عوامل انحراف خواص،پیامدها و راهکارهای جلوگیری از آن از دیدگاه قرآن کریم و نهج البلاغه

چکیده انسان ها از لحاظ ذات و سرشت یکسانند و عوامل ترقی و انحراف از مسیر حق در هم? آنها وجود دارد. این امر با بازخوانی و دقت در برهه های تاریخی روشن می شود و برای جامع? انسانی عبرت آموز است. برخی از بیانات قرآن کریم و نهج البلاغه سرگذشت خواصی است که با وجود روشن بودن حق، از مسیر شایسته خود منحرف شدند. توجه دادن خواص در هر جامعه ای به رفتاری که آنها در پیش گرفته اند مانع از شکل گیری بسیاری از انحرافات خواهد بود، به همین منظور، این پژوهش به تبیین عوامل انحراف خواص، پیامدها و راهکارهای جلوگیری از آن، از دیدگاه قرآن کریم و نهج البلاغه پرداخته است. در قرآن- برخلاف نهج البلاغه- واژ? خواص به کار نرفته است؛ ولی مترادف های آن مانند: حواری، اولوالعلم، ملأ، مترفان، مستکبران، راهبان و احبار آمده است. خواص در نهج البلاغه دو نوع معنا دارد:1. برجستگان یا خبرگان جامعه ، که در مقابل عوام قرار دارند؛2. مقربان و رازداران حاکم. در علوم مختلف تعریف خاصی از واژه خواص ارائه شده است؛ ولی مقصود ما از آن، افراد و گروه های حامی حقّ اند؛ که در مقابل متاع های دنیوی شکست می خورند و نمی توانند بموقع از حقّ دفاع کنند. انحراف خواص از منظر قرآن کریم و نهج البلاغه متأثر از عوامل متعدد اخلاقی ای مانند: غفلت از یاد خدا، سیره و سنّت پیامبراکرم?، دنیاپرستی و...؛ و عوامل اعتقادی ای مانند: نداشتن ایمان واقعی، ولایت ناپذیری، جهل به قرآن و عدم رجوع به سنّت و...؛ و عوامل سیاسی ـ اجتماعی ای چون: ریاست-طلبی، بی بصیرتی، ملاحظات خویشاوندی و ... بوده است. انحراف خواص پیامدهای دنیوی و اخروی متعددی نیز دارد؛ پیامدهای دنیوی آن به پیامدهای فردی مانند: تکذیب حق، ارتداد، خواری و ذلت دنیوی، شکستن بیعت با امام زمان خویش و... و پیامدهای اجتماعی مانند: ولایت ستیزی، فاصله گرفتن از امام معصوم?، گمراه شدن مردم، ریخته شدن خون بی گناهان، و ... تقسیم می شود و پیامد اخروی انحراف خواص، جهنّم است. مهم ترین آموزه های دینی از قرآن کریم و نهج البلاغه به عنوان راهکارهای اساسی در پیش گیری از انحراف خواص در بعدهای اخلاقی مانند: ذکر و یاد خدا، ارزش -قائل نشدن به دنیا، محاسبه‏ نفس، داشتن اخلاص، رعایت تقوای الهی و..؛ ، اعتقادی مانند: داشتن ایمان واقعی، تمسک به قرآن و عترت، اطاعت و تسلیم امام زمان خویش بودن، و...؛ و سیاسی ـ اجتماعی مانند: همراهی با امام معصوم?و رهبری جامعه، ارتقای بصیرت، شناخت حق و باطل توأم با درک سیاسی، استقامت در پیمودن راه حقّ، تصمیم گیری به موقع و... تبیین شده است. واژگان کلیدی: قرآن کریم، نهج البلاغه، انحراف خواص، عوامل انحراف خواص، پیامدهای انحراف خواص، راهکارهای جلوگیری از انحراف خواص