این پژوهش، موضوع: «بررسی تطبیقی مبانی فقه سیاسی مکتب قم و نجف، با تأکید بر اندیشه های حضرت امام (ره) و آیت الله خوئی (ره)» را با ابزار کتابخانه ای و استفاده از کتابخانه های دیجیتالی و بیان توصیفی- تحلیلی داده ها مورد بررسی قرار می دهد. پرسش اصلی عبارت است از: «کدام یک از دو رویکرد نظارتی و ولایتی با رسالت فقه اسلامی سازگارتر و با چشم انداز جوامع اسلامی و تمدن بشری کارآمد تر می باشد؟». فرضیه این...

هر نظریه ای برای تداوم خود نیازمند است تا با مقتضیات زمانی و مکانی هماهنگی و تحول یابد. در تحول یک نظریه، باید فرضیه های اصلی یک نظریه را حفظ کرد تا به بن و ریشۀ آن ضربه وارد نشود. ازسوی دیگر، تحول باید به گونه ای باشد که یک نظریه بتواند با شرایط زمانی و مکانی خود وفق یابد. این همان چیزی است که در روش شناسی لاکاتوش مشاهده می شود. ایمر لاکاتوش ازجمله فیلسوفان علم محسوب می شود. او منتقد روش شناسی...

هرچند مصلحت در فقه سیاسی شیعه سابقه طولانی دارد، اما امام خمینی بحث «مصلحت نظام» را به عنوان یکی از نوآوری‌های خود در فقه سیاسی  شیعه مطرح کردند. هیچ فقیه سیاسی شیعی قبل از امام  به بحث مصلحت دولت به شکل تفصیلی توجه نداشته؛ زیرا دولت به عنوان یک واحد سیاسی، محور تحلیل فقها(ی سیاسی) نبوده است. درواقع، ایشان با طرح مسئلة مصلحت، ولایت فقیه را از یک نظریه فرد- محور به نظریه‌ای نهاد– محور سوق دادند؛...

معمولاً عالمان دینی متأثر از مبانی دین‌شناختی و نیز شرایط اجتماعی ـ سیاسی که در آن به‌سر می‌برند، نگرش‌های متفاوتی به عرصة سیاست پیدا می‌کنند. برخی نگرش سلبی به سیاست دارند و به جریان زندگی سیاسی شیعیان در عصر غیبت اعتقاد ندارند و پاره‌ای دیگر با نگرشی ایجابی به سیاست، معتقد به اقامة وظایف امام معصوم‌(ع) در کلیت عصر غیبت‌اند. آیت‌الله تبریزی از جمله عالمان سنتی است که نگرشی ایجابی به سیاست در سا...

آیت الله بهشتی از جمله رهبران تأثیرگذار در جریان انقلاب اسلامی و تأسیس نظام جمهوری اسلامی در ایران است. در این مقاله کوشش شده است؛ دیدگاه این فقیه شهید در باره "رهبری و حکومت" مورد ارزیابی قرار گیرد. این ارزیابی با توجه به نظریه "امت و امامت" و نیز دیدگاه ها و نظرات وی در باره برخی اصول عمده قانون اساسی مصوب 1358 جمهوری اسلامی ایران انجام شده است. تلاش شد، تفسیر شهید بهشتی از برخی مفاهیم ع...

چکیده: موضوع حاکمیت و امامت جامعه اسلامی و نیز مباحث سیاسی و اجتماعی در آموزه های اسلامی به طور مبسوط و کامل بیان شده است. اما با توجه به نیاز جهان اسلام به نظریه های نو در ساحت اندیشه سیاسی که منطبق بر دو عنصر زمان و مکان باشد، استخراج و ارائه این نظریه ها امری ضروری به نظر می رسد. آنچه در این پژوهش بدان پرداخته شده است پیگیری و بررسی موضوع ولایت فقیه در فقه شافعی می باشد. تأکید فقه سیاسی شا...

از دیدگاه شیخ ابی ‏الصلاح حلبی (فقیه و متکلم قرن پنجم هجری) انسان موجودی مکلّف آفریده شده و برای انجام درست تکالیفش و رهایی از شرّ نیازمند ریاستی مقتدر و با تدبیر است تا او را به خیر و رستگاری رهنمون کند. چنین ریاستی در عصر حضور، توسط معصوم علیه‏ السلام که اعلم الناس به احکام دینی و تدبیر سیاسی است محقق می ‏گردد و در عصر غیبت از طریق فقیه عادل، که نیابت در ولایت از سوی معصوم را دارد، عملی می‏گردد...

اگر مشارکت سیاسی را به معنای عام، سهیم شدن افراد در سطوح مختلف فعالیت در نظام سیاسی در نظر بگیریم، با توجه به نظریه های ولایت فقیه، نوع مناسبات فرد و دولت در بحث از مشارکت سیاسی از حیث نظری، کارگزارانه (ولیّ ـ عامل) است. شاخص های مورد نظر مشارکت سیاسی که در این نوشته مورد تحلیل قرار گرفته است عبارتند از: حق انتخاب کردن، حق انتخاب شدن، حق مخالفت و حق نظارت و انتقاد.

چکیده: واژگان کلیدی: مصلحت، مصلحت نظام، حکم، حکم حکومتی، امام خمینی، مقام معظم رهبری. هدف اصلی رساله حاضر بررسی «مصلحت نظام از دیدگاه امام ورهبری» است. در این راستا ابتدا کلیاتی را در مورد مفهوم مصلحت مرور کرده وضمن تعریف مصلحت بر ضرورت بحث از آن تأکید نموده ایم. در ادامه و برای تبیین هرچه بهترابعاد مختلف موضوع، مباحث زیر مورد توجه قرار گرفته است : مصلحت در فقه شیعه واهل سنت جایگاه مهمّی دارد...

بحث این رساله این است که قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران که مبین نهادهای فرهنگی اجتماعی، سیاسی و اقتصادی جامعه ایران براساس اصول و ضوابط اسلامی است در تبیین نظام سیاسی جمهوری اسلامی حاکمیت مردم را در طول حاکمیت خدا به رسمیت شناخته و بدین ترتیب به نوعی تلفیق بین نظریه حاکمیت الهی و نظریه حاکمیت الهی و نظریه حاکمیت مردم که طی قرنهای متمادی هر کدام به تنهایی توجیه گر مشروعیت نظام های سیاسی مختلف ب...