در مقالة حاضر به بررسی واژة «دیدن» از منظر معناشناسی قالبی می­پردازیم و نشان می­دهیم که چگونه معنای برخی از واژه­ها در تجارب روزمره و دانش پیش زمینة انسان­ها وجود دارد. به عبارت دیگر، هدف این مقاله دستیابی به تفاوت معنایی ظریف بین واژگان هم معناست و تصور بر این است که ریشة این تمایزات در تجارب نهفته باشد که چنین تمایزات معنایی در لغت‏نامه‏ها عموماً نادیده گرفته می­شود. راهکار انجام این تحقیق، بر...

در این پژوهش، روابط معنایی درون زبانی اسامی در سه شبکه واژگانی فارس نت، یورونت و وردنت پرینستون را مقایسه کرده ایم. برای این منظور، ابتدا شبکه واژگانی و روابط موجود بین واحدهای سازنده آن و سپس روابط معنایی موجود بین دسته های هم معنای اسم در شبکه واژگانی را معرفی کردیم. در این پژوهش، می کوشیم به این سؤالات پاسخ دهیم که آیا تفاوتی ازلحاظ نوع و تعداد روابط بین این سه شبکه واژگانی وجود دارد و درصور...

فرهنگ ایرانی که از سده های نخست اسلامی وارد زبان و ادبیات عربی شده بود، در قرن چهارم گویی جزئی از فرهنگ عربی شده، در میان مردم رایج و معمول بود. این فرهنگ با ابزار زبان انتقال داده شد. بنابراین نفوذ گسترده آن را باید در آثار نویسندگان ایرانی نژاد عربی نویس یافت. ابوحیان توحیدی، دانشمند بزرگ جهان اسلام در قرن چهارم هجری، از جمله این نویسندگان است که در آثار او نشان ایران فراوان است؛ در کتاب الام...

بافت فرهنگی از جمله مباحث مطرح در معناشناسی است که در فهم متن، به‌ویژه متون ادبی کارایی بسزایی دارد. هر متنی برخاسته از اندیشه و فرهنگ فردی و جمعی است و در این میان، برخی واژگان موجود در آن، گفتمان فرهنگی خاصی دارند که چالش‌های اساسی در ترجمه ایجاد می‌کنند. گفتمان و نگرش گفتمانی متن را در کنار بافت و عناصر تشکیل‌دهندة آن، به‌ویژه عناصر فرهنگی در نظر می‌گیرند. در این پژوهش به دنبال آن هستیم تا ب...

معناشناختی شاخه‌ای از دانش زبان‌شناسی شناختی است که سعی در ایجاد برقراری ارتباط میان واژه‌ها و مفاهیم ذهنی از طریق الگوگیری از افعال فیزیکی و اندام‌های جسمی انسان دارد. ازجمله شیوه‌هایی که معناشناسی شناختی بدان تکیه کرده ‌است،بسطاستعاری معنای مرکزی واژگان و ارائه طرح‌واره‌ تصویری در جهت درک مفهوم انتزاعی نهفته در حوزه معنایی واژه در بافت زبانی‌گفتاری است. قرآن کریم، این معجزه ادبی‌فرهنگی، که با...

دین از واژگان پرکاربرد در قرآن کریم است و اندیشمندان اسلامی از منظرهای مختلف به بررسی مفهومی آن پرداخته اند. با این حال، کاربردهای متنوع و مختلف آن در قرآن کریم و مشکل روش شناختی تلاش های گذشته سبب شده که همچنان در ابهام باقی بماند. از این رو بررسی معنایی آن با استفاده از روش های نوین تحلیل معنا ضروری می نماید. معناشناسی به بررسی مؤلفه ها و حوزه ی معنا یی واژگان کلیدی قرآن کریم از طریق شناسای...

واژه «کتاب»، یکی از مفاهیم اساسی قرآن‌ است که از دیرباز مورد توجه قرآن‌پژوهان بوده‌است. این واژه 231 مرتبه در قرآن ذکر‌شده و در هم‌نشینی با واژه‌های کلیدی همچون قرآن، حق، امام و حکمت قرار‌گرفته‌است. کاربرد وسیع این واژه در قرآن و پیوند آن با دیگر مفاهیم قرآنی، جایگاه خاص این واژه را در بین واژه‌های قرآنی و ضرورت تبیین مفهوم آن‌را روشن می‌سازد. با در نظر گرفتن روش معناشناسی به‌عنوان روشی سودمند ...

قرآن کریم «تبیاناً لکلِّ شئ» است و به همه علوم و فنون به شکل موجز و مختصر اشاره نموده است. یکی از مباحثی مهمی که در این کتاب آسمانی وجود دارد، مباحث مربوط به علم جنین شناسی است که قرآن کریم با ظرافت خاصی در رابطه با آن سخن به میان آورده است. رسیدن به معنای اصلی واژگان و دلالات آن‌ها نیاز به مباحث معناشناسی دارد که با مراجعه به کتاب‌های لغوی اصیل و قرآن کریم و بررسی سیر تطورات آن میسر می‌شود. دومی...

حدیث جنود عقل و جهل، حدیثی است که عقل را به عنوان ابزار هدایت در مقابل جهل به عنوان ابزار ضلالت به صورت مجموعه ای متشکل از قوای مختلف و در سطوح و لایه های متنوع عرضی و طولی و به صورت سمبلیک و نمادین توصیف کرده است. پژوهشگران قرآنی همواره با توجه به زنده و پویا بودن معارف دینی، به ترغیب قرآن و امامان، نسبت به درک و کشف همه سطوح و لایه ها و نویابی ساحتهای معنایی معارف دینی، مشتاق هستند. زبان شناس...

سخنگویان زبان غالباً وقوع رویدادها و وقایع را به لحاظ ذهنی به زمان خاصی مربوط می­نمایند و بر همین مبنا گزاره­های ذهنی خود را در قالب زمانی خاصی که چارچوب آن عمدتاً توسط واژگان و دستور زبانشان تعیین می­شود قرار می­دهند. هدف این مقاله ارائه بازنمایی معنای ذهنی زمان آینده در زبان فارسی است. نظریه­ی بازنمایی گفتمان [1] از جمله نظریات معنایی است که با دیدی پویا معنای پاره گفتارهای زبانی را بررسی کرده ...