Qiuomars Yazdanpanah Dero

Assistant Professor, Department of Political Geography, University of Tehran, Iran

[ 1 ] - A Security Effective Structure for National Defense in the 21st Century

In accordance with human necessities and deep attention into security, research studies have today became an irrefutable necessity in this area. It is noted that traditional concepts of this important issue have changed, as a result of occurring various events in the past, particularly in the 20th century; so that security is no more limited to protecting human beings against individual and col...

[ 2 ] - تحلیل ژئوپلیتیکی لزوم تغییرات جمعیتی و سیاست‌گذاری آمایشی در عرصة توزیع جغرافیایی آن در ایران

ایران از نظر ژئوپلیتیکی، برای دست‌یابی به وزن ژئوپلیتیکی بالا در سطح منطقه و جهان، و رفع تهدیدات پیرامونی، باید جمعیت خود را افزایش دهد. وسعت سرزمینی ایران به اندازه‌ای است که می‌تواند پذیرای جمعیتی بیشتر از جمعیت کنونی باشد. ایران هم اکنون با تراکم جمعیتی 46 نفر در هر کیلومتر مربع در رتبة 162 جهان قرار دارد. اما علاوه بر تعداد جمعیت، کیفیت و کارایی جمعیت نیز برای پیشرفت و افزایش وزن ژئوپلیتیکی...

[ 3 ] - بررسی تطبیقی ارتقای امنیت انرژی با بهره‌گیری از انرژی‌های تجدیدپذیر؛ در مقایسۀ ژئوپلیتیکی دو کشور ایران و ژاپن با الگوی مدیریت راهبردی

موضوع امنیت انرژی یکی از مضامین مهم در بررسی‌های امنیت ملی کشورهاست که اهمیت زیادی در مباحث مربوط به توسعة پایدار دارد. در دهه‌های اخیر با افزایش جمعیت جهان و نگرانی‌های ناشی از افزایش شایان‌توجه میزان مصرف سوخت‌های متعارف، ضرورت دسترسی پایدار و مطمئن به انرژی بیش از پیش آشکار شده است. باید درنظر داشت سوخت‌های فسیلی، منابع انرژی غیرقابل‌تجدید و محدودی هستند که در زمانی نه‌چندان دور پایان می‌پذی...

[ 4 ] - عوامل تأثیرگذار بر شکل‌گیری دولت‌های دیکتاتوری- رانتیر در منطقۀ خلیج فارس

بی‌شک جغرافیا و نفت در منطقة خلیج‌فارس مهم‌ترین عامل شکل‌گیری و تداوم حکومت‌های دیکتاتوری و رانتی بوده است. جغرافیا و مؤلفه‌های برآمده از آن در منطقة خلیج‌فارس مانند موقعیت، آب‌وهوا، ریزش‌های جوی و اقتصاد کشاورزی و دامی متأثر از ویژگی‌های جغرافیایی این منطقه تا حد زیادی در ایجاد بستر اقتصادی و نظام اجتماعی قبیله‌ای و عصبیت عربی و درنهایت در ساخت نظام حکومت‌های دیکتاتوری این منطقه نقش‌آفرین بوده...

[ 5 ] - تحلیل ژئوپلیتیکی بر دزدی دریایی در منطقۀ شاخ آفریقا

یکی از مهم‌ترین موضوعاتی که آمریکا در راستای حفظ و برقراری امنیت اقتصادی در سرتاسر دنیا به آن التزام دارد، تأمین امنیت مسیرهای تجارت دریایی است. این موضوع، برگرفته از محوریت آب به‌عنوان عامل برقرارکنندة صلح در جهان است که بر نقش آمریکا به‌عنوان قدرت برتر دریایی جهان در مواجهه با چالش‌ها و رفع تهدیدها از طریق به‌کارگیری پایگاه‌های نظامی دریایی خود تأکید می‌کند. با بررسی مناطق آلوده از نظر وجود د...

