تنوع ژنتیکی و روابط صفات زراعی و مورفولوژیکی در لاینهای اینبرد نوترکیب حاصل از تلاقی ارقام گندم نورستار و زاگرس

افزایش جمعیت و محدود بودن اراضی کشاورزی باعث شده است که تلاش برای افزایش عمکرد در واحد سطح از راه های مختلف ازجمله عملیات پیشرفته زراعی و گزینش ژنوتیپ های پرمحصول و مقاوم ادامه یابد. اطلاع از سطح تنوع ژنتیکی ژرم پلاسم های گیاهی اولین گام در امر گزینش برای تولید ارقام جدید مطلوب و سازگار می باشد. در این پژوهش وجود تنوع ژنتیکی بین 41 لاین اینبرد نوترکیب گندم نان حاصل از تلاقی ارقام اصلاح شده نوراستار و زاکرس به همراه رقم الوند به عنوان شاهد، در قالب طرح لاتیس مستطیل با سه تکرار مورد مطالعه قرار گرفت. صفات مورد اندازه گیری شامل تعداد روز تا ظهور سنبله ، ارتفاع بوته، طول × برگ پرچم، طول پدانکل، طول سنبله، تعداد پنجه بارور، تعداد دانه در سنبله، وزن هزار دانه، وزن دانه در سنبله، عملکرد دانه، عملکرد کاه، عملکرد بیولوژیک و شاخص برداشت بودند. بین لاین های مورد مطالعه از نظر کلیه صفات اختلاف معنی دار مشاهده شد. شاخص برداشت، عملکرد کاه، تعداد دانه در سنبله و عملکرد بیولوژیک از صفات مهمی بودند که تنوع ژنتیکی بالایی نسبت به سایر صفات داشتند. صفات عملکرد کاه، تعداد روز تا ظهور سنبله، ارتفاع بوته، طول سنبله، طول پدانکل، طول × عرض برگ پرچم و وزن هزار دانه از وراثت پذیری بالای 9/0 برخوردار بودند. شاخص برداشت، عملکرد کاه، تعداد دانه در سنبله و طول × عرض برگ پرچم بیشترین درصد بازده ژنتیکی را داشتند. در مقایسه میانگین صفات و با در نظر گرفتن معیار رتبه بندی، لاین های 14، 3، 1، 23، 42، 21، 6 و 41 به عنوان برترین لاین ها شناسایی شدند. تجزیه های همبستگی ساده، رگرسیون گام به گام و علیت نشان داد که صفات عملکرد کاه، طول × عرض برگ پرچم و تعداد دانه در سنبله مهمترین اجزای موثر بر افزایش عملکرد دانه هستند. تجزیه خوشه ای براساس کلیه صفات انجام شد. این تجزیه براساس میانگین داده های استاندارد شده و به روش ward انجام گرفت و 5 گروه به دست آمد. در مجموع لاین های گروه چهارم از لحاظ عملکرد دانه و صفات مرتبط با آن برتر بودند. با انجام تجزیه به عامل ها، چهار عامل 45/80 درصد تغییرا ت مربوط به صفات اولیه را توجیه کردند که در این میان عامل اول با توجیه 18/23 درصد از تغییرات به عنوان عامل رشد رویشی، عامل دوم و سوم به ترتیب به عنوان عامل اجزای عملکرد و عامل عملکرد و عامل چهارم به عنوان عامل موثر بر وزن هزار دانه و رشد طولی معرفی شدند. تجزیه خوشه ای لاین ها بر اساس چهار عامل، آنها را به 5 گروه تقسیم کرد که لاین های گروه چهارم از نظر عملکرد دانه و صفات مرتبط با آن برتر بودند.