بررسی تاثیر استانداردسازی کیفیت محصول پسته ایران بر درآمد صادراتی آن با استفاده از شبکه عصبی

اهمیت صادرات غیرنفتی برای کشور ما بر هیچ¬کس پوشیده نیست. با توجه به رشد جمعیت و غیر قابل پیش¬بینی بودن وضعیت منبع اصلی درآمد کشور یعنی نفت در آینده‏، نیاز به برنامه¬ریزی در زمینه صادرات غیر نفتی به شدت احساس می¬شود. در میان اقلام صادراتی غیرنفتی، پسته کالایی بسیار مهم به شمار می¬رود چرا که از یکسو در اکثر سال¬ها در حدود 8% ارزش صادرات غیر نفتی ایران به این محصول اختصاص دارد و از سوی دیگر ایران بزرگترین تولیدکننده و صادرکننده این محصول در جهان می¬باشد؛ اما در سال¬های اخیر بازار پسته ایران شاهد به میدان آمدن یک رقیب جدی بوده است. ایالات متحده که در حدود 30 سال پیش یکی از واردکنندگان عمده پسته ایران بود و به طور مثال حجم واردات این کشور از پسته ایران در سال 1358 در حدود 7,200 تن بود؛ در حال حاضر به اصلی¬ترین رقیب ایران تبدیل شده و هر سال شاهد رشد سهم این کشور از بازار جهانی پسته هستیم. به همین دلیل و با توجه به داستان قورباغه پخته، باید قبل از آنکه درصد بالایی از سهم خود از بازار جهانی را از دست بدهیم، برنامه¬ریزی کافی را انجام دهیم که این امر مستلزم اطلاع کافی از وضعیت بازار این محصول است. در همین راستا در تحقیق حاضر به بررسی وضعیت تولید و بازار پسته ایران و کشورهای عمده تولید کننده این محصول پرداختیم و نتیجه این بررسی و مصاحبه با خبرگان و صادرکنندگان عمده این محصول، این بود که بمنظور حفظ سهم خود از بازار جهانی این محصول، کیفیت پسته ایران باید بهبود یابد؛ به همین دلیل به بررسی ابعاد کیفیت پسته پرداختیم و نتیجه گرفتیم که برای بهبود شرایط بازار نه تنها باید این معیارهای کیفیت اجرا شوند بلکه باید استانداری اجباری برای این محصول به وجود بیاید. برای اثبات این امر و بمنظور سنجش میزان تأثیر این سیاست، نیاز به پیش¬بینی حجم صادرات و قیمت صادراتی پسته به وجود آمد و به دلیل توانایی بالای شبکه¬های عصبی مصنوعی در پیش¬بینی مقادیر آینده متغیرهای اقتصادی، در مطالعه اخیر اقدام به یافتن مدل مناسب برای پیش¬بینی حجم صادرات و قیمت صادراتی پسته نمودیم و با توجه به خروجی¬های این مدل به بررسی میزان تأثیر استاندارد اجباری پرداختیم. نتایج حاکی از آن است که در صورت اعمال استاندارد اجباری، درآمد حاصل از صادرات پسته در سال مورد مطالعه یعنی سال 1386، حدود 205,314,000,000 ریال افزایش می¬یابد. باید به این نکته توجه نمود که احتمال وقوع حادثه آفلاتوکسین نیز در این حالت نصف حالت بدون استاندارد است و حتی در صورتی که این حادثه رخ دهد، حجم صادرات به میزان 25,664 تن کاهش می¬یابد؛ در حالی که در غیاب این استاندارد کاهش حجم صادرات در سال اول حادثه 51,329 تن می¬باشد و در سال¬های بعد نیز تاثیر این حادثه در حدود دو برابر حالتی است که استاندارد اجباری اعمال شده باشد.