[ 6 ] - تحلیلی بر چشم‌اندازهای نظری دربارة جهانی‌شدن: نظریة مزیت ویژگی مکانی

جهانی‌شدن، فرایندی تاریخی است که با نخستین مهاجرتهای انسان در آفریقا آغاز شد و به دیگر نقاط جهان گسترش یافت. مهاجران، بازرگانان و دیگران، همواره در طول تاریخ، عقاید و کالاهای خود را به دیگر نقاط جهان منتقل کردهاند. این امر، ابتدا در مسافت‌های کوتاه و بعد در مسافتهای بلندتر انجام شد. در واقع، جهانی‌شدن فرایندی است که از زمان آفرینش انسان وجود داشته و در دهه‌های اخیر، رشد چشمگیری داشته است. در...

[ 7 ] - بررسی گفتمان‎های امنیّت ملّی جمهوری اسلامی ایران

در این نوشتار کوشش بر این بوده است تا به تحلیل و بررسی دو گفتمان امنیّتی موجود در جمهوری اسلامی از ابتدا تا کنون، سیر تکوینی و علل شکل‎گیری آن در جمهوری اسلامی ایران بپردازد. گفتمان نخست، به‎نام گفتمان انقلابی، مایه‎های نظریه‎ای خود را از اندیشه‎ی سیاسی اسلام، قانون اساسی و دیدگاه‎های تصمیم‎سازان دریافت می‎دارد که تفسیری فراملّی و امّت‎محور و از دیدگاهی گسترده‎تر و مستضعف‎نگر از امنیّت ملّی جمهوری ا...

[ 8 ] - ژئوپولیتیک و اهمّیّت ابعاد پنجم با مطالعه‎ی نقش قدرت اطلاعات و استراتژی رزم مدرن در قرن بیست‎ویکم

هدف از نگارش این مقاله، بررسی دیدگاهی جدید در حوزه‌ی علم ژئوپلیتیک است که بنای آن قدرت اطلاعاتی و رشد شاخص‌های رزم مدرن در نظام معاصر است و براساس اهمّیّت ژئوپلیتیک در عصر حاضر و نقش‌آفرینی آن در نظام بین‌الملل و تحوّلات متصوّر بر آن استوار شده است. واژه‌ی اینفوسفر (نیروی اطلاعاتی)، به‎دلیل ماهیّت ظریف و حسّاس خود، اهمّیّت زیادی در دست‌یابی به پاسخ فرضیه‌های این نوشتار دارد؛ زیرا مفاهیم ژئوپلیتیکی در ز...

[ 9 ] - ارائۀ الگوی آمایش سرزمین نواحی ساحلی دریای مکران با رویکرد توسعه و امنیت پایدار منطقه‌ای (مطالعۀ موردی: شهرستان‌های چابهار و ایرانشهر)

یکی از مهم‌ترین عواملی که امنیت یک کشور را تهدید می‌کند، وجود نابرابری‌های فضایی بین مناطق مختلف جغرافیایی آن است. وجود بی‌عدالتی‌های جغرافیایی و توسعة نامتوازن بخش‌های جغرافیایی یک کشور به‌ویژه بین مناطق مرکزی و پیرامونی ممکن است به همبستگی و وحدت ملی آسیب بزند و به بروز تحرکات واگرایانه به‌ویژه در مناطق قومی بینجامد. این مسئله تأثیری سوء بر قدرت ملی دارد. از دیدگاه صاحب‌نظران، از جمله ایساکسو...

[ 10 ] - تحلیل ساختار فضایی جمعیت سکونتگاههای شهری و روستایی (مطالعه موردی: استان زنجان)

از چشم‌اندازهای جدید در برنامه‌ریزی توجه به مسئلۀ فضا و سازمان فضایی است که نیازمندی‌ها، ویژگی‌های فضا و اجزای سازمان فضایی را بررسی می‌کند. یکی از اجزای کلیدی سازمان فضایی، جمعیت است. جمعیت یکی از عناصر بنیادی در برنامه‌های اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی محسوب می‌شود، بنابراین شناخت ساختار، ابعاد و گستردگی فضایی آن از ابزارهای مهم تصمیم‌گیری و برنامه‌ریزی به شمار می‌رود. درک توزیع و پویایی جمعیت در...

