موانع اقتصادی-اجتماعی و فنی اصلاح باغات سنتی گردو در شهرستان تویسرکان

بر اساس آمار فائو(2010)، ایران با دارا بودن 60600 هکتار سطح زیر کشت گردو و تولید 270300 تن گردو مقام سوم را در جهان از نظر تولید پس از چین و آمریکا به خود اختصاص داده است. باغات گردو به دلیل سنتی بودن با مشکلات متعددی از جمله بذری بودن درختان، آبیاری سنتی، هجوم آفات و بیماری ها، فشرده بودن باغات، عدم امکان استفاده از مکانیزاسیون ومانند آن مواجه می باشند. اجرای طرح اصلاح باغات برای جلوگیری از تخریب شدن باغات، مدیریت مدرن و کم هزینه، افزایش عملکرد، یکنواختی محصولات و افزایش صادارت محصول لازم و ضروری می باشد. پژوهش حاضر با هدف بررسی موانع اقتصادی، اجتماعی - فرهنگی، سازمانی و نهادی، اطلاعاتی و فنی طرح اصلاح باغات، با استفاده از روش پیمایشی در شهرستان تویسرکان انجام شد. برای این منظور ابتدا با استفاده از پرسشنامه به صورت سوالات باز نظرات اساتید و اعضاء کانون هماهنگی دانش و صنعت گردو جمع آوری شد و همراه با اطلاعات کتابخانه ای گردآوری شده پرسشنامه اصلی برای سنجیدن نظر گردوکاران تهیه و تنظیم گردید. آزمون مقدماتی و اعتبار پرسشنامه از طریق تکمیل 30 پرسشنامه به وسیله ی گردوکاران به دست آمد و ضریب اطمینان آلفای کرنباخ برای همه بخش های پرسشنامه71/0-78/0 محاسبه شد. در این پژوهش با استفاده از جدول مورگان 278 نمونه به صورت نمونه گیری تصادفی ساده انتخاب شد. با استفاده از نرم افزار spss/18 برای تحلیل داده ها از آزمون همبستگی اسپیرمن، مقایسه میانگین من ویت نی و کروسکال والیس و تحلیل عاملی استفاده شد. یافته های تحقیق نشان داد که بین میزان استفاده از طرح با سطح تحصیلات باغداران، تعداد درختان گردو، میزان متوسط محصول سالیانه، میزان اراضی تحت مالکیت، میزان درآمد کشاورزی و میزان درآمد حاصله از گردو رابطه مثبت و معنی دار وجود دارد. همچنین بین سن درختان گردو، فاصله باغ از مرکز شهر، تعداد قطعات اراضی، عوامل اقتصادی، عوامل اطلاعاتی، عوامل سازمانی و نهادی و ویژگی های طرح با میزان استفاده از طرح اصلاح باغات سنتی گردو رابطه منفی و معنی دار وجود دارد. با استفاده از تحلیل عاملی، نه عامل قطعه قطعه و کوچک بودن باغات، عدم اطمینان به روش های نوین در کشاورزی، اختلاف زیاد قیمت نهاده ها و محصول، فرهنگ سنتی و قدیمی مردم منطقه، عدم وجود تشکل ها و انجمن ها، ریسک بالا اجرا طرح، ارث و خرد شدن زمین-ها، عدم مشارکت در اجرا طرح، تجربه ناموفق برای موانع اقتصادی-اجتماعی استخراج شد که 322/67 درصد از واریانس کل موانع اقتصادی-اجتماعی طرح اصلاح باغات سنتی را تبیین کردند. پنج عامل پایین بودن سطح اطلاعات و دانش باغداران، نبود مدیریت صحیح، عدم اطلاع رسانی - آموزش، عدم ارتباط بین کشاورز و متخصصین، عدم حمایت دولت و برنامه ریزی نامناسب برای موانع اطلاعاتی- سازمان ونهادی استخراج شدند که 905/62 درصد از واریانس کل موانع اطلاعاتی- سازمان ونهادی طرح اصلاح باغات سنتی را به خود اختصاص دادند و همچنین هفت عامل عدم سازگاری- مزیت نسبی پایین اجرا طرح، عدم دسترسی به نهاده ها، کمبود منابع و شرایط نامناسب باغات، هزینه بر و طولانی بودن نتیجه طرح، جدید بودن سرشاخه کاری، اقلیم منطقه، عدم اطمینان به نتیجه طرح برای موانع فنی-تولیدی استخراج شدند که 816/68 درصد از واریانس کل موانع فنی-تولیدی طرح اصلاح باغات سنتی را دارا بودند.