بررسی قراردادهای ایران با دول اروپایی در عصر فتحعلی شاه قاجار

بررسی روابط خارجی ایران در دوره ی فتحعلی شاه به خصوص مسئله عهدنامه های ایران و دول اروپایی، در بسیاری از زمینه های نظامی، اقتصادی، سیاسی و فرهنگی و اثر این نوع قراردادها بر تحولات این سرزمین، بخش عظیمی را به خوداختصاص داده است . در این تحقیق سعی شده است تا تحلیلی روی عهد نامه های دوره ی فتحعلی شاه بررسی و تأثیر آن ها بر اوضاع جامعه ی ایران بررسی شود. بنابر این از روش تاریخی که با استفاده از جنبه های توصیفی و تحلیلی به شیوه کتابخانه ای می باشد و متکی بر مستندات علمی است استفاده شده است . اوضاع سیاسی و استقلال کشور به خصوص از نظر اقتصادی ، در سال های حکومت فتحعلی شاه بدترین اوضاع راداشته و سودی که همیشه ایران در اقتصاد جهانی برده است، این است که سرزمین ایران راه بازرگانی شرق به غرب بود. ضعف در تصمیم گیری و نداشتن بنیان اقتصادی و سیاسی مناسب دولت در زمان فتحعلی شاه سبب شد تا دول اروپایی همانند انگلستان، فرانسه، روسیه و دیگر دول سوءاستفاده کرده و با بستن قراردادهای مختلف از موقعیت سیاسی منطقه ای و منابع طبیعی به نفع خود استفاده کرده و سرزمین ایران را از نظر اوضاع اجتماعی، اقتصادی و سیاسی- فرهنگی عقب نگه داشته، زمینه های پس رفت این سرزمین را رقم زنند. از جمله این عهدنامه ها، قرارداد های ترکمنچای، گلستان، فین کن اشتاین، مفصل و ... بوده است که هر یک بار مالی و یا سیاسی – نظامی سنگینی به ایران و ملت وارد کرده است. از طرفی هر گاه طرف قرارداد، بسته به شرایط مفادی از این قراردادها به نفعشان نبود به راحتی زیر پا می گذاشتند و به تعهدات خود عمل نمی کردند. نتایج تحقیق نشان داد که مفاد همه ی عهدنامه های ایران با دول خارجی بستر را برای وابستگی کامل به خارجی ها فراهم ساخته و ایران را به ویرانه ای با وابستگی های سیاسی، اقتصادی، فرهنگی و هویتی تبدیل ساخته بود.