بررسی تغییرات مورفولوژی و آناتومی برگ برخی از گونه های درختی جنگل های میان‏بند و پایین‏بند شمال ایران در امتداد طول و عرض جغرافیایی

جنگل‏های خزری یا هیرکانی شمال ایران از جمله جنگل‏های بجا مانده دوران سوم زمین‏شناسی و دارای عناصر شاخص و بسیار مهمی است که تحت تاثیر یخبندان‏های دوران چهارم زمین‏شناسی از بخش‏هایی از جهان حذف شده‏اند و اینک در یال‏های شمالی البرز متمرکز هستند. بازخورد اقلیم در مناطق هیرکانی خاص تمرکز ارتفاعی گونه‏ها نیست بلکه گونه‏های چوبی در جنگل‏های هیرکانی چه به صورت ارتفاعی (عرض جغرافیایی) و چه به صورت غرب به شرق (طول جغرافیایی) تحت تاثیر اقلیم و ویژگی‏های آب و هوایی هستند. از ویژگی‏های مهمی که می‏تواند به نوعی انعکاس از شرایط اقلیمی باشد ویژگی‏های تشریحی و مورفولوژیکی برگ گیاهان است. از میان گونه‏های درختی میان‏بند و پایین‏بند جنگل‏های هیرکانی، سه گونه ممرز (carpinus betulus)، خرمندی (diospyrus lotus) و انجیلی (carpinus orientalis) برای بررسی تغییرات آناتومی و مورفولوژی برگ در سه استان شمالی مورد استفاده واقع شد. ویژگی‏های آناتومی گونه‏ها به طور جداگانه برای هر گونه مشخص شده‏است. آنالیز‏های رسته‏بندی (dca , pca) همراه با آنالیز واریانس (anova) نشان داده است که سه گونه ذکر شده با داشتن ویژگی‏های آناتومی و مورفولوژی مختلف از یکدیگر قابل تفکیک هستند. انجام آنالیز واریانس به طور جداگانه برای هر گونه نشان داد که ویژگی‏های ضخامت کوتیکول تحتانی، تعداد لایه کلانشیم فوقانی، ضخامت لایه اسفنجی، ضخامت پهنک برگ و تعداد روزنه به طور معنی‏داری در بین جمعیت‏های سه استان متغییر است. همچنین ویژگی‏های مورفولوژی (سطح برگ و ضخامت برگ) و وزن برگ در گونه ممرز، وزن برگ و سطح برگ در گونه خرمندی و وزن خشک برگ و ضخامت برگ گونه انجیلی در بین سه استان مطالعه شده معنی‏دار می‏باشند. ویژگی‏های ذکر شده بویژه طول کرک در هر دو سطح برگ، ضخامت مزوفیل رگبرگ اصلی، تراکم و طول روزنه در گونه‏های مطالعه شده، نشان دهنده تاثیر اقلیم و ویژگی‏های خاکی متفاوت در سه استان روی خصوصیات آناتومی و مورفولوژی برگ می‏باشد