[ 11 ] - بررسی جغرافیایی حضور زنان در مجلس شورای اسلامی در ایران (با تأکید بر مجلس دهم)

جغرافیای انتخابات، به‌عنوان گرایشی از جغرافیای سیاسی، به مطالعة الگوهای فضایی توزیع قدرت در قالب روابط متقابل جغرافیا، فضا، انتخابات و قدرت می‌پردازد. زنان به‌رغم اینکه نیمی از جمعیت جامعه و اکثریت تحصیل‌کردگان آموزش عالی را به خود اختصاص می‌دهند، در سطح برگزیدگان سیاسی و سطوح عالی مشارکت سیاسی سهمی بسیار اندک دارند. مقالة حاضر با روش توصیفی‌ـ تحلیلی و با استفاده از منابع کتابخانه‌ای تلاش دارد ...

[ 12 ] - بررسی ازدواج مردان مهاجر افغانی با دختران ایرانی و آثار و پیامدهای اجتماعی آن بر کشور بر مبنای جغرافیای جرم و آسیب های اجتماعی

در دوران اقامت طولانی مهاجران افغانی در ایران، حدود 30 هزار نفر از زنان ایرانی با مردان افغانی ازدواج کردند. ازدواج زنان ایرانی با افغان‌ها نگران‌کننده است؛ به‌ویژه که 98‌درصد از این ازدواج‌ها با شکست همراه‌اند. غیرقانونی‌بودن ازدواج با اتباع غیرمجاز، مشکلات شناسنامه‌ای، تحصیلی، بهداشتی و اسکان فرزندان آنان را در پی دارد و زنان را دچار سردرگمی و آوارگی می‌کند. با توجه به اینکه اکثر افرادی که تن...

[ 13 ] - برنامه‌ریزی و مدیریت مکانی شعب اخذ رأی انتخابات در محیط سیستم اطلاعات جغرافیایی (GIS)

مدیریت و برنامه‌ریزی مکانی انتخابات، از مباحث مهمی است که در دنیای معاصر اهمیت گسترده‌ای پیدا کرده است. امروزه شیوه‌های متعددی در حوزۀ مدیریت انتخابات در کشورهای دنیا مرسوم است و در ایران نیز با گذشت 37 سال از انقلاب اسلامی، مسئلۀ انتخابات و شیوه‌های اجرایی آن از مباحث مورد توجه نظام سیاسی کشور است، چراکه از یک سو، انتخابات از مهم‌ترین رویدادهای سیاسی کشور بوده و از سوی دیگر با حداقل بیش از ۳۰ ...

[ 14 ] - نقش تطبیقی آمایش سرزمین در تبیین رابطه جغرافیا با توسعه: با تأکید بر نواحی خاص مرزی، ساحلی جنوب ایران

آمایش سرزمین نتیجه بازتاب اندیشه و عملکرد مستمر و با نظم و برنامه گروههای انسانی در مقیاسهای متفاوت (روستایی، شهری، ناحیهای و ملی و حتی در برخی مصادیق بین المللی) است تا توزیع هماهنگ انسانها و فعالیتهای اقتصادی را در رابطه با منابع طبیعی ناحیه تأمین کند. آمایش سرزمین در خدمت انسان برای ارتقای سطح کیفی زندگی او است. و تفکر آمایشی بیانگر روح فعال و جسم پویای بشری با درک جغرافیایی است. آمایش...

