بررسی فرسایش شیاری و عوامل موثر بر آن با استفاده از آزمایش فلوم

فرسایش خاک یکی از جنبه¬های مهم تخریب اراضی است که مهار آن، نیاز به تشخیص مناسب مکانیسم¬ها و فرآیند¬های مربوط به آن دارد. یکی از انواع مهم فرسایش در اراضی کشاورزی، فرسایش شیاری است که در خصوص عوامل موثر بر آن، در ایران تحقیقات اندکی صورت گرفته است. تحقیق حاضر با هدف بررسی فرآیند¬های مربوط به فرسایش شیاری تحت شرایط هیدرولیکی مشخص و با استفاده از فلوم شیب پذیر در شرایط آزمایشگاهی انجام شد. آزمایش-ها به صورت فاکتوریل در قالب طرح کاملا تصادفی و از طریق ایجاد ترکیب¬های مختلف شیب (5/0،1و 5/1 درصد)، دبی جریان (50، 75 و100 میلی¬لیتر در ثانیه) و توزیع اندازه ذرات با حداکثر اندازه¬¬ی (2 و 75/4 میلی¬متر)، هر یک در سه تکرار انجام شد. با اندازه¬گیری شاخص-های هیدرولیکی که شامل؛ تنش برشی، سرعت جریان، قدرت جریان، عمق جریان، عرض جریان و شدت جریان واحد می¬باشد، مشخص گردید که با افزایش شیب و دبی جریان در خاک 2 میلی¬متر میزان سرعت جریان، تنش برشی و عرض جریان بیشتر از خاک 75/4 میلی¬متر به دست آمد. در حالیکه قدرت جریان و شدت جریان واحد در خاک 75/4 میلی¬متر بیشتر بوده است. نتایج مقایسه میانگین دو خاک مورد بررسی نشان داد که با افزایش شیب فلوم، دبی جریان و ریزتر شدن اندازه ذرات، پارامترهای دبی و غلظت رسوب افزایش معنی¬داری نشان داد. همچنین تغییر در دبی جریان، منجر به ایجاد تغییرات معنی¬دار در سایر پارامتر¬های هیدرولیکی شد. نتایج نشان داد که بهترین شاخص¬های هیدرولیکی، قدرت جریان و تنش برشی می¬باشد. همچنین تغییرات پروفیل عرضی شیار در خاک 2 میلی¬متر با افزایش شیب و دبی جریان بیشتر از خاک 75/4 میلی¬متر بوده است.