یکی از رویکردهای مهم نقد و بررسی آثار ادبی، نقد کهن‏الگویی یا اسطوره‏شناختی است که آن خود یکی از متفرعات نقد روان‏شناسی‏ ژرفانگر به‏شمار می‏آید. این نوع رویکرد که بر پایه اندیشه روان‏پزشک سوئیسی، کارل گوستاو یونگ تکوین یافته، به بررسی و تحلیل عناصر ساختاری اسطوره که در روان ناخودآگاه جمعی حضور دارند، می‏پردازد. در نظر یونگ این عناصر نوعی تجربه همگانی است که به گونه‏ای در همه نسل‏ها تکرار می‏شود...

مقاله­ی حاضر پژوهشی در شعر بلند طغرای مشهدی از شاعران و نویسندگان قرن یازدهم هجری قمری است. این شعر که در قالب مسمّط مخمس در یکصد و سی و چهار بند آمده است، به یکی از آثار او به نام «اعتقادیه» تعلق دارد؛ اثری که نایاب است و در مجموعه­ی آثار طغرا و کلیات و رسائل او و در هیچ یک از تذکره ها و حتی تاریخ ادبیات ایران نیامده است. این شعر به طور کامل در نسخه­ی خطی مناقب علوی اثر میر حسین علی خان تالپور ...

چکیده این پژوهش با عنوان "بررسی ضمیرناخودآگاه جمعی در شعر فروغ فرخ زاد" برآن است تا شناختی ژرف از ضمیرناخودآگاه جمعی و نمودهای آن با چشم اندازی نو به شعر شاعر معاصر، فروغ فرخ زاد عرضه بدارد. کارل گوستاو یونگ (1875-1961) ، روانکاو مشهور قرن بیستم به عنوان نخستین کسی که ناخودآگاه جمعی را مطرح کرد، قایل به دو گونه ناخودآگاه درروان هر فرد بود : فردی و جمعی. این قسمت از روان همگانی شامل محتویات...

کهن الگوها مفاهیم مشترکی است که از گذشته های دور واز اجداد بشر نسل به نسل منتقل شده در پستوی ضمیر ناخودآگاه جا گرفته است. این صور پیش از رسیدن به مرز خودآگاهی در نمادهای گوناگون طبیعی جلوه گر شده اند و در آثار هنرمندان نمود پیدا می کند.ازطریق نقد کهن الگویی متون عرفانی نظیر منطق الطیر عطار نیشابوری می توان به زبان مشترک ادبیّات،تجربه ی عرفانی ودانش روان شناسی دست یافت.کارل گوستاو یونگ، بنا بر تج...

چکیده نهاد آدمی دربردارنده ی دو قلمرو خودآگاه و ناخودآگاه می باشد و ناخودآگاه خود به دو بخش فردی و جمعی تقسیم می شود. ناخودآگاه جمعی بنیادی ترین یافته ی یونگ است. از نظر یونگ ناخودآگاه جمعی، فطری و همگانی است و از محتویات و رفتارهایی برخوردار است که زمینه ی روانی مشترک را تشکیل می دهد و انواع مختلفی را شامل می شود که یکی از آن ها آنیما است. آنیما، در ژرفای ناخودآگاهی نهفته است که منشأ بسیار ...

کهن الگوها، مفاهیم مشترکی هستند که ریشه در ناخودآگاه جمعی انسان ها دارند. این اصطلاح را نخستین بار یونگ در بحث ناخودآگاه جمعی اش مطرح کرد و آن را آرکی تایپ – الگوی نخستین، صورت مثالی، صورت ازلی- نامید. کهن الگوها را می توان شامل تصاویر، مایه ها و انگاره ها و نوع دانست. کهن الگوی منجی از انواع مایه ها و انگاره ها و مفاهیم مشترکی است که میان جوامع و فرهنگ ها و ادیان مختلف وجود دارد. منجی، فردی اس...

همه ما از نظر زیست شناختی، به میزان چشمگیری ظرفیت های جنس دیگر را داریم؛ از این رو، واجد صفات مردانه و زنانه به طور توأم هستیم. اما فشارهای اجتماعی به تفاوت های جنسی جنبة اغراق آمیز می دهد: زنان را مجبور می کند وجه زنانه خود را رشد بیشتری دهند و مردان را وادار به تأکید بیشتر بر طبیعت مردانه خود می کند. نتیجه آنکه «جنبه دیگر»، واپس زده و ضعیف می شود. با وجود این، «زنِ درون» یا آنیما در مردان و «م...

آرکی تایپ یا کهن الگو، مهم ترین اصطلاح مکتب روانکاوی کارل گوستاو یونگ، شامل صور کهن و افکار و امیال غریزی است که در ناخودآگاه جمعی مشترک انسان ها وجود دارند. محتویّات ناخودآگاه جمعی در اسطوره ها، مذاهب، رؤیاها، تخیّلات و آثار ادبی رخ می نمایانند. در این میان، اهمیّت آثار حماسی به عنوان تجلّی گاه اسطوره و کهن الگوها غیر قابل انکار است. در پژوهش پیش رو، کهن الگوی قهرمان در منظومۀ حماسیآرش کمانگیراثر ...

طبق نظر یونگ، «کهن الگوها» در ناخودآگاه جمعی از طریق نمادها ظهور می یابند. خورشید، یکی از نمادهای طبیعی است که با قدرت و درخشندگی و زیبایی اش سابقه ای اسطوره ای در ذهن انسان دارد. در این جستار به بررسی این نماد در اشعار خاقانی و نظامی پرداخته می شود. هدف پژوهش پیش رو بر این است که تصویرسازی خاقانی و نظامی از کهن الگوی خورشید از ناخودآگاه جمعی آنها بن مایه گرفته و راز بقای اسطورة خورشید از طریق ...

در این جستار براساس نقد اسطوره شناختی به بررسی نمادینگی عناصر متضاد چهارگانه در اساطیر، به ویژه اسطوره های خاک و باد و مشاهدة تبلور آن در شاهنامة فردوسی پرداخته ایم. تجسم ضدیت جوهری و وحدت نهایی میان عناصر متضاد، از فرافکنی محتویات ناخودآگاه در موضوعات بیرونی، در جهت غلبه بر طبیعت منتج شده است که در این میان، هر آخشیج صاحب نقش هایی شده است که در اساطیر جهان، ازجمله شاهنامه عمومیت دارد. در اس...