[ 15 ] - آمایش فضایی شهرستان های استان هرمزگان با استفاده از روش‌های تصمیم گیری چندمعیاره

آمایش‌ فضایی، مجموعه‌اى از دانش‌هاى جدید است که به طرز هماهنگ و تلفیق یافته عمل می‌کنند و کارشناسان رشته‌هاى گوناگون علوم‌اجتماعى، مهندسى و علوم‌ جغرافیایی با مشارکت گروهى و گفت و شنود منطقى می‌توانند، در محدودهى مسائل آمایش سرزمین مطالعه و برنامه‌ریزى کنند. پژوهش حاضر، با چنین هدفی به بررسی چگونگی برخورداری فضایی در سطح استان هرمزگان پرداخته است. شاخص‌های این پژوهش توسعهی زیرساختها و امک...

[ 16 ] - تحلیل عوامل ژئوپلیتیکی شکل‌گیری ائتلاف نظامی عربی در منطقۀ جنوب غرب آسیا و آثار آن بر امنیت جمهوری اسلامی ایران

منطقۀ ژئوپلیتیکی جنوب غرب آسیا به‌‌‌دلیل نقش‌آفرینی قدرت‌های فرامنطقه‌‌ای همواره با تحولات فراوانی مواجه بوده است. در ماه‌های اخیر نیز برخی کشورهای حاشیۀ خلیج‌فارس به اقداماتی برای شکل‌دهی به ائتلاف نظامی عربی در این منطقه پرداخته‌‌اند. با توجه به افزایش تنش‌ها میان ایران و عربستان، حمایت همه‌جانبۀ آمریکا از عربستان در تقابل با ایران و افزایش تلاش‌ها برای شکل‌گیری ائتلاف نظامی عربی علیه ایران، ...

[ 17 ] - شهروندی و دموکراسی در فضای مجازی از واقعیّت تا فراواقعیّت

انسان در عصر حاضر با ورود به دنیای مجازی با پدیده های بسیار متفاوتی در عرصه گوناگون زندگی مواجه شده است.ورود به این دنیای متفاوت مفهوم سنّتی دولت که با مرزهای جغرافیایی همراستا بود، دچار ابهام شده و به تبع آن شهروندی و دموکراسی در تعاریف خود با ابهام کارکردی روبرو شده‌اند. می‌توان دو دیدگاه کلّی را دربارۀ‌ این‌که آیا اینترنت، دموکراسی و به تبع آن حقوق شهروندی را تقویت می‌کند؟ دیدگاه خوشبینانه بر ...

[ 18 ] - شهروندی و دموکراسی در فضای مجازی از واقعیّت تا فراواقعیّت

[ 19 ] - تحلیل ژئوپلیتیک اثرگذاری اینترنت در افزایش فعالیت تروریسم: با تأکید بر داعش

گسترش فناوری اطلاعات و ارتباطات، از جمله اینترنت و مشتقات وابسته به این نرم افزار پرقدرت که در درون مفهومی به نام فضای مجازی تعریف می‏شود، عرصه‏ شکل‏گیری مجموعه‏ای از ارتباطات میان گروه‏های اجتماعی متفاوت از فاصله‏های بسیار دور در دنیای واقعی است که فرصت‏ها و تهدیدات نوینی را فراروی دولت‏ها قرار داده است. به طور مثال فعالیت‏های تروریستی از جمله تهدیدات نوینی است که فضای مجازی موجبات آن را ف...

[ 20 ] - کارکرد فضای مجازی در ارتقای سطح فکری و اجتماعی زنان در ایران

فضای مجازی که به دلایل کارکردهای متعدد و جذابیت‌های نو به دنیای دوم انسان‌ها تبدیل شده، تأثیرات بسیار پیچیده‌ای بر رفتار و کردار انسان‌ها به‌جا گذاشته است. این فناوری نو ارتباطی که محصول دورة چهارم دستاوردهای فنی بشر به‌شمار می‌آید، توانسته است به‌طرز‌شگفت‌آوری در تمام گروه‌های سنی به‌گستردگی نفوذ پیدا کند. در این پژوهش، سعی شد که ابعاد مختلف کارکردهای فضای مجازی و شبکه‌های اجتماعی به‌مثابة رسا...

