بررسی تطبیقی میزان تاثیرگذاری تنوّع عملکردی بر رضایتمندی سکونتی (مورد پژوهی: بافت مسکونی نارمک و تهران پارس)

مقوله زیستن، به ظاهر مفهومی ساده به نظر می آید. اما در حقیقت مفهومی است ورای ترک کردن خانه و بازگشتن بدان. تفکرات فراتجددگرایانه، در راستای ارتقای کیفیت زندگی شهری و در بستر رویکرد توسعه پایدار، افزایش قدرت انتخاب شهروندان و میزان رضایتمندی آنان، بستری برای رواج تنوّع در گستره شهر به ویژه محلات را فراهم آورده است. حال آن که در شهرسازی سنتی ایران، محله به مثابه مقیاس کوچک شده ای از جامعه شهری؛ به واسطه دارا بودن عملکردهای سکونت، کار، تفریح و جابه جایی، متناسب با نیازمندی های روزانه مردم ساکن، به عنوان بافتی خودکفا به ایفای نقش می پرداخته است. در این میان، شهرسازی معاصر با تفکیک عملکردهای شهری از یک سو و تمرکز فعالیت های شهری در مراکز خاصی از شهرها، بافت های مسکونی را به محیطی خوابگاهی مبدل ساخته است. از این رو، این پژوهش بر آن بوده است تا با بررسی تطبیقی دو بافت مسکونی نارمک(دارای تنوع عملکردی بالا) و تهرانپارس(فاقد تنوع عملکردی) نقش تنوع عملکردی را در ارتقای رضایتمندی سکونتی به اثبات برساند. این پژوهش در زمره تحقیقات کاربردی جای گرفته و از هر دو رویکرد کمی و کیفی(با تاکید بر کمی) در تحلیل داده ها بهره گرفته است. روش جمع آوری داده ها در این تحقیق، روش پیمایشی و بررسی اسنادی بوده است. حجم نمونه گیری بر اساس فرمول کوکران383 نفر بوده که با استفاده از روش خوشه بندی سهمیه ای در محدوده مورد مطالعه توزیع شده اند. این نوشتار بر چارچوب روش تحلیل تطبیقی کشف مغایرت استوار بوده و در تحلیل اطلاعات از روش تحلیل نرخ اهمیت-رضایت بهره گرفته است. نتایج حاصل از پژوهش نشان می دهد که برای افزایش رضایتمندی سکونتی از طریق دگرگون ساختن معیارهای تنوع عملکردی، نباید صرفاً بر شاخص های عملکرد سکونت در آن محله تاکید نمود. بلکه رمز موفقیت در این کار، ارتقای تنوع عملکردی آن محله از طریق تقویت تمامی عملکردهای آن بافت است. هرچند در موقعیت ها و بافت های شهری گوناگون، میزان توجه و اولویت هر یک از این عملکردها متفاوت خواهد بود. به گونه ای که می باید در نارمک، عملکرد کار و در تهرانپارس، عملکرد جابجایی را در بالاترین اولویت قرار داد. اما آنچه که مشهود است آن است که تغییر مفهوم خانه به مسکن برای مردم در ارتقای رضایتمندی سکونتی آن ها تاثیر بسزایی دارد. این امر محقق نخواهد شد مگر آن که از طریق بسترسازی برای مرتفع شدن تمامی نیازمندی های آن ها در سطح محلات سکونتشان.