وجود دارد، مخصوصاً زمانی که پرتاب شی ء فضایی در نزدیکی مرزهای کشورهای همسایه اتفاق می افتد. حقوق بین الملل با موضوع عبور شی ء فضایی از قلمرو دولت های غیرپرتابگر چگونه برخورد کرده است؟ آیا دولت ها...

تحلیل اکتشافی داده‌های فضایی روشی برای بررسی الگوهای فضایی تصادفی و غیرتصادفی توزیع متغیرهای فضایی است و خودهمبستگی فضایی از کاربردی‌ترین و مهم‌ترین ابزارهای تحلیلی برای پژوهش در مورد داده‌های فضایی است. هدف از این پژوهش، تبیین فضایی الگوی‌های دما، بارش و رطوبت نواحی مرکزی ایران با استفاده از خودهمبستگی فضایی مدل­های موران سراسری و موضعی است. برای این منظور از داده­‌‌های 72 ایستگاه هواشناسی(همد...

سرمایه فضایی مفهومی نسبتاً نوین در ادبیات مطالعات شهری و فضایی تلقی می‌شود که افکار پژوهشگران جامعه‌شناسی، شهرسازی، و جغرافیا درباره سرمایه و فضای شهری را به یکدیگر پیوند زده، و گرچه حدود دو دهه از شکل‌گیری این دانش‌واژه می‌گذرد، همچنان گسیختگی و ابهام زیادی در دامنه‌های مفهوم سرمایه فضایی وجود دارد. مقاله حاضر با هدف تبیین مفهوم سرمایه فضایی، از روش اسنادی برای گردآوری داده‌ها استفاده کرده است ...

به کارگیری کارامد فنون و روش های برنامه ریزی در رهیافت های مبتنی بر تفکر راهبردی نیازمند درک درست پایه های نظری پشتیبان این فنون و روش ها است. فن swot پس از توسعه نخستین آن در مدیریت کسب وکار در برنامه ریزی فضایی نیز کاربرد گسترده ای یافته است و در فعالیت های برنامه ریزی فضایی در کشور ایران نیز بکار گرفته می شود، در حالی که چارچوب بکارگیری آن، چنانکه که پاسخگو به چارچوب نظری پشتیبان آن (یعنی تف...

توزیع نابرابر منابع و موقعیت‌های اجتماعی-اقتصادی در فضاهای شهری، ارتباط بین گروه‌های اجتماعی مختلف را کاهش داده، با تأثیرگذاری بر فرصت مشارکت در زندگی شهری، انزوای اجتماعی-فضایی را منجر می‌شود. اگرچه در زمینة تأثیر شکل شهری بر انزوای اجتماعی، پژوهش‌هایی صورت گرفته است، دانش کمی دربارة تأثیر پیکربندی فضایی شهر بر ظهور شبکه‌های اجتماعی مختلف وجود دارد که به‌واسطة تأثیرگذاری بر حرکت، بر انزوای اجت...

       سازمان فضایی شهرهای ساحلی به­گونه­ای است که در صورت نداشتن برنامه­ی مناسب جهت توسعه­ی فضایی پایدار، از آسیب­پذیری بالایی برخوردار می­باشد. به همین دلیل، این مقاله به بررسی برنامه­ریزی فضایی به عنوان برنامه­ای مؤثر در پایداری توسعه فضایی شهرهای ساحلی پرداخته است و برای تبیین و تدقیق موضوع ضمن بررسی مبانی نظری آن، با استفاده از مدل­های آماری مانند آزمون همبستگی اسپیرمن، طیف بورگادوس وسایر ...

ایران تا قبل از قرن حاضر از نظام شهری نسبتا متعادلی برخوردار بوده است، اما در شش دهه اخیر توسعه سرمایه داری در چهارچوب اقتصادی متکی بر نفت باعث عدم تعادل فضایی نظام شهری کشور گردیده است. از طرف دیگر تعادل فضایی نظام شهری در سطح ملی در گروه تعادل فضایی در سطح منطقه ای می باشد، از این رو پژوهش حاضر با هدف بررسی وضعیت تعادل فضایی نظام شهری ایران در سطوح ملی و منطقه ای طی دوره 1335 الی 1390 صورت پذ...

در اغلب مطالعات محیطی، داده­ها بر حسب موقعیت­شان در ناحیه مورد مطالعه معمولا وابسته فضایی هستند. تعیین ساختار همبستگی فضایی و پیشگویی دو مساله مهم در تحلیل داده­های فضایی هستند. برای تحلیل این داده­ها، اغلب یک مدل تغییرنگار پارامتری به تغییرنگار تجربی داده­ها برازش داده می­شود و براساس آن پیشگویی صورت می­پذیرد. با توجه به اینکه شکل بسته­ای برای برآوردگر پارامترهای تغییرنگار وجود ندارد، معمولا ا...

از چشم‌اندازهای جدید در برنامه‌ریزی توجه به مسئلۀ فضا و سازمان فضایی است که نیازمندی‌ها، ویژگی‌های فضا و اجزای سازمان فضایی را بررسی می‌کند. یکی از اجزای کلیدی سازمان فضایی، جمعیت است. جمعیت یکی از عناصر بنیادی در برنامه‌های اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی محسوب می‌شود، بنابراین شناخت ساختار، ابعاد و گستردگی فضایی آن از ابزارهای مهم تصمیم‌گیری و برنامه‌ریزی به شمار می‌رود. درک توزیع و پویایی جمعیت در...