[ 21 ] - بررسی روند مشارکت زنان در انتخابات مجلس شورای اسلامی (دوره‌های 8، 9 و 10) (مطالعۀ موردی: شهر تهران)

جغرافیای انتخابات از مباحث مهم‌ جغرافیای سیاسی است که از طریق همین گزینش‌های سیاسی مهم‌ترین افراد سیاسی کشور به‌صورت رسمی انتخاب می‌شوند. چنانچه یک کشور مانع مشارکت بعضی مردم در انتخابات شوند، این نظام دموکراتیک نیست. یکی از وجوه مهم دموکراتیک‌بودنِ نظام سیاسی حضور و فعالیت زنان در عرصه‌های سیاسی است و در این میان نحوة برخورد و رفتار جامعه با زنان از شاخص‏های مهم توسعۀ سیاسی و اجتماعی در آن جامع...

[ 22 ] - ارزیابی الگوهای سیاستگذاری و مدیریت قومی در ایران

کمال مطلوب هر حکومت ملی، برخورداری از ملت یکپارچه است که همگان به هویت فراگیر ملی تعلق خاطر داشته و به آن وفادار باشند. این مهم جز با سیاستگذاری و مدیریت مناسب به‌دست نمی‌آید. کشورهایی که گروه‌های قومی مختلف دارند باید در برنامه‌های متعدد سیاسی، اقتصادی و اجتماعی با اتخاذ سیاست‌های خاص به گروه‌های قومی احترام گذارند و در راستای ایجاد همگرایی و حفظ تمامیت ارضی جامعه گام بردارند. هدف پژوهش حاضر ا...

[ 23 ] - Dust Crises and its Regional Geopolitical and Security Impact in West Asia

Western Asia has recently become an arena for significant upheavals of various kinds, be it political, safety-related, geopolitical, social, etc. These have in turn focalized the salience of the region as well as its ensuing situation and challenges on a global perspective. Such a naturally-born phenomenon is characterized, amidst other factors, by its transregional quality, granting it some so...

[ 24 ] - برآیند نقش ژئوپلیتیک جریانات فکری خاص خاورمیانه در امنیت منطقه ای

سابقه‌ی گروهای سیاسی و احزاب سیاسی در جهان اسلام، به‌خصوص در منطقه‌ی خاورمیانه، ریشه در اندیشه‌های اسلامی و تعلقات این اندیشه‌ها در چند صدسال اخیر دارد به‌طوری‌که پس از دوره‌ی عثمانی شاهد تبدیل این اندیشه‌ها و دگرگونی‌شان در قالـب احـزاب و گروه‌هـای سیاسی هستیم. مهم‌ترین بخش تحولات خاورمیانه در جهان اسلام رخ می‌دهد، جهان اسلام در عمل مناطقی از شـمال افریقـا تـا خاورمیانـه و آسیای مرکزی را شامل ...

[ 25 ] - تبیین عوامل نظامی کلیدی تأثیرگذار بر قدرت دفاعی ایران در افق زمانی 1410

موقعیت ژئوپلیتیکی و ژئواستراتژیک ایران در منطقه استراتژیک خلیج فارس منجر به ایجاد وضعیتهای خاص و بروز تهدید علیه امنیت ملی و منافع ملی کشور در گذشته، حال و آینده شده است که در مقاطع خاص تاریخی نیز منجر به بروز جنگ و درگیری با کشورهای همسایه و سایر قدرتهای منطقهای و فرامنطقهای گردیده که با توجه به حاکم بودن شرایط عدم وجود قطعیت در پیشبینی آینده مناسبات و تحولات ایران در منطقه و نظام بینال...

نویسندگان همکار

سیدمهدی موسوی شهیدی 1

سجاد کریمی پاشاکی 1