کهن الگو تمایل ساختاری نهفته ای است که بیانگر محتویات و فرایندهای پویای ناخودآگاه جمعی در سیمای تصاویر ابتدایی است و در همه دوران ها و نژادها مشترک است. کهن الگوها در اشکال نمادین در رؤیا و اساطیر و دین و ادبیات، موضوع مطالعه اند. معنای کاربردشناختی،بخشی از معنا است که فوق العاده متغیر است و در بافت کلامی مشخص می شود و به عوامل زیادی وابسته است. در این مقاله، برجسته ترین کهن الگوها در شعر شاملو...

در این نوشتار سعی بر آن است که نمودهای تغییریافتۀ کهن الگوی مام مِهین(1) در شعر حافظ ردیابی شود. نمودهایی که بعد از متلاشی شدن شخصیت یگانۀ این عنصر مادینه قدرتمند، ابتدا در قالب خدابانوها به زندگی خود ادامه داد و سپس به ضمیر ناخودآگاه انسان منتقل شد و دوباره از طریق هنر بر ذهن و زبان نوع بشر جاری گشت. این جست وجو می­تواند پاسخی برای این پرسش­ها بیابد که آیا می­توان گفت حافظ جزو آن دسته از شاعران...

اسطوره و کهن الگوها بیانگر آمال و اندیشه های جهان شمول انسانی اند. از سویی اسطوره نشانگر تأمل، تجربۀ دینی و رویارویی آدمی با امر قدسی اند. اگرچه اندیشه و زیست انسان دچار تغییرات و دگرگونی های گونا گون است؛ اما از نفوذ اسطوره و کهن الگوها رهایی ندارد. بر این مبنا، روایت های عرفانی یکی از اساسی ترین محمل ها برای بروز کهن الگو و اسطوره هاست. نگارنده با توجه به اهمیت نمادپردازیِ روایت های عرفانی و ل...

در سبک شناسی نوین، بین روانشناسی و مختصات سبکی شاعر یا نویسنده رابطه وجود دارد. یونگ معتقد بود که یک ناخود آگاه جمعی میان همه انسان ها مشترک است. ضمیمه ناخودآگاه جمعی خود در بردارنده کهن نمونه هایی است که انسان از نیاکان به یادگار دارد. هنر و ادبیات از طریق آرکی تایپ به تاریخ قدیم همه افراد بشر می پیوندد و هر خواننده ای به نوعی خود را ناخودآگاه در آن باز می یابد. بین اندیشه هـای ناب حافـظ و مقو...

«چهارباغ» صحیح است یا «چارباغ»؟ این سؤال اصلی نوشتار پیش روست. هرگاه برای فهم عمیق تر این پدیده به متون تاریخی، کتاب ها، سفرنامه ها، زندگینامه ها و حتی کتیبه ها سر می زنیم مشاهده می کنیم که واژه «باغ» به عرصه ای دلپذیر، پر از گل، گیاه، درخت و آب جاری، اما منظم و برپایه هندسه ای مشهود، اطلاق شده است. در این میان«چهارباغ»  یا شاید «چارباغ» اشاره ای به الگوواره نظم دهنده به آب ، گیاه و بنا در عرصه...

شاهنام? فردوسی دارای ظرفیت های فراوانی در پژوهش های ادبی است که مهمترین آنها جنبه های اسطوره شناختی آن است . فردوسی، شاهنامه را بر اساس اسطوره های کهن ایرانی سروده و بر این مطلب آگاه بوده است که همواره این سروده ها واقعی نیستند، بلکه رمزی و تأویلی هستند. بسیاری از اسطوره شناسان روشهایی در تأویل اسطوره ها ارائه کرده اند که یکی از آنها «وگلر» است. اما، وی از نظریات یونگ و کمبل استفاده کرده است. و...

بررسی و تحلیل آثار ادبی بر بنیاد دیدگاه­های جدید باعث فهم جنبه­های ناشناخته اثر ادبی می­شود. داستان زال و رودابه، که در آن  با مهارتی خاص لطافت عاشقانه با صلابت حماسه درهم آمیخته، ترکیبی نوآیین و شگفت به وجود آمده، تاکنون از چشم­انداز نقد روانکاوانه مورد تحلیل واقع نشده است. بررسی روانکاوانه­ی این داستان بر اساس دیدگاه یونگ و تحلیل کهن­الگوهای آن، می­تواند دریچه­های تازه­ای از معانی نهفته در شا...

آثار سعدی به عنوان پاره ای از شاهکار های ادب فارسی، ریشه در اندیشه ها و باورهای کهن دارد و از آبشخوری به نام ناخودآگاه جمعی بهره مند است. هدف این مقاله آن است که نشان دهد آثار سعدی از زاویه دید نقد کهن الگویی، مجموعه ی گسترده ای از مفاهیم نمادین و آرکی تایپ هاست. در این مقاله بر روی کهن الگوهایی چون سایه، نقاب و آنیما تامل شده است. این مقاله بر آن است که ابعاد متنوع و پیچیده ی بازتاب یافته از ش...

کهن الگوها ، نمادها و اساطیر، عناصر اصلی آفرینش های هنری و کاملاً با هم مرتبط هستند که با بررسی آنها در شعر شاعران مختلف می توان به خصوصیات و دیدگاه های خاص آنان پی برد. عوامل ظهور و قالب انعکاس این عناصر در شعر معاصر، و شگردهای خاص هریک از شاعران در نوع استفاده از این عناصر از سوالات اصلی این تحقیق به شمار می رود. اوضاع خاص اقلیمی، گرایش های سیاسی و فضای خانواده، کاملاًدر ظهور کهن الگوها، نمادها...

تحلیل متون ادبی گذشته ی ادب فارسی از دیدگاه های جدید می تواند موجب زایش وکشف معانی جدید در این آثار گردد . شاهنامه ی فردوسی از آثار ارزنده ای است که می تواند از دیدگاه های مختلف از جمله روانکاوی بررسی شود و نتایج مفیدی به دست دهد . از میان روانکاوان و روانشناسان که آراء و نظریاتش با آثار حماسی ، عرفانی ، داستان ها و اشعار معاصران و اسطوره ها سازگار و قابل تحلیل است ، کارل گوستاو یونگ بنیانگذا...