بررسی فقهی و حقوقی قاعده غرور

یکی از عوامل موثر در ایجاد مسوولیت فریب دادن است. بدین معنا که اگر شخصی دیگری را فریب دهد یا از کسی گول بخورد، برای فریب دهنده مسوولیت و ضمان ایجاد می گردد. این نوع از مسوولیت که ضمان ناشی از خدعه و فریب است در اصطلاح حقوقی ضمان غرور نامیده می شود که نوعی ضمان قهری است و در حقوق از آن به مسوولیت مدنی یاد می شود. مباحث مربوط به ضمان غرور در فقه به عنوان قاعده فقهی، قاعده غرور شهرت دارد. مفهوم لغوی و اصطلاحی ((غرور)) تا حدود زیادی نزدیک به هم است و دربردارنده مضامینی چون خدعه، فریب و حیله است. برای تحقق قاعده غرور عناصری در فقه و در حقوق مطرح شده است. عناصر غرور در فقه عبارت اند از: عمل خدعه آمیز، ورود ضرر، رابطه سببیت، علم و جهل غار و مغرور، قصد و فریب . در مسوولیت مدنی نیز برای تحقق غرور عواملی همچون ارتکاب عمل نامشروع، رابطه سببیت و ورود ضرر لازم است. برای اثبات قاعده غرور دلایلی از جمله قول مشهور ((المغرور یرجع الی من غرّه))، اجماع، بنای عقلا، قاعده تسبیب، قاعده لا ضرر و روایات خاصه مورد بررسی قرار گرفته است. مبنای ضمان در این قاعده، فریب و غروری است که موجب خسارت دیدن و تحمیل غرامت توسط فریب خورده